Skírnir - 01.04.1989, Blaðsíða 19

SKÍRNIR STAÐFESTI í FLÖKKUSAMFÉLAGI?
13
Tafla 2.
„Nýliðar“ og „horfnir“ í sömu byggðarlögum
og tilgreind eru í töflu 1.
„Nýliðar" í lok tímab. „Horfnir" í lok tímab.
Fj- Fædd- Aðflutt- Fj- Greftr- Brott-
ir í ir aðir í fluttir
sókn sókn
Cogenhoe 1618-1628 94 31 69 86 19 81
Clayworth 1676-1688 Danskar sveitasóknir . . 255 244
(26) 1787-1801 . . 4335 45 55 3664 25 75
Eyvindarhólar 1751-1762 .. . . 182 201
Reykholt 1760-1770 . . 103 39 61 102 15 85
Heimildir: Hinar sömu og fyrir töflu 1, að viðbættri prestsþjónustubók Reykholts 1754-
1782.
endurspegla vel almennar aðstæður í löndunum tveimur þar sem
„valið“ á þeim réðst einvörðungu af tilviljunarkenndum heimilda-
kosti. Við þetta bætist að árabilið sem við er miðað er misjafnlega
langt og einingarnar misjafnlega stórar, bæði að flatarmáli og íbúa-
tölu: þetta eru allt þættir sem hafa meiri eða minni áhrif á niður-
stöðu útreiknings á íbúaskiptum. Að þessu leyti komast Cogenhoe
og Reykholtsprestakall (hér eftir stytt Reykh. prk.) annars vegar
og Clayworth og Eyvindarhólaprestakall hins vegar næst því að
vera samanburðarhæfar einingar.17 Hér á eftir verður því helst
staldrað við þessi staðfélög.
Tafla 1 sýnir að íbúaskipti voru allmiklu örari í ensku byggðar-
lögunum en þeim íslensku: 52% og 62% á móti 42% og 46%.18 í
fljótu bragði mætti ætla að skýringin á þessum mismun felist í því
að verkaskipting og félagsleg sundurgreining yfirleitt voru komnar
miklu lengra á veg á Englandi á 17. öld en á Islandi á hinni átjándu.
Slík ályktun byggðist á þeirri forsendu að búferlaflutningar vaxi
nokkurn veginn í réttu hlutfalli við sundurgreiningu þjóðfélagsins.
En málið er varla svona einfalt því að pólitískar aðgerðir, t.d. breyt-
ingar á lögum um fátækraframfæri og eftirlit með því, geta hæglega
haft áhrif á flutningatíðni. Þannig dró á Englandi úr „flutningum
fólks um langan veg sem tóku einkum til fátækra (longer distance