Jón á Bægisá - 01.11.2008, Page 37

Magnús Ásgeirsson ogAíventa
sinni ráð fyrir vissum tilviljunum og einnig hófsamri „lántöku“ frá fyrri
þýðanda, þ.e. að þýðandi sæki einstök orð til eldri þýðingar og jafnvel
orðalag á stöku stað; slíkt þekkist vissulega í þýðingahefðum ýmissa tungu-
mála þar sem lykilverk úr hefðarveldinu hafa jafnvel verið þýdd margoft
gegnum tíðina og nýir þýðendur stundum sótt girnilega bita í forðabúr
eldri þýðinga (augljósustu dæmin koma líklega úr Biblíuþýðingum, en um
þær gegnir þó að mörgu leyti sérstöku máli, þar sem Biblíumálshefðin
er nátengd hugmyndum og hugmyndafræði trúarinnar og kirkjunni sem
stofnun).
Gunnar fer stundum aðrar leiðir en Magnús í orðavali, þó þannig að
greina má tengsl. „Bygdevandet“ (9) þýðir Magnús með „vatninu í miðri
sveitinni" (14) en hjá Gunnari verður það að „stöðuvatninu miðsveitis“ (11).
Og vissulega breytist stílinn stundum vegna óvenjulegrar orðaraðar hjá
Gunnari. „Benedikt havde ikke været i Kirke i Dag [...] (8) er hjá Magn-
úsi „Benedikt hafði ekki verið í kirkju um daginn“ (13) en hjá Gunnari
„Farið til kirkju um daginn hafði Benedikt ekki, til þess vannst ekki tími“
(11). En ítrekað kemur í ljós að þar sem Gunnar fer aðra leið en Magnús
reynist val hans ekki fara vel í samhengi verksins. I tilvitnuðum upphafs-
orðum sögunnar eru ránfuglarnar sagðir „haardfore11, sem Magnús þýðir
„harðfengir" en Gunnar „harðgerðir“. Þegar hrúturinn Eitill er kynntur
til sögunnar skömmu síðar er hann sagður heita svo „paa Grund af sin
Haardforhed“ (6), og þar með er gefið til kynna að hann sé álíka harður í
horn að taka og ránfuglarnir sem þrífast í þessu vetrarríki. Magnús fylgir
þessu eftir með því að þýða „Haardforhed11 með „harðfengi“ (10) og nú vel-
ur Gunnar einnig einnig það orð (9), þótt hann hafi „forðast“ samsvarandi
lýsingarorð í fyrra skiptið. Fyrir vikið verða þessi innri vensl í textanum
ekki eins skýr hjá Gunnari.
Nú má kannski telja þetta til smáatriða og því skal gripið dæmi úr
lokakafla sögunnar þar sem fram kemur mikilsvert atriði í lífssýn sög-
unnar. „Saa vrang kan Jorden te sig mod Mennesket, at den helt lukker
sig for det. Saa kan man selv se, hvad der er at göre“ (76). Hér sést vel
hversu nákvæmlega Magnús þýðir og er þó jafnframt skapandi í orðavali
sínu: „Svo afundin getur jörðin orðið við manninn, að hún lokar sér ger-
samlega fyrir honum. Þá getur hver átt það við sig sjálfan, hvað til bragðs
skuli taka“ (87). Oft er talað um að sitthvað glatist við þýðingu, en notkun
Magnúsar á orðinu „afundin“ er dæmi um að ýmislegt megi líka „finna“ í
þýðingu. Ef litið er á þennan stað í endurritun Gunnars, er að sjá sem hann
hafi ákveðið að nýta sér svigrúm sjálfsþýðingarinnar og útfæra umsögn-
ina: „Svo úthverf og rangsnúin getur jörðin reynzt ráfandi manni að hún
lokar sér gagngert fyrir honum, hann getur átt það við sjálfan sig hvað til
bragðs skuli taka“ (52). I framhaldi af þessu segir í endurritun Gunnars:
á — Að geta sagt „shit fyrir framan dömu
35