Archaeologia Islandica - 01.01.1998, Síða 76

Adolf Friðriksson & Orri Vésteinsson
staðnum í þeim tilgangi að reyna að fá
sem gleggsta mynd af minjunum áður
en grafið yrði í þær. Voru þá gerðar
tvenns konar mælingar. Annars vegar
var gerður einfaldur uppdráttur er sýn-
ir útlínur tóftanna og kom hann furðu-
vel heim við uppdrætti Daniels Bru-
uns frá 1908. Hins vegar var gerð upp-
mæling á minjunum með hæðarmæli
og hæðarlínuteikning unnin með að-
stoð tölvu.
Við undirbúning rannsóknar og úr-
vinnslu voru eldri fornleifaskýrslur og
óbirt frumgögn úr leiðangri Daniels
Bruun frá 1908 skoðuð. I gögnunum
er að finna 40 teikningar af Hofstaða-
minjunum og uppgreftinum á ýmsum
stigum. Nokkrar þeirra hafa verið birt-
ar í skýrslum og bókum Bruuns um
rannsóknir hans á Islandi. Bruun gerði
nokkrar perspektíf-teikningar sem
sýna minjastaðinn fyrir uppgröft,
menn við uppgröft, minjar uppgrafnar
að hluta og loks að uppgrefti loknum.
Þá hafa verið gerðar nokkrar grunn-
myndir (1:100) er sýna helstu einkenni
skálatóftarinnar. Ein þeirra er að mestu
leyti eins og hreinteikningin sem var
birt með skýrslum um rannsóknina.
Þar eru sýndir stoðarsteinar, torfveggir
í skála og útlínur skurða og könnunar-
hola í skála og gryfju. í þessum gögn-
um er að finna nokkrar skissur af eld-
stæðum (1:50) og þversnið um aðalhús
og afhýsi að gólfi, en engar sérteikn-
ingar eru af því svæði sem var rannsak-
að 1992. Við uppgröftinn 1908 voru
teknar allnokkrar Ijósmyndir. I safni
rannsóknargagna Bruuns eru varðveitt-
ar 39 ljósmyndir úr uppgreftinum.
Sýna þær rannsóknina á ýmsum stig-
um og staka hluta mannvistarleifanna,
þ.m.t. svokallaðan inngang „P” og
holu „L“, sem vænta mátti að kæmu
fram við rannsóknina 1992.
Ymis vandamál eru fólgin í endur-
uppgrefti. Yfirleitt eru fyrirhuguð
uppgraftarsvæði óröskuð og jarðlög
sem safnast hafa saman yfir fornum
mannvistarleifum einsleit. Holur,
skurðir, innskot og fyllingar í mann-
vistarlögum teljast gjarnan hluti hinna
fornu mannvirkja. Þar sem grafið hefur
verið áður í vísindaskyni, getur reynst
erfitt að ákvarða hvort slíkt rask sé frá
fornri tíð eða spor eftir fyrri rannsak-
endur. Jarðvegur sem kemur úr mann-
vistarlögum, en hefur verið rótað, get-
ur verið keimlíkur óröskuðum mann-
vistarlögum. Þá spilla fyrri rannsóknir
gjarnan samhengi og gera greiningu á
jarðlagaskipan erfiðari viðureignar.
Grundvallarforsenda enduruppgraftar
er því úttekt á mörkum fyrri rann-
sókna.
Leitast var við að ákvarða stað fyrir
uppgröftinn þar sem unnt væri að leita
svara við öllum þremur rannsóknar-
spurningunum án þess að raska mann-
vistarleifum að ráði. Aðferð Daniels
Bruun og Finns Jónssonar á sínum
tíma var að grafa innan úr tóftinni allri
og meintum afhýsum við norðurgafl
(C) og suðvesturhorn (D) stóru tófrar-
innar, en einungis stöku holur utan
hennar. Undantekning frá þessu er
svæðið sem þeir kölluðu „E” og liggur
við norðvesturhorn aðaltóftarinnar
(AB). Þar var grafinn skurður þvert
yfir svæðið sem náði frá aðaltóftinni og
76