Jón á Bægisá - 01.11.2008, Blaðsíða 42

AstráSur Eysteinsson
Magnús er sannarlega á heimavelli hér, í þýðingu bragbundins ljóðakorns,
og litlu breytir þótt tá komi í stað hnés; þýðingin fellur hárfínt að sögutext-
anum. Það hefur Gunnari greinilega fundist líka, því hann tekur þýðingu
Magnúsar og gerir orðrétta að sinni (29). Hið sama gerir Gunnar við aðra
vísu sem fylgir skömmu síðar en einungis við fyrri part þriðju vísunnar;
seinustu tvær línurnar þar endurþýðir hann.
Nú gerist það stundum í þýðingum skáldsagna þar sem fyrir koma ljóð
að þýðandinn annað hvort notar ljóðaþýðingar sem til eru eða fær annan
mann til að þýða ljóðin fyrir sig. í báðum tilvikum þykir sjálfsagt að til-
greina hver ljóðaþýðandinn sé. I Aðventu kemur hvergi fram að Gunnar
notist við þýðingu annars manns og ætla verður að hann hafi talið eðlilegt
að eigna sér kvæðaþýðingar Magnúsar rétt eins og svo margt í lausamáls-
þýðingunni.
VIII
Ef sá íslenski texti Gunnars sem fyrir liggur væri afurð annars manns er lítill
vafi á því í mínum huga að sá maður hefði ítrekað gerst sekur um ritstuld.
En á þetta við þegar höfundur notar sér þýðingu annars manns á verki höf-
undarins sjálfs? Hér ýmist endurritar eða beinlínis endurtekur höfundur í
sínu nafni drjúgan hluta af þýðingu Magnúsar og innlimar í texta sem hann
lítur sjálfur ekki á sem venjulega þýðingu heldur sem endursamningu eigin
verks á öðru máli. Er hægt að segja að höfundur steli frá þýðanda sínum í
slíku tilviki?
Þetta eru vægast sagt einkennilegar aðstæður og tengjast meðal annars
því tvöfalda höfundargildi sem áður var rætt og því blendingsformi sem
þýðingar eru. Þýðandinn er höfundur textans í hinu þýdda verki en það
merkir ekki að hann eigi textann einn; hann deilir honum með höfundi
frumtextans og jafnframt hljóta þeir að deila birtingarréttinum.35 Því ætti
höfundurinn ekki heldur að hafa leyfi til að sýsla með texta þýðandans að
eigin vild.
Við lok þessarar rannsóknar er enn mörgum spurningum ósvarað.
Hvaða aðferðum beitir Gunnar í öðrum sjálfsþýðingum en þeim sem
kannaðar hafa verið til þessa? Hvers vegna virðist aðferð Gunnars við þýð-
ingu Fjallkirkjunnar svo ólík þeirri sem einkennir Aðventui Er það vegna
þess að þetta eru svo eðlisólík verk? Er það vegna þess að þýðandinn Hall-
35 Að vísu semja þýðendur stundum birtingarréttinn frá sér en þá eiga þeir eftir sem áður
svokallaðan sæmdarrétt sem á að koma í veg fyrir að texti þeirra sé úr lagi færður og birtur
þannig. Og sé texti þeirra birtur að nýju á vitaskuld að tilgreina þá sem þýðendur.
40
á Jffiœariiá — Tímarit um þýðingar nr. 12 / 2008