Þjóðmál - 01.09.2011, Blaðsíða 11

Þjóðmál HAUST 2011 9
menn ingur lengi tekist á við þann vanda
að skilgreina stöðu sína innan Kanada þar
sem enska er hið „ráðandi“ tungumál . Þar
telja fræðimenn nú að hugtakið multicult­
uralism, fjölmenning, dugi ekki til að lýsa
samfélaginu . Þess í stað beri að styðjast við
hug takið interculturalism, sem mætti kalla
„sam hliðamenningu“ á íslensku .
Í hugtakinu samhliðamenning felst
að menningarlegur grunnur í Quebec sé
fransk ur . Á þeim grunni skuli unnið að
því að fella aðra menningarstrauma í sama
farveg án þess að vega að sérstöðu þeirra eða
grafa undan fjölbreytileika . Talsmenn sam-
hliða menn ingar segja að með því að árétta
gildi hennar sé unnt að snúast til varnar fyrir
fjöl menningu án þess að vega að „grunn-
menn ingu“ samfélagsins . Michael Böss segir
Kanada menn hafa hafnað þeirri kenningu
að unnt sé að viðhalda kanadísku samfélagi
án sam eiginlegrar opinberrar menningar og
vit undar (identitet) . Þetta sé sama skoðun
og hafi knúið David Cameron til að lýsa
andstöðu við hugmyndafræðilegt inntak
fjöl menningar í München fyrr á þessu ári .
Hugur hans standi einfaldlega til þess að
þjóð ernis legir minnihlutahópar í Bretlandi
líti á sig sem Breta án þess að Cameron hafni
ólíkum menningarstraumum . Forsætis ráð-
herr ann vilji að á Bretlandi viðurkenni íbú-
arn ir „grunnmenningu“ Breta hver svo sem
upp runi íbúanna sé .
Þegar við Íslendingar veltum þessum mál-
um fyrir okkur eru að sumu leyti hæg heima-
tökin því að við getum litið til reynslu Íslend-
inga sem settust að í Vesturheimi . Árið 1964
fór ég í fyrsta sinn til Winnipeg og hitti þar
meðal annars dr . Paul Thorlakson (1895–
1989) og hlustaði á hann tala um stöðu
fólks af íslensku bergi brotið og nauðsyn þess
að leggja rækt við menningu þess en sýna
Kanada samtímis skilyrðislausa hollustu .
Dr . Thorlakson lagði mikið af mörkum
til umræðna í Kanada öllu um gildi fjöl-
menningar í þeim skilningi að ekki bæri að
kæfa upp runalega menningarstrauma held-
ur hlú að þeim um leið og „grunnmenning“
hins nýja samfélags væri virt . Hann sat um
tíma í Fjölmenningarráði Kanada og beitti
sér fyrir margvíslegum aðgerðum til að
styrkja tengsl Kanadamanna af íslenskum
uppruna við menningarlegar rætur forfeðra
sinna, meðal annars með því að koma á fót
kennarastöðu í íslensku og íslenskum bók-
menntum við Háskólann í Manitoba .
Á þessu ferðalagi sat ég margar samkom-
ur með Vestur-Íslendingum og undraðist
í fyrstu að jafnan þegar þeir komu saman
sungu þeir þjóðsöng Kanada til að árétta
holl ustu við sinn nýja menningarheim
sam hliða því sem þeir hittust í því skyni
að njóta hinnar íslensku menningaræðar .
Er þetta ekki einmitt samhliðamenning?
Hefur hún ekki reynst Vestur-Íslendingum
vel í Kanada samtímis því sem tengsl þeirra
við Ísland og Íslendinga þroskast og dafna?
II .
Róbert Spanó, lagaprófessor við Háskóla Íslands, ritaði grein í Fréttablaðið 8 .
ágúst þar sem hann minnti á að hann hefði
snemma árs talið skipan stjórnlagaráðs reista
á „ótraustum grundvelli“ eftir ákvörð un
hæsta réttar um að ógilda kosningar til stjórn-
lagaþings . Alþingi hefði þó valið þá leið . Í
grein sinni minnir Róbert á þá staðreynd
að valdið til að breyta stjórnarskránni sé
í höndum alþingis samkvæmt 79 . grein
stjórn ar skrárinnar . Stjórnlagaráð leggi fram
tillögur en breyti ekki stjórnarskránni . Að
sjálf sögðu verði ekki fallist á tillögurnar
um ræðulaust .
Grein prófessorsins lýtur að miklu óþoli
sumra fulltrúa stjórnlagaráðs vegna skorts
á tafarlausum um ræðum eða ákvörðunum
vegna tillagna ráðs ins um nýja stjórnarskrá .
Stjórn lagaráðsliðar eru ekki hinir einu sem