Félagsbréf - 01.07.1960, Blaðsíða 48

46
FÉLAGSB RÉF
aS giftast Vilhjálmi. I örvæntingu sinni
og friðleysi þrífur Hrafn föt liennar, ekur
með þau heim að Mýri og kastar þeim i
Vilhjálm. Upp úr þessu -kviknar með
þeim háðum óslökkvandi hatursbál.
Ekki er auðvelt að rekja þessa sögu í
svo stuttu máli sem þessu, en það má
nú hverjum vera Ijóst, að sagan er flókin
í sniðum, hver stóratburðurinn rekur
annan og ekki eru þeir, eða ályktanir
höfundar af þeim, ávallt jafn sennilegir.
I ekki lengri sögu en þetta reynir höf-
undur að lýsa svo mörgum atkurðum og
persónum, að hún verður hálfknúsuð fyr-
ir bragðið og bygging hennar er svo flók-
in, að lesandinn á fullt í fangi með að
fylgja þræðinum, og halda sambandinu
millum sögupersónanna óbrengluðu í huga
sér. Þetta finnst mér vera nokkur galli
á sögunni, en þó ekki sá stærsti, því höl'-
undurinn virðist ráða allvel við bygg-
ingu hennar. Það sem mér finnst vera
höfuðgalli sögunnar eru samtölin. Vi 1 j-
andi virðist höfundur gera þau kröpp og
hranaleg, til þess að auka áhrif átakannu
og hamfaranna, en að mínum dómi verða
þau svo stíf og uppstillt, að þau verka
með öllu óeðlilega á mann við lesturinn.
Ég kannast ekki við slikt málfar af vör-
um almennings, hvorki í sveit eða kaup-
stað, og ekki heldur úr öðrum sögum
Jóns. Gerir þetta aðra atburði sögunnar
enn ósennilegri en ella, og er þó teflt þar
á tæpasta vaðið, eins og með atburðina,
sem höfundur lætur gerast nóttina í Blæng.
Meðferð Vilhjálms og hans manna á
hundi Hrafns er svo varmennskuleg, að
maður fær henni vart trúað. Það hefði
virzt jafnvel sennilegra, þó þeir hefðu
gengið af Hrafni sjálfum dauðum.
OSru máli gegnir um síðari sögu bók-
arinnar, Bréf að austan. Þar er straum-
ur óumflýjanlegra örlaga hægari og lygn-
ari, en þungi hans er engu minni fyrir
það. Hér nýtur hógvier frásagnarblær
höfundar sín betur, einfaldleikinn ! stíl
hans, en þetta tvennt er að mínum smekK
eitt helzta aðalsmerkið á ritstíl Jóns Daiu
Ahrif frásögunnar fá jafnvel meira gildf
fyrir þetta, því alvaran, sem á bak við
liggur, gerir ávallt áþreifanlega vart við
sig, undiraldan er öflug og þung.
Óli Finnur, sem er aðalpersóna þe»s-
arar áhrifamiklu sögu. verður fyrir þvi
óláni að lenda munaðarlaus og ungur að
ártim í uppeldi hjá hinuin mestu sóðunt
og úrþvættum. Þar er honunt haldið að
strangri vinnti, hálfsveltur og hrakiniu
Sigurveig á Þúfu sýgttr úr hoiiunt blóðið,
nnz hann loks tekur á sig rögg og flýr úr
vistinni. Hann ætlar sér til Reykjavíkur.
en lendir fyrst á Giljuin, þar sem tekið
er vel við honum. Þar getur hann eignatl
athvarf og heimili, ef liann vill. Hann
eignast barn nteð dóttur bóndans á
Giljutn: l'ólkið þar tekur því tneð still-
ingti og gerir honum |>að skiljanlegt. að
liann geti tekið við jörðinni og eigna/.t
þar bú og sama.-tað. En hann hefttr einu
sinni verið særður þvi sári, sem ekki
grær og stöðugt svíður uiidan. Hann hei-
ur fengið ólæknandi óheit á sveitinni og
skal til Reykjavíktir komast. Hér syðra
lendir hann svo i umróti striðsáranna.
hrökklast stað úr stað húsnæðislaus.
Unnusta lians, Þóra. gerist ráðskona hia
manni í Reykjavik. sem nýlega er orðinii
ekkjumaður, til þess að geta verið nálægt
01a. En lnátt fer sá að stiga i vænginn
við Þóru og bannar Óla með öllu ið
koma þar inn fyrir dyr. i örvæntingu
sinni ræðst hann inn uin glugga i húsið
til þess að komast til Þóru, en Hinrik.
húsráðandinn, kærir liann fyrir að hrjota
þannig hús á sér og Óli Finnur lendu'
i steininum. Þau standa uppi á götiinni