Þjóðmál - 01.09.2011, Blaðsíða 40

38 Þjóðmál HAUST 2011
Lexían
A f þessu dæmi um útrás Íslendinga virð ist mega draga ýmsa lærdóma sem
fæstir eru nýir . Mikil útbreiðsla Nyheds avisen
undir strikar það að aðstand endur kunnu til
verka, það er að gefa út blað . Hins vegar
stóðust engar rekstrarforsendur . • Lík anið
sem byggt var á hér heima, afkoma Frétta­
blaðsins, var skekkt .
Lærdómur: Ekki ljúga að sjálfum sér . •
Áætl anir vegna nýs rekstrar í Danmörku og
Boston stóðust ekki .
Lærdómur: Að láta bjartsýni ekki leiða
sig í gönur . • Kaupin á prentsmiðjunni í
Bretlandi virðast hafa verið gerð án nauðsyn-
legrar athugunar og án sýnilegs markmiðs .
Lærdómur: Vönduð vinna skilar sér
alltaf . • Það er ekki góð latína að kaupa fyrir-
tæki til þess eins að laga EBIDTA-stöðuna .
Hér hefur verið farið nokkuð vandlega
yfir sögu í einu íslensku útrásardæmi .
Þetta dæmi er tekið vegna þess að auðvelt
er að meta það . Upplýsingar eru ríkulegar
og niðurstaða er fengin . Því miður sýna
atburðir undanfarinna ára að þetta er
ekkert einsdæmi . Bjartsýni er ágæt en
reynsla, varkárni og þekking eru lykilatriði
í rekstri .
Þessi grein byggir að hluta á grein höf-
undar sem birtist í Vísbendingu árið 2008 .
Hann var mjög sérstakur, starfshópurinn sem starfaði með Rannsóknarnefnd Alþingis og
kvað upp siðferðilegan álitsdóm yfir íslensku þjóð lífi,
viðskiptalífi og þeim sem þar störtfuðu . Í hópnum
sat t .d . fyrrverandi alþingismaður Kvenna listans, sem
var auk þess framkvæmdastýra Jafnréttisstofu og þar
með undirmaður og undir beinu boðvaldi nú verandi
forsætisráðherra, en jafnréttismálin hafa verið færð
þangað .
Ekki virðist vera vafi á því, að Kristín Ástgeirsdóttir
hafi þar með verið vanhæf til setu í starfshópnum, en
hæfis skilyrði stjórnsýslulaga gilda um þennan starfs hóp .
Formaður starfshópsins er Vilhjálmur Árnason
heimspekingur . Hann er kunnur vinstrimaður, en
menn verða ekki vanhæfir við það eitt . Þeir verða hins
vegar vanhæfir ef þeir hafa opinberlega lýst skoðun á
málefninu sem þeir eiga að rannsaka .
Samkvæmt lögum um rannsóknarnefndina á
starfs hópurinn að meta „hvort skýringar á falli ís-
lensku bankanna og tengdum efnahagsáföllum megi
að einhverju leyti finna í starfsháttum og siðferði“ .
Þegar rannsóknarstarfið var nýbyrjað var haldið
„Hugvísindaþing“ í Háskóla Ísland . Þar hélt Vilhjálm-
ur Árnason ræðu og hafði þá nýtekið að sér að leiða
opinbera nefnd sem átti að komast að því hvort
skýringar á efnahagsáföllum mætti „að einhverju
leyti“ finna í starfsháttum og siððferði . Vilhjálmur
sagði í ræðunni:
Ófarnaður íslensks samfélags . Ég á ekki við hrun
fjármálakerfisins út af fyrir sig og þær hörmulegu
afleiðingar sem þar hefur haft fyrir fólk og fyrirtæki,
heldur þá vegferð sem Íslendingar hafa verið á nú um
nokkurt skeið og afhjúpast hefur enn skýrar með hruninu .
Góðærið reyndist vera rangnefni, ekki bara vegna þess að
það byggði að verulegu leyti á fúnum innviðum, heldur
líka vegna sjálfs inntaksins í hugmyndinni sem lá því
til grundvallar . Hagsæld var lögð að jöfnu við farsæld,
viðskiptafrelsi við félagslegar umbætur . Og margir sem
ýmist fögnuðu góðærinu, hylltu útrásardrengina eða
fylgdust með þeim í forundran, hafa tekið eins konar
Ragnars-Reykáss-beygju og fordæma vinnubrögðin sem
að baki lágu . Þeir yfirlýsingaglöðustu og stóryrtustu fá
þá greiðari áheyrn en aðrir .
Ljóst er að Vilhjálmur Árnason vill ekki alveg skera
niður áheyrn yfirlýsingaglaðra og stóryrtra manna .
Hann virðist að minnsta kosti sjálfur ekki sjá neitt
að því að kveða upp stóra dóma yfir íslensku þjóðlífi
og setjast svo í opinberan starfshóp til að kanna sömu
hluti af miklu hlutleysi . Einhvern tíma munu eflaust
verða siðfræðingar á Íslandi sem munu velta fyrir
sér siðferðinu í því . Að ógleymdu auðvitað lagalegu
vanhæfi hans sem engum dylst .
Vilhjálmur birtir fyrirlestur sinn, sem fluttur var
í mars 2009, í Ritinu, tímariti Hugvísindastofnunar,
2 .–3 . hefti 2009 .
„Fuglahvísl“, amxi .is, 7 . apríl 2011
Siðapostular undir fölsku flaggi