Skírnir - 01.04.1993, Blaðsíða 257

SKÍRNIR
MEÐ ÍSLAND Á HEILANUM
251
dagar.“ Athyglisvert er að Njáluslóðum hefur hér verið bætt við aðra
ferðamannastaði. Ástæðan er væntanlega vinsældir Njálu-þýðingar Da-
sents en Lock hvetur ferðamenn einmitt til að hafa hana með sér til Is-
lands. Lock hafði vetursetu á Húsavík og gefur það bók hans nokkra
sérstöðu. Hann segir meðal annars frá hópi ungra íslendinga sem koma í
enskutíma til hans og frá hrakningum sem hann lendir í þegar hann ferð-
ast í blindbyl til Akureyrar á hestasleða. Þá tekur hann óvenjulega á
vandamálum á borð við drykkjuskap með því að benda á að aldrei sjáist
vín á íslenskum konum. Flestir aðrir höfundar minntust aðeins á höfuð-
búnað þeirra (og birtu af honum myndir) eða lýstu þeim undarleg sið
kvennanna að hjálpa gestum að afklæðast áð kvöldi og færa þeim kaffi og
mjólkurlögg að morgni. Lock hefur athyglisgáfu mannfræðingins en til
marks um hana er nákvæm lýsing hans á íslenskri baðstofu og lyktinni
þar inni. Hann hefur hins vegar hjartalag umbótamannsins, eins og sjá
má af lærðri og mergjaðri umfjöllun hans um margvísleg vandamál ís-
lensks samfélags. I niðurlagi óskar Lock þess að bók hans „stuðli að því
að ferðamenn leggi í auknu mæli leið sína til íslands og deili þar auði sín-
um og erlendum hugmyndum með heimamönnum; það er forsenda þess
að eyjan dafni" (s. 262). Hér hefur Lock algjöra sérstöðu. Á meðan aðrir
höfundar kvarta yfir of miklum fjölda ferðamanna á íslandi og spillandi
áhrifum útlendinga og erlends gjaldeyris á þá innfæddu, hvetur Lock
landa sína til að eyða fé sínu á íslandi.
Coles fullyrðir að „þótt út hafi komið margar Islandsbækur sem
fjalla um náttúrufræði landsins, jarðfræði og jarðsögu [sé sér] aðeins
kunnugt um eitt nýlegt verk sem komið gæti ferðamönnum að einhverju
gagni [rit Locks] og er það því miður uppselt" (s. 2). Coles hefur því
safnað saman nýjum hafsjó af fróðleik með leiðréttum upplýsingum um
verð og skipaáætlanir auk þess sem hann varar við mýrum, viðskotaillum
bændum, svæðum þar sem skortur er á bithaga og öðru þess háttar.
Hann er fyrstur til þess að mæla með tiltekinni framleiðsluvöru,
moskítónetum Porters. „Ég ráðlegg hverjum þeim sem ætlar að heim-
sækja ísland að verða sér út um eitt slík. Þau fást í verslun að 181 Strand"
(s. 171). Beinar auglýsingar á borð við þessa, þar sem meira að segja
heimilsfang kaupmannsins er tekið fram, minna okkur á að ísland er angi
af ört vaxandi ferðamannaiðnaði. Tilteknir íslendingar nutu einnig góðs
af þessum iðnaði og er einn þeirra, Geir Zöega (1831-1917) nefndur á
nafn í flestöllum ferðabókum eftir 1860. Hann leiðbeindi ferðamönnum
en sá auk þess um að útvega allan nauðsynlegan búnað, allt frá hestum
og tjöldum til minjagripa úr silfri. Að sögn Coles hóf hann feril sinn
sem leiðsögumaður en eftir að hafa lagt fyrir dágóða upphæð gat
hann opnað eigin verslun. Hann er séður og framtakssamur og
ávaxtaði pund sitt svo vel að í dag [1882] er hann í hópi auðugustu