Þjóðmál - 01.06.2014, Blaðsíða 48

Þjóðmál SUmAR 2014 47
Þorsteinn Antonsson
Kristmann talar sínu máli
1
Hvers vegna flutti Kristmann Guð-mundsson rithöfundur (1901–1993)
frá Noregi heim til Íslands 1938 eftir að
vera orðinn þar þekktur og vinsæll á til-
tölulega skömmum tíma, var jafnvel skrefi
frá heimsfrægð eins og hann gefur í skyn í
bréfi hér á eftir? Eftir yfirborðskynni skrifar
hann Guð mundi Finnbogasyni landsbóka-
verði (1873–1944) tvö bréf árið 1932 þar
sem hann gerir betur grein fyrir sjálfum sér
en fram kemur í flestum öðrum heimildum .
Bréfin fara hér á eftir; skáletranir eru bréf-
ritara:
Oslo 2 . jan . 1932
Kæri prófessor Guðmundur Finn boga-
son . —
Þakka kort með jólakveðju og nýjárs-
ósk um . — Auðvitað gerist nú engin þörf
að svara því, þar sem kort yðar eru svar,
— en skollinn má vita hvers vegna mér
finst ég endilega þurfi að skrifa yður í
kvöld? Dagsverkinu er lokið — það er að
segja, ég nenni ekki meiru í þetta sinn; og
þó ég sje alt annað en vanur að fylgja fram
öllu sem mjer dettur í hug og langar til,
þá ætla ég að gera það núna! —
Mjer þykir vænt um ef bækur mínar
hafa veitt yður ánægju nokkrar stundir .
Ef yður vantar einhverja af þeim eldri,
er yður velkomið að fá þær sendar; látið
mig vita . — Þetta er nú altsaman aðeins
byrjunin vona ég; mjer finnst ég varla
vera kominn að efninu ennþá . Er altaf
með stærðar sögu frá landnámsöld, búinn
að vera að gaufa við hana í ár og verð tvö
til, ef alt gengur bærilega . Það á að verða
sæmileg bók, ef ég má ráða, enda er efnið
mikið og alveg spánýtt, aldrei notað áður .
Nú er ég með heldur litla skáldsögu sem ég
ætla að hafa til að gefa út næsta haust, svo
byrja ég fyrir alvöru að skrifa „Det hellige
fjell“, en það á hún víst að heita sú stóra .
Jæja, og svo á það nú að vera sú venjulega
byrjun, því þá verð ég vel þrítugur, og
mjer skilst að fyrir þrítugsaldur sje hvorki
heilinn nje persónuleikinn verulega
þroskaður til andlegrar grautargerðar
svo í nokkru lagi sje . — Í sumar ætla ég
„heim“ til Íslands og hlakka verulega til
þess . Það er aumur skolli, ég er altaf að
fá meiri heimþrá, fyrstu 4–5 árin gjekk
alt vel, ég varð því nær norskur piltur, —
og norðmenn telja mig sem sinn eigin
höfund — að minnsta kosti . Og þegar
ég var ytra, langaði mig heim til Noregs,