Þjóðmál - 01.03.2010, Qupperneq 34

32 Þjóðmál VOR 2010
góðæristímum . Þetta gerði einnig kröfu um
sveigjanlegan vinnumarkað . Það sem hins
vegar gerðist var að argentínska ríkið safnaði
skuldum á árunum 1991–1998 þegar
hagkerfið var á fullri ferð . Þannig jukust
skuldir ríkisins um fjórðung þrátt fyrir að
hagvöxturinn á þessu tímabili hafi verið að
meðaltali 5% á ári . Þessi aukna skuldsetning
kom að hluta í staðinn fyrir peningaprentun
þar sem myntráðið bannaði slíkt . Í kjölfar
Asíukreppunnar 1997, Rússlandskrepp unn-
ar 1998 og gengisfellingar brasilíska realsins
í byrjun árs 1999 drógust umsvif saman í
efnahagslífinu og var hagvöxtur neikvæður
árið 1999 um 3,4% og 0,8% árið 2000 .
Argentína hafði lítið svigrúm til þess að
mæta efnahagssamdrættinum með því að
auka ríkisútgjöld . Óbilgirni verkalýðsfélaga
gerði það að verkum að sveigjanleiki á
þeim hluta vinnumarkaðarins sem ekki
var neðanjarðar var lítill . Argentína þurfti
að lokum að leita eftir lánafyrirgreiðslu hjá
Alþjóða gjaldeyrissjóðnum (AGS) í byrjun
árs 2000 þar sem aðgangur að lánsfé á við-
ráðanlegum kjörum var ekki lengur til
staðar . Í árslok 2001 gat ríkið ekki leng ur
staðið við skuldbindingar sínar að óbreyttu .
Þá höfðu skuldir sem hlutfall af lands fram-
leiðslu tvöfaldast á 10 árum og voru um
60% . Samhliða þessu var áhlaup á banka-
kerfið í lok árs 2001, m .a . vegna þess að
mikilvægur hluti eigna bankanna voru
ríkis pappírar sem höfðu lækkað mikið í
verði . Í byrjun árs 2002 var tengingin við
bandaríkjadollar afnumin . Fór gengið á
doll ar anum í tæplega fjóra pesóa en þá hafði
landsframleiðsla dregist saman um fjórðung
frá því árið 1998 .
Verðbólga á Íslandi var mjög há um langt
skeið, náði hámarki á svipuðum tíma og í
Argentínu, og á seinni hluta 9 . áratugar 20 .
aldar voru umræður um hvort trúverðugleiki
Seðlabankans væri það lítill að það borgaði
sig að taka upp erlendan gjaldmiðil . Í þessu
sambandi var helst rætt um þýskt mark eða
bandaríkjadollar sem fýsilega gjaldmiðla
fyrir landið . Í kjölfar þjóðarsáttarsamninga
1990 má segja að menn hafi náð tökum á
verðbólgunni í fyrsta skipti í mjög langan
tíma . Í lok árs 1990 var verðbólga komin
niður fyrir 10% og á fyrri helmingi árs
1992 var hún komin niður fyrir 5% á árs-
fjórðungsgrundvelli .
Tvíburakreppa, bankakreppa
og efnahagskreppa
Það sem gerðist á Íslandi árið 2008 var gjörólíkt efnahagskrísunni í Argentínu
árið 2001 . Þar varð aukning ríkisútgjalda til
þess að búa til skuldakreppu sem leiddi til
greiðslufalls ríkisins . Á Íslandi var ríkið að
greiða niður skuldir en neitaði að horfast í
augu við galla sjálfstæðrar peningastefnu sem
bjó til gríðarlegt ójafnvægi í hagkerfinu .
Það er hins vegar margt líkt með því sem
gerðist á Íslandi á síðustu árum og því sem
gerðist í Suðaustur-Asíu á tíunda áratug
síðustu aldar . Í Suðaustur-Asíu höfðu fjár-
magnsflutningar verið gefnir frjálsir og höft
á starfsemi banka og fjármálafyrirtækja
minnkuð . Ríkisfjárlög voru í jafnvægi eða
með afgangi . Ríkin ráku sjálfstæða peninga-
stefnu ef frá er talið Hong Kong sem hafði
tekið upp dollar í gegnum myntráð .3 Reglu-
verk var bágborið og eftirlit með bönk-
um og fjármálafyrirtækjum í mjög veikum
skorð um . Fram til ársins 1997 var mikið
inn streymi fjármagns í þessi lönd vegna
þess að vextir voru háir . Þetta olli því að að
hagvöxtur var mikill á þessum árum þar sem
fjármagn hrúgaðist inn í löndin og mikil
eignabóla átti sér stað . Um miðjan tíunda
áratuginn voru öll þessi lönd með umtals-
verðan viðskiptahalla sem var fjármagnaður
að stórum hluta með inn streymi skamm-
3 Hong Kong kom betur en önnur ríki í Suðaustur-Asíu út
úr þessari kreppu .