Þjóðmál - 01.06.2014, Blaðsíða 59

58 Þjóðmál SUmAR 2014
Fyrsta rannsóknarspurning T .B . Smidt
var ekki hvort klám þrifist á vinnustöðum
Reykjavíkur, heldur á hvaða hátt klámfeng-
in orðræða birtist í starfs- og námsumhverfi
borgarinnar . Hann gengur beinlínis út
frá því að klám og kynferðisáreitni ein-
kenni vinnustaði hins opinbera . Túlkanir
á viðtölunum eru svo í besta falli um-
deilanlegar, því að af örfáum dæmum um
ósæmi lega hegðun (að því gefnu að allt sem
máli skiptir komi fram í frásögnunum, sem
er óvíst) er dregin þessi niðurstaða:
. . . the roots of patriarchy still have a very
firm hold and continue to nurture the
pornification of the culture that grows
above it .
Í íslenskri þýðingu:
. . . rætur feðraveldisins hafa enn sterk tök
og halda áfram að næra klámvæðingu
menningarinnar sem vex upp úr því .3
Ástæðan fyrir því að rannsókn Smidt er vel
þekkt meðal almennings er sú að í mars
2012 gaf Mannréttindaskrifstofa Reykja-
víkurborgar út fræðslubækling byggðan á
þessari rannsókn, undir heitinu „Klám væð -
ing er kynferðisleg áreitni“ og var hann ræki-
lega kynntur í fjöl miðl um . Í ritstjórn bækl-
ings ins sátu, auk fulltrúa Mannréttinda-
skrif stofu, tveir kynja fræðingar .4 Maður
gæti haldið að þegar Mannréttindaskrifstofa
stendur fyrir útgáfu 20 blaðsíðna fræðslu-
bækl ings væri um umfangsmikið vandamál
að ræða . Það kemur því nokkuð á óvart
að viðhorfskönnun, sem gerð var meðal
starfs manna borgarinnar árið 2011, sýnir
að aðeins um 0,2% svarenda sögðust hafa
orðið fyrir líkamlegri kynferðislegri áreitni,
og um 0,3% fyrir kynferðislegri áreitni í
orðum .5
Hvers vegna réðst Mannréttindaskrif-
stofa Reykjavíkur í útgáfu þessa bæklings
þegar fyrir lá rannsókn sem sýndi allt annað
en það víðtæka klámvæðingarvanda mál
sem Thomas Brorsen Smidt telur sig hafa
sýnt fram á? Því verður ekki svarað hér en
útgáfa bæklingsins vekur þá hugmynd að
klám og kynferðisofbeldi sé stórt vandamál
á vinnustöðum hins opinbera . Það eru afar
vond vísindi sem gefa svo ranga mynd af
veruleikanum og hætta á að það ýti undir
ástæðulítinn ótta .
3 Smidt, Thomas Brorsen (2011) bls 31 . Einar Steingríms-
son þýddi tilvitnunina úr ensku .
4 Fyrrnefnd Þorgerður Einarsdóttir, þáverandi deildarfor-
seti Stjórnmálafræðideildar er ein þeirra sem sat í ritnefnd .
5 Viðhorfskönnun meðal starfsmanna Reykjavíkurborgar
2011, bls . 56 .
A lgengast er að rannsakendur gefi sér niðurstöðurnar fyrst
og taki svo viðtöl við nokkra
einstaklinga sem líklegir eru
til að gefa svör sem styðja þær
niðurstöður sem ætlað er að
ná fram . Sjaldan er reynt að
breiða yfir þessar aðferðir, enda
eru þær álitnar eðlilegar innan
kynjafræðinnar . Í inngangi
ritgerða er oft tekið fram að
gengið sé út frá feminískri
hugmyndafræði eða öðrum
tengdum hugmyndum sem
engin sátt ríkir um, hvorki innan
vísindasamfélagsins né meðal
almennings . Túlkun gagnanna
minnir svo iðulega meira á
skáldskap en vísindi .