Félagsbréf - 01.07.1960, Blaðsíða 34

32
FÉLAGSBRCF
Þessi lýsing Gröndals mun rétt svo langt sem hún nær, enda kemur hún
heim við dóm annarra samtíðarmanna hans, t.d. segir Páll Melsted um
hann í endurminningum sínum: „Eftir því sem eg kynntist löndum mínum
við háskólann fann eg það, að mér féll bezt við Brynjólf Pétursson og Gísla
Hjálmarsson; mér varð vel við þá mér fannst eg batna af náveru þeirra
og tali, og eg fann glöggt, að mig skorti við þá tvo menn bæði hreinleik
hjartans og mikilleik gáfnanna. Gísla þekkti eg betur en Brynjólf, en þó
þekkti eg hann svo, að eg hefði helzt kosið að vera sem hann. Hann var
glæsilegur maður bæði til lífs og sálar.“
Brynjólfur kvæntist aldrei, en hann var heitbundinn Seselju, dóttur sr.
Benedikts Vigfússonar á Hólum. Þessar festar fóru fram sumarið 183'
þegar Brynjólfur kom heim til foreldra sinna að loknu prófi, en þær hlutu
svipleg endalok, því að Seselja andaðist öndverðan vetur 1837 úr taugaveiki.
Brynjólfur var alltaf í fjárkröggum í Kaupmannahöfn, þó að Gröndal segi,
að hann hafi aldrei skort fé, en það liafa fáir vitað af félögum hans. 1
hverju einasta bréfi til bræðra sinna er hann að biðja þá hjálpar, það
kom allt fyrir ekki, þó hann fengi arf eftir foreldra sína og Sigurð gamla
í Krossanesi, og kæmist í hálaunaða stöðu, enda segir hann, að það bezta
við stjórnardeildarforstjórastarfið sé, að það sé svo vel launað, að hann geti
nú hjálpað þeim, sem minna hafi en liann, og ekki þarf að draga í efa, að
menn hafi kunnað að færa sér það í nyt; „Hvern fjandann munar einn
Departementschef um það“, á Brynjólfur að hafa sagt við Gísla Brynjólfs-
son, er Gísli hafði orð á því, hve rausnarlega hann veitti, og eitt síðasta
verk hans var að gefa öllum nema tveim upp allar skuldir.
Þrátt fyrir langar fjarvistir frá ættlandi sínu var Brynjólfur jafnan rneð
hugann heima, honum var mjög nauðugt að selja föðurleifð sína, því að
ræktun og jarðabætur voru meðal hjartfólgnustu hugðarefna hans. Að um-
bylta jörðinni heima og gera allan Hólminn að túni voru dagdraumar hans,
og hann lét ekki þar við sitja, heldur hvatti unga menn að kynna sér
nýjungar í ræktun og áveitum og öðru, sem til framfara horfði, en hann
dó um aldur fram frá öllu iþessu. Allt frá 1840 kvartar hann um lélega
heilsu og víða talar hann eins og hann viti feigð sína fyrir. Hann veiktist
alvarlega í júní 1840. Eftir það bráði að vísu af honum annað slagið. en
ekki svo að hann væri fær um að gegna nokkru starfi. Það er bæði átakan-
leg og brosleg lýsingin af því, þegar Brynjólfur var felldur frá kjöri. sern
forseti Bókmenntafélagsins á aðalfundi þess vorið 1851. Hann var þá orðinn