Tímarit Máls og menningar - 05.06.2001, Síða 13

Áhugaverðar
bækur
listir annars staðar en á söfnum
The Art of Money
Stundum er sagt að listamenn eigi ekki að þurfa að
hugsa um peninga. Hið rétta er að peningar væru
ekki svipur hjá sjón án listamanna. Peningaseðlar
eru nefnilega hannaðir af listamönnum eins og sjá
má í bókinni Peningalist eða The Art of Money eftir
David Standish. Standish hefur tekið saman sögu-
legt og um leið myndrænt yfirlit seðlaskreytinga í
heiminum. Hann flokkar seðlana eftir myndmáli
þeirra og bendir á að myndirnar segi margt um hagi
og hugarfar hverrar þjóðar og ekki síst um
sjálfsmynd hennar. Standish skrifar um seðla sem
sýna atvinnuvegi viðkomandi þjóðar, kóngafólk og
aðra heiðursmenn, hetjur og almenning. „Svo eru
sumir seðlar jafnvel kynþokkafullir,“ segir Standish
og bendir á seðla með myndum af berbrjósta
konum frá Frakklandi, Svasílandi og Cookeyjum. Og
jú, Ísland er með í bókinni, í litlum flokki sem kallast
„dægradvöl“ þar sem eru líka Afganistan, Mongólía
og Fijieyjar. Afganir eru með furðulega hestaíþrótt á
sínum seðlum, Mongólar sýna búferlaflutninga og
Fijieyjar fiskveiðar að loknum heitum degi. Það er
gamli tíkallinn sem er fulltrúi Íslands í bókinni,
– bókaþjóðin setur baðstofulestur á peningana sína.
Ljóst er að evrópskum peningalistaverkum mun
fækka verulega á næstu árum þegar evran verður
orðin allsráðandi. Bækur eins og The Art of Money
varðveitir þau hins vegar áfram, rétt eins og gamla
íslenska tíkallinn og þriggja dollara seðilinn frá
Bahamaeyjum með myndinni af túristum í sólbaði á
Paradísarströndinni.
The Art of Money kom út hjá Chronicle books í San
Fransisco árið 2000.
Crossing over
Where art and science meet
Í tilefni af hringborðsumræðum Þorvarðar Árna-
sonar um listir, vísindi og náttúru hér aftar í
tímaritinu er rétt að benda á áhugaverða bók þar
sem þessu þrennu er teflt saman. Crossing over er
þriðja bókin sem vísindamaðurinn Stephen Jay
Gould og listamaðurinn Rosamond Wolff Purcell
vinna í sameiningu. (Þær fyrri eru Illuminations og
Finders, Keepers.) Gould er prófessor í dýrafræði og
jarðfræði við Harvardháskóla en Purcell er mynd-
listarmaður og ljósmyndari í Boston. Bókin er byggð
á ritgerðum Goulds um þróun dýralífs á jörðinni,
– og þar með þróun mannsins. Hann kemur víða við,
vitnar í listasögu og sagnfræði, kenningar nútíma-
vísindamanna og fornra heimspekinga og jafnvel
Biblíuna. Skrif hans eru ekki síður heimspekileg en
af meiði raunvísindanna enda segist hann hugsa
bókina sem jafnt hlutfall greina um verufræði og
þekkingarfræði. Myndir Purcells vinna listilega með
textanum og fullkomna þennan bræðing hugvísinda,
raunvísinda og myndlistar.
Crossing over kom út hjá Three Rivers Press í New
York árið 2000.
Smoke Gets in Your Eyes
Fyrst minnst er á listræna hönnun
jafn hvunndagslegra hluta og
peningaseðla er ekki úr vegi að
minnast á aðra hversdagshluti
sem listamenn hafa hannað. Í
bókinni Smoke gets in your eyes
eftir Michael Thibodeau og Jana
Martin er fjallað um hönnun
vindlingaumbúða í heiminum.
Thibodeau segir í inngangi bókar-
innar að sígarettupakkar segi
margt um menningu þeirrar
þjóðar sem framleiðir þá og ekki
síst um drauma hennar. Þannig
beri sígarettur í hinni stríðshrjáðu
Kambódíu heitin Luxury og
Victory og að sama skapi megi
finna óteljandi tegundir vindlinga í
Kína, landi þar sem allir ganga í
eins Maó-jökkum. Einn kafli
bókarinnar fjallar um pólitík og
áróður á vindlingapökkum því svo virðist sem
þjóðernis- og stríðsáróður af ýmsu tagi hafi
átt greiða leið á umbúðirnar í gegnum tíðina.
Í bókinni eru sýndar tóbaksumbúðir sem áttu
að skapa hetjur, stuðla að sigri í stríði eða
hvetja til samstöðu. Pakkarnir utan um
Bogatiri–sígaretturnar sovésku frá 1948
sýndu til dæmis þrjá hermenn reiðubúna að
verjast innrás úr vestri.
Michael Thibodeau er grafískur hönnuður í
New York en Jana Martin er ritöfundur í
Brooklyn. Áhugi þeirra á tóbaki er eingöngu
faglegur því hvorugt þeirra reykir.
Abbeville Press í Bandaríkjunum gaf bókina út.
bls. 13
tmm júní 22x27 Ó 5.6.2001 19:56 Page 13