Archaeologia Islandica - 01.01.1998, Síða 110

Magnús Á. Sigurgeirsson
GIÓSKUI.AGARANNSÓKNIR Á
HOFSTÖÐUM 1992-1997
In this paper tephrochronological studies at Hofstaðir are summarized. The
identification of individual tephra layers is largely based on previous studies in the
Mývatn area. On site seven tephra layers have been identified in soils postdating the
ruins. Cultural layers, e.g. turfs and floor deposits, are sandwiched between the
Landnám tephra, formed in 869-873 AD, and the Hekla tephra H-1104 or H-1158.
Based on stratigraphy, the cultural layers began to accumlate in the late 9th century.
The site was most probably abandoned in the mid lOth century. Human occupation
of Hofstaðir, seems to span about 150-170 years.
Magnús Á. Sigurgeirsson, Orkustofnun, Grensásvegi 9, 108 Reykjavík
Keywords: Tephrochronology, stratigraphy, dating methods
Inngangur
Gjóskulög hafa talsvert verið rannsök-
uð á Mývatnssvæðinu á síðustu áratug-
um (Sigurður Þórarinsson 1951, Árni
Einarsson og fleiri 1988, Kristján Sæ-
mundsson 1991). Greining gjóskulag-
anna að Hofstöðum byggir að miklu
leyti á þessum rannsóknum. Einnig
komu að góðu gagni rannsóknir frá
nærliggjandi svæðum, s.s. Eyjafjarðar-
dal (Magnús Á. Sigurgeirsson 1993)
og Jökuldal og nágrenni (Guðrún
Larsen 1982).
Gjóskuiögin voru könnuð bæði á
uppgraftarsvæðinu sjálfu og í rofabörð-
um í nágrenni þess. Hefur slíkt vinnu-
lag reynst nauðsynlegt til að fá gott yf-
irlit yfir gjóskulög svæðis. í jarðvegi
sem er raskaður á einhvern hátt, s.s. í
mannvistarlögum, getur innbyrðis af-
staða gjóskulaga hæglega hafa brengl-
ast. Er því mikilvægt að hafa saman-
burð við jarðvegssnið sem með vissu
eru ekki röskuð á nokkurn hátt.
Sýni voru tekin úr flestum gjósku-
lögum til frekari athugana. Þau voru í
flestum tilvikum skoðuð í smásjá og í
nokkrum tilvikum var Ijósbrot gjósku
mælt. Við ljósbrotsmælingarnar var
einkum stuðst við athuganir Sigurðar
Þórarinssonar (1944) á ljósbroti
gjósku. Efnagreiningu var beitt í einu
tilviki.
Við aldursgreiningu fornra rústa
með hjálp gjóskulaga má oft fá fyllri
upplýsingar um aldur með því að
skoða mannvistarlögin, einkum torf og
gólflög. Til dæmis er algengt að í
byggingartorfi hérlendis séu gjóskulög
sem nýtast við aldursákvörðun við-
Archaeologia Islandica 1 (1998) 1 10-118