Archaeologia Islandica - 01.01.1998, Síða 57

Hvað er stekkjarvegur langur?
okkur til að skilja betur ýmsa ólíka
þætti í menningu Islendinga. Þó að
gaman sé að hafa hugmynd um lengd
stekkjarvegar þá má hugsa sér fleiri
samhengi þar sem sú vegalengd getur
verið nytsamleg. Það er t.d. áberandi
að lengstu stekkjarvegirnir voru á
þeim jörðum sem dýrast voru metnar
og er þar um allgóða fylgni að ræða. Ef
þessi athugun prófast á stærri gagna-
söfnum þá er hér komin sjálfstæð vís-
bending um gæði jarða. Samhengið er
líklega það að jarðir sem dýrar voru
metnar gátu fóðrað fleira sauðfé, og
fleira sauðfé hefur þurft stærri bithaga
sem hafa þar með teygt sig lengra frá
bæ en á jörðum með færra sauðfé og
minni dýrleika. Næsta skrefið í þess-
um rannsóknum verður að mæla stærð
stekkjanna og bera saman við tölur um
fjölda sauðfjár á jörðum á 18. og 19-
öld. Ef fylgni er milli allra þessara
talna þá verður hægt að nota þau hlut-
föll sem líkön á aðrar jarðir þar sem
sambærilegar upplýsingar eru ekki
þekktar og líka á eldri tímaskeið, og
með því reynt að endurgera búfjár-
fjölda og stærð bithaga á fornbýlum.
Rannsóknir í menningarsögu eru
ekki langt á veg komnar á Islandi og
hafa til skamms tíma einskorðast við
ritheimildir og munnlegar heimildir
og hafa rannsóknarspurningarnar verið
mótaðar af fólki sem sjálft stóð með
annan fótinn í gamla landbúnaðarsam-
félaginu og hafði þar með ekki for-
sendur til að skilja hvað við sem yngri
erum skiljum ótrúlega lítið. Markviss
og kerfisbundin fornleifaskráning er
augljós leið til draga fram nýjar heim-
ildir og þróa nýjar rannsóknarspurn-
ingar sem eru skiljanlegar og áhuga-
verðar fyrir hinn sístækkandi hóp mal-
biksbúa. Þær kynslóðir sem höfðu per-
sónulega reynslu af hefðbundnum bú-
skaparháttum eru óðum að hverfa og
að þeim gengnum höfum við ekki aðr-
ar heimildir en það sem tókst að skrifa
niður eftir þeim og þær leifar sem þær
skildu eftir í jörðinni. Fornleifarnar
eru að hverfa næstum því jafn hratt og
örugglega og fólkið og því er brýnt að
sporna gegn eyðileggingunni með
fornleifaskráningu sem bæði forðar
upplýsingum frá glötun og er forsenda
skilvirkrar minjaverndar.
57