Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.12.2010, Síða 58

Tímarit hjúkrunarfræ›inga – 5. tbl. 86. árg. 201054
Höfundur bókarinnar Illness: The Cry of the
Flesh er dr. Havi Carel. Hún er heimspekingur
og fyrirlesari við Háskólann í Bristol í Englandi.
Rannsóknir hennar hafa meðal annars fjallað
um hvernig skilningur fólks á dauðanum
hefur grundvallaráhrif á hvernig það lifir lífinu.
Hún gaf út bókina Life and Death in Freud
and Heidegger árið 2006. Einnig er hún
meðhöfundur bókarinnar What Philosophy Is
og er meðþýðandi bókarinnar The Order of
Evils eftir Adi Ophir. Hún hefur einnig skrifað
fræðigreinar.
Árið 2006, þegar hún var 35 ára gömul,
veiktist hún af sjaldgæfum ólæknandi
sjúkdómi sem leggst aðallega á lungu ungra
kvenna (LAM) og lífslíkur hennar voru taldar
10 ár. Líf hennar breyttist skyndilega og
varanlega. Þrátt fyrir það heldur hún áfram
að kenna og telur sig að mörgu leyti heppna
og lifa góðu lífi þrátt fyrir heilsubrestinn.
Bókin er áhrifamikil persónuleg og
heimspekileg íhugun um veikindi, sjúkdóma
og dauða og leitar svara við ögrandi
spurningum: Hvað eru veikindi? Eru þau
líffræðileg vanstarfsemi, félagslegur stimpill
eða eru veikindi einungis andstæða þess
að vera heilbrigður? Hvernig breytist líf
þess sem veikist, líkamlega, félagslega og
tilfinningalega? Er hægt að líða vel og jafnvel
vera hamingjusamur þrátt fyrir veikindi?
Rit eins og það sem Carel sendir hér frá
sér, flokkast undir svokallaða pathography
(frásögn um sjúkdóma) en þar er fjallað um
tengslin milli líkama og sálar í veikindum.
Tilgangur Carel með þessari bók er að
nota fræði­ og reynsluþekkingu sína til að
auka skilning og bæta samskipti við þá
sem eru veikir með því að varpa ljósi á
reynsluheim sjúklinga. Til þess reynir hún
að útskýra hugtökin veikindi og heilbrigði,
eins og þau eru notuð í heilbrigðisfræðum,
frá heimspekilegum sjónarhól. Hún telur
fyrirbærafræði besta kostinn til að skoða
huglæga reynslu sjúklinga.
Illness: The cry of the flesh. Höfundur:
Havi Carel. Útgefandi: Acumen,
Stocksfield, 2008. ISBN: 978­1­
84465­152­8. Bókin er 140 bls.
Carel sýnir fram á hvað hugtök og málfar,
sem notuð eru til að lýsa veikindum, geta
verið óhentug og villandi. Allt of oft sé litið
á veikindi sem líffræðilega starfstruflun án
þess að tekið sé tillit til reynslu þess sem
er veikur. Of lítill gaumur sé gefinn að
áhrifum veikinda á einstaklinginn sjálfan
og þeim tilfinningum sem þau leiða til, eins
og hræðslu, brostinna vona, breytinga
á lífsgildum og samskiptum við aðra.
Hún sýnir lesandanum einnig að veikindi
eru ekki einungis líkamlegt vandamál
heldur ferill sem breytir lífi þeirra sem
fyrir þeim verða. Sjálf segist hún hafa
lært að lifa lífi sínu eins og hinn tvíhöfða
Janus: vera ung en samt gömul, heilbrigð
í útliti en samt veik, og hamingjusöm
þrátt fyrir mikla depurð. Hún þurfti að
endurskipuleggja og endurmeta allt sitt
líf, líkamlega, andlega og félagslega.
Höfundur telur að veiku fólki finnist oft
að það sé hlutgert og firrt í samskiptum
við heilbrigðisstarfsfólk. Þetta stafi af því að
starfsfólk búi við mikið andlegt og líkamlegt
álag í vinnunni og það orsaki að samskiptin
við sjúklingana einkennist af ópersónulegum
tæknilegum samræðum og höfnun. Hún
telur að ekki sé tekist á við tilfinningar
sjúklinganna. Auðveldara sé að ræða um
það sem er líkamlega sýnilegt. Ef sjúklingi
versnar er það „eðlilegur framgangur
sjúkdóms“, verkir eru „einkenni“ en ótta og
kvíða er ekki rætt um. Hún telur að það þurfi
að þjálfa heilbrigðisstarfsfólk í samskiptum
við veikt fólk. Hún nefnir mörg dæmi í
bókinni sem eru umhugsunarverð fyrir
heilbrigðisstarfsfólk og alla sem umgangast
veikt fólk. Bókin er áhugaverð fyrir þá sem
eru á einhvern hátt tengdir veikindum, þeim
sem eru veikir eða eiga eftir að verða veikir,
það er að segja alla.
Bókin skiptist í 5 kafla: 1. Líkaminn í
veikindum. 2. Félagslegt umhverfi veikinda.
3. Veikindi sem vangeta og heilbrigði í
veikindum. 4. Óttinn við dauðann. 5. Að lifa
í núinu. Allir kaflarnir eiga það sameiginlegt
að heimspekilegar hugmyndir eru fléttaðar
saman við frásagnir sem eru útskýrðar í
fyrstu persónu. Þessi aðferð gerir það að
verkum að bókin fær meira vægi og dýpt en
verður ekki einungis þurrt fræðirit. Bókin er
fljótlesin og sagan grípandi.
Illness tilheyrir bókaflokk sem nefnist
The Art of Living sem er ritstýrt af Mark
Vernon. Bækurnar eru skrifaðar að mestu
af heimspekingum og hafa að sögn ritstjóra
þann tilgang að færa heimspeki til stærri
hóps lesanda með það í huga að opna augu
lesenda og hvetja þá til íhugunar um eigið líf.
Meðal bóka í þessum flokki eru Wellbeing,
Deception, Hunger, Work, Death, Middle
Age, Sex, Forgiveness, Sport, Clothes og
Science.
Kolbrún Albertsdóttir er svæfingahjúkrunar­
fræð ingur, MSc, og vinnur á Landspítala við
Hringbraut.
Kolbrún Albertsdóttir, kolbrun@simnet.is
BÓKARKYNNING
ÁHRIFAMIKIL FRÁSÖGN HEIMSPEKINGS UM EIGIN VEIKINDI
Farið hefur í vöxt að fræðimenn skrifi bækur þar sem þeir lýsa eigin veikindareynslu
og fjalla jafnframt um veikindin á fræðilegan hátt. Hér er sagt frá einni slíkri bók.