Jón á Bægisá - 01.12.2006, Qupperneq 8

Ingibjörg Haraldsdóttir
Hvernig sem ég reyni tekst mér ekki að rifja upp hvenær eða hvar við
Franz hittumst fyrst, en það hefur sennilega verið á fundi íÆskulýðsfylking-
unni, Keflavíkurgöngu eða einhverri annarri uppákomu hjá vinstrimönnum
snemma á sjöunda áratug liðinnar aldar. Mér finnst ég alltaf hafa þekkt
hann. Hann var nokkrum árum eldri en ég, en við stunduðum bæði nám
um svipað leyti í þjóðfélögum sem nú eru horfin og sumir segja að hafi
verið fleygt á ruslahaug sögunnar. Hann í Þýska alþýðulýðveldinu, ég í
Sovétríkjunum. Vorið 1966 kom Franz í stutta heimsókn til Moskvu og við
íslenska námsfólkið í borginni tókum að okkur að sýna honum næturlíf
borgarinnar sem þá var afskaplega rólegt og kúltíverað miðað við það sem
seinna varð þar eystra. Eftir miðnætti fylgdum við Franz á hótelið og á
leiðinni dvaldist okkur um stund á Leikhústorginu fyrir framan Bolshoj.
Þar stóð gríðarmikil flóðlýst stytta af Karli Marx með áletruninni Öreigar
allra landa sameinist. Eg man ekki lengur um hvað við töluðum, kannski
vorum við að bera saman þýska og sovéska pólitíska brandara eða annað
í þeim dúr, en af einhverjum ástæðum hefur minningin um þennan fá-
menna hóp ungra Islendinga um hlýja vornótt í Moskvu fyrir íjörutíu
árum greypst mér í huga sem einskonar ímynd veraldar sem var. Einskonar
„Fyrr var oft í koti kátt“.
Franz lærði sagnfræði í Leipzig og tók síðan próf í uppeldis- og kennslu-
fræðum við Háskóla Islands. Hann var kennari að aðalstarfi frá námslokum
til ársins 2000 en vann einnig sem leiðsögumaður erlendra ferðamanna og
fékkst þar að auki við ýmiskonar ritstörf. Má þar nefna sögu Vélskólans:
Vélstjóramenntun á Islandi ipij-ippo; Vélfrœðinga- og vélstjóratal í 5 bindum
sem hann ritstýrði ásamt Þorsteini Jónssyni ættfræðingi, og ritið Grasaœttin,
en sjálfur var hann af þeirri frægu ætt, afkomandi Þórunnar grasakonu.
Einnig vann hann ásamt fleirum að gerð þýsk-íslenskrar orðabókar fyrir
Islenska málstöð. Areiðanlega má bæta mörgu við þennan ófullkomna lista
þeirra verka hans sem ég þekki minnst.
Mér er hinsvegar efst í huga, þegar ég minnist Franz Gíslasonar,
þýðinga-starf hans og þá sérstaklega „brúarsmíðin" sem hann kallar svo í
grein annarsstaðar í þessu hefti. Hann var vandvirkur þýðandi og þegar þeir
lögðu saman vinirnir Franz og Wolfgang Schiífer og þýddu ljóð íslenskra
skálda á þýsku varð útkoman mjög góð. Þeir voru hið fullkomna þýðenda-
teymi, Franz með sína nákvæmni og næman skilning á frumtextanum, og
Wolfgang með sitt skáldamál, sína ljóðrænu þýsku.
Það er ótrúlega erfitt að þýða ljóð svo vel fari, sumir segja ómögulegt.
Ég er ef til vill ekki nógu vel að mér í þýsku til að kveða upp endanlega og
ómótmælanlega dóma um verk Franz og Wolfgangs, en ég hef hinsvegar
persónulega reynslu af upplestrum í Þýskalandi þar sem ég las ljóðin mín
á íslensku og Wolfgang las þau á þýsku. Ég skynjaði alltaf að við vorum
6
frfrá// á jföœy/óá - Tímarit i>Ýðenda nr. 10 / 2006