Skírnir - 01.04.1993, Side 239

SKÍRNIR
MEÐ ISLAND Á HEILANUM
233
kirkjuloftinu er safn um þrjúþúsund bóka (stofninn að Landsbókasafn-
inu). Seint í október fer fólk að skima eftir póstskipinu frá Kaupmanna-
höfn, „engri skipskomu er jafn ákaft fagnað“ (s. 161). Þetta árið þurfa
menn þó að bíða fram í miðjan nóvember, siglingin hefur þá tekið fullar
sjö vikur. Innan skamms fer gufuskipið þessa sömu leið á jafnmörgum
dögum.
Chambers, Dufferin, 1855-56
Robert Chambers. Tracings of lceland and the Faroe Islands. W. and R.
Chambers, London and Edinburgh 1856, v + 85 síður. Með tveimur
myndskreytingum, annarri af Reykjavík og hinni af Geysi, og tveimur
kortum, öðru af Færeyjum, hinu af suðvesturhluta Islands. Robert
Chambers (1802-1871) var höfundur margra bóka helguðum skoskri
þjóðfræði. Hann hóf ennfremur útgáfu á hinu þekkta tímariti Chambers
Journal og var eigandi Chambers útgáfunnar í Edinborg, en hún sendi
einmitt frá sér endurskoðuðu útgáfuna af Mackenzie 1842 og 1851.
Chambers er fulltrúi nýrrar kynslóðar ferðamanna, kynslóðar sem ég
kýs að kalla „túrista". Hann kom til Islands með gufuskipinu Thor en
það annaðist þá reglulega póstflutninga milli Kaupmannahafnar og
Reykjavíkur. Skipið fór átta ferðir á milli Danmerkur og Islands á ári
hverju og hafði að jafnaði fimm daga viðdvöl í Reykjavík. Chambers og
ferðafélagar hans þurftu því að nota tímann vel enda kemur fram í bók
hans að þetta hafi verið „fimm dagar anna og uppgötvanna“ (s. 80). Þeir
sóttu dansleik í Reykjavík og skoðuðu Dómkirkjuna en hún státaði af
skírnarfonti Thorvaldsens og bókasafninu sem Dillon hafði notið góðs
af tveimur áratugum áður. Þeir heimsóttu einnig latínuskólann er fluttur
hafði verið frá Bessastöðum til Reykjavíkur. I herbergi á efri hæð skól-
ans var endurreist Alþingi að störfum. Chambers sýnir sjálfstæðiskröf-
um íslensku stjórnmálamannanna lítinn skilning enda minna þær hann á
sambærilegar kröfur írsku þjóðarinnar. Hann dáist að því hve útgáfustarf
í þessum litla höfuðstað er öflugt en þykir miður að fréttablöðin Ingólf-
ur og Þjóðólfur skuli vera jafn róttæk og raun ber vitni - þekkt fyrir „yf-
irgangssaman uppreisnaranda“ (s. 40). Chambers segir í löngu máli frá
sakamanni sem Jörgensen á að hafa látið lausan þegar þá félagana vantaði
fjórða spilara í vist (s. 82). Af frásögninni að dæma er „byltingin“ 1809
að ummyndast í eins konar þjóðsögu. Dillon fjallaði á ítarlegri og áreið-
anlegri hátt um „byltingu" Jörgensens en gaf henni þá dæmigerðu ein-
kunn að þarna hefði „hlálegur atburður" átt sér stað (s. 68).
Chambers er miðaldra „stirðbusi" og óvanur útreiðum. Hann leggur
því af stað til Þingvalla og Geysis með kvíða í brjósti. Sú tilfinning hverf-
ur þó fljótt: „Þegar upp er staðið var þetta dásamlega svaðafengin, ný-
stárleg, gáskafull og spennandi reynsla“ (s. 48). Maður getur ekki annað