Tölvumál - 01.02.2008, Blaðsíða 37

Þróunin
Sögu tónlistardreifingar á netinu má rekja aftur til ársins 1994 þegar
skapandi tónlistarmenn öðluðust vettvang til að koma tónlist sinni á
framfæri gegnum samtökin IUMA. Þremur árum síðar setti lítið fyrirtæki í
Ameríku í loftið vefinn mp3.com og ári síðar opnaði síðan fyrsta vefsetrið
sem seldi tónlist á Netinu, eMusic.com.
Árið 1999 opnaði ungur háskólanemi Napster, fyrstu þjónustuna sem
gerði notendum netsins kleift að skiptast á tónlistarskrám frítt og nokkur
sambærileg vefsvæði eins og t.d. Kaaza fylgdu í kjölfarið.
Upp úr árinu 2000 vöknuðu stóru útgáfufyrirtækin til lífsins og fóru að
hefja tilraunir með löglegar dreifileiðir fyrir alvöru. Vestanhafs setti Sony
vefþjónustuna Duet í loftið en sameinaðist fljótlega Universal undir nafninu
Pressplay. Á sama tíma í Evrópu opnuðu nokkur fyrirtæki með fulltingi
miðlægu OD2 þjónustunnar. Síðustu vikuna í apríl 2003 opnaði Apple
opnaði iTunes í Bandaríkjunum og Tónlist.is opnaði á Íslandi.
Það sem hefur ekki síst keyrt þessa þróun áfram fyrir utan aukna bandvídd
er stafræni spilarinn frá Apple, iPod. Apple hefur algera yfirburði á þessu
sviði en þó eru á markaðnum hátt í tvö þúsund tegundir af slíkum spilurum.
Farsíminn hefur einnig verið að styrkjast sem tónlistarspilari og til marks
um það má nefna að yfir 90% af allri tónlist sem selst í Japan rafrænt er
seld í gegnum farsímanet og í Bretlandi er hlutfallið komið yfir 50%. Með
tilkomu 3G tækninnar á Íslandi hafa bæði Síminn og Vodafone hafið slíka
þjónustu.
Árið 2007 einkenndist af tilraunamennsku á þessu sviði og víða hefur
hægt á sölu á hinum hefðbundnu vefsvæðum. Í Hollandi hefur sala til að
mynda dregist saman þvert á spár greiningafyrirtækja. Þá hafa listamenn í
auknum mæli farið að selja eða gefa tónlist sína á netinu og skemmst er að
minnast vel heppnaðar dreifingar hljómsveitarinnar Radiohead sem bauð
aðdáendum sínum að leggja fram frjáls framlög gegn niðurhali á nýjustu
afurð sinni. Eftir aðeins þrjá daga hafði Radiohead fengið meira fyrir sinn
snúð en af þremur síðustu plötum sem seldar voru á hefðbundinn hátt. Þá
náði nýtt fyrirbæri sem kallar sig „Artist Without Labels“ góðum árangri.
Fyrirtækið sérhæfir sig í að dreifa tónlist þeirra listamanna sem eru án
útgefenda eftir stafrænum dreifileiðum.
Framtíðin
Mikil umræða hefur verið um afnám svokallaðra DRM varna sem gera
rétthöfum kleift að verja efni sitt gegn misnotkun. EMI ákvað á árinu
fyrst stóru útgáfufyrirtækjanna að selja tónlist óvarða og talið er að hinir
tónlistarrisarnir fylgi í kjölfarið á árinu 2008. Íslendingar hafa reyndar getað
keypt íslenska tónlist óvarða í gegnum Tónlist.is um nokkurt skeið.
Eitt af því nýjasta sem hefur verið skoðað er að taka upp samstarf við aðila
sem veita Internetþjónustu um dreifingu tónlistar. Ljóst er að símafyrirtækinn
eiga hagsmuna að gæta vegna umferðar, hvort sem er um að ræða netið
eða farsímann. Það sem helst hefur verið skoðað í því samhengi er að
settur verði einhvers konar skattur eða að neytendur geti greitt aukalega
fyrir netþjónustu og fengið þannig aðgang að allri heimsins tónlist löglega.
Stafræna byltingin í tónlistardreifingu þykir minna um margt á breytinguna
frá vinyl yfir í geisladiskinn. Nokkur ár tók að þróa tæknina en þegar
hún varð almenn var plötunni nánast skipt út fyrir diskinn á einni nóttu.
Tónlistarbransinn virðist á einu máli um að framtíðin liggi í stafrænni
dreifingu en á hvaða hátt eru ekki allir sammála. Ljóst er að löglegt niðurhal
og streymi er komið til að vera og einhverjir munu tapa á þessari þróun
en aðrir græða. Þannig er líklegt að flytjendur tónlistar muni bera mest úr
býtum enda mun auðveldara að koma tónlist á framfæri en áður. Að sama
skapi gæti róðurinn orðið erfiður stóru útgáfufyrirtækjunum sem sofnuðu á
verðinum og trúðu ekki að byltingin yrði eins ógnvænleg og raun bar vitni.
Fólk skiptist á tónlist í miklum mæli
með skráarskiptarforritum en greinir
á um hvort þar er um löglegt athæfi
að ræða eða ekki
Hafa listamenn í auknum mæli farið
að selja eða gefa tónlist sína á
netinu
Tónlistarbransinn virðist á einu máli
um að framtíðin liggi í stafrænni
dreifingu en á hvaða hátt eru ekki
allir sammála
T Ö L V U M Á L | 3 7