Þjóðmál - 01.06.2014, Blaðsíða 75

74 Þjóðmál SUmAR 2014
hnignun Bretlands . Ég þoli hana bara alls
ekki .“
Mörgum lítrum af bleki hefur síðan verið
varið í vangaveltur um inntak Thatcher ism-
ans og hvaða hugmyndafræði býr að baki
honum . Hér á eftir verður enn meira bleki
varið í þessu skyni!
Fyrrgreind ummæli í hita leiksins lýsa
grunn þættinum og tilfinningaákafanum í
hugmyndafræði frú Thatcher þegar búið er
að skilja frá sérgreind markmið, íhaldssöm
og klassísk frjálslynd viðhorf sem hafa
fært hana í búning í tímans rás . Einum og
hálfum áratug síðar, þegar Thatcher sneri sér
aftur að meginstefinu og skrifaði inngang
að ævisögu sinni, játaði hún af dálítið meiri
varfærni, — þótt henni þætti það bera
vott um hroka að bera sig saman við Pitt
eldra, stjórnmálaleiðtogann frá 18 . öld sem
sigraði Frakkland í sjö ára stríðinu og lagði
grunninn að öðru heimsveldi Breta, — að í
hreinskilni sagt liði sér eins og honum: „Ég
er viss um að ég get bjargað þessu landi og
að enginn annar getur það .“
Mannskepnan er hins vegar flókið fyrir-
brigði . Þeim mun gáfaðri sem mennirnir
eru þeim mun flóknari verða þeir þar sem
þeir verða að hemja ólíkar hvatir sínar
bæði í samskiptum sín á milli og gagnvart
óþægilegum staðreyndum lífsins . Fyrir
utan að vera eldheitur föðurlandsvinur
bjó frú Thatcher einnig yfir meðfæddum
hæfileikum á sviði hagfræði, hún var sann-
trúaður meþódisti, staðfastur andstæðingur
alræðishyggju, námfús allt sitt líf, ákaflega
raunsær stjórnmálamaður og einstaklega
íhugul kona . Allir þessir eðlisþættir hennar
mörkuðu opinbera stefnu hennar í tímans
rás .
Hnignun Bretlands frá stríðslokum mátti að mestu rekja til efnahagslegra
þátta, eink um á sjöunda og áttunda
áratugnum . Eftir að frú Thatcher hóf virka
þátttöku í lands málapólitík mótaði hún
smátt og smátt gagnrýnið viðhorf þar sem
hún skýrði hnign unina með því að vísa
til ríkisafskipta og hugmynda sósíalista .
Úrræði hennar til að leiðrétta það sem aflaga
hafði farið voru varfærin og sveigjanleg
miðað við úrlausnarefnið á hverjum tíma
Hnignun Bretlands frá stríðs-lokum mátti að mestu rekja
til efnahagslegra þátta, eink um á
sjöunda og áttunda áratugnum .
Eftir að frú Thatcher hóf virka
þátttöku í lands málapólitík
mótaði hún smátt og smátt
gagnrýnið viðhorf þar sem hún
skýrði hnign unina með því að
vísa til ríkisafskipta og hugmynda
sósíalista . Úrræði hennar til að
leiðrétta það sem aflaga hafði farið
voru varfærin og sveigjanleg miðað
við úrlausnarefnið á hverjum tíma
en þau voru öll reist á því sem
boðað var í klassískri frjálslyndri
hagfræði . Væri hins vegar vegið
að breskum hagsmunum úr
annarri átt eða af öðrum ástæðum,
eins og í Falklandseyjastríðinu
eða kalda stríðinu, studdist
hún bæði við afdráttarlausa
afstöðu reista á raunsæju mati á
þjóðarhagsmunum og siðferðileg
sjónarmið reist á frjálslyndri
alþjóðahyggju þegar hún réttlætti
aðgerðir í þágu föðurlandsins .