Félagsbréf - 01.07.1960, Blaðsíða 49

félagsbréf
47
með ibörnin, sem nú eru orðin tvö. Þóra vill
gjarnan fara austur i sveit með drengina
og Óli Finnur veit að það yrði þeim öll-
um fyrir beztu, þar mundi þeim líða vel,
en þessi öfl, sveitin og borgin, gera hanti
að leiksoppi sínum, auk þess er hann
þrjózkur og vill ekki gefast upp í barátt-
unni við borgaröflin, sem þó hljóta að
lokum að færa hann í kaf. Hann er
bandingi þessara afla. sem skapa örlög
hans.
1 vandræðum sinum kemur Þóra drengj-
unum tveimur fyrir hjá fólki sínu austur
i sveit. Þau fá hvergi húsnæði í bænum
nenia þau þykist vera barnlaus, og með
því að Ijúga þvi til ná þau loks í húsnæði
hjá kaupmannshjónum vestur í bæ. Þau
'ilja ekki börn, og heldur ekki pöddur
i sinum húsum. Þóra þjáist af því að
'era fjarvistum við drengina og um jólin
færir hann Þóru þá. En þeim er ekki
hægt að Ieyna lengi og kaupmannshjónin
neyða þau til þess að senda drengina aft-
ur austur. Skömmu síðar deyr annar
þeirra af ofkælingu á ferðalagi um fjall-
veg i vetrarhörku. Þegar Öli Finnur sér
kaupmanninn næst eftir andlát sonarins
litla, sturlast hann . af ofsa og bræði.
Þarna er ímynd Ó9Ígurs hans i Hfinu, i
baráttunni við myrk öfl borgarinnar, sem
hann fær ekkert við ráðið. Hann ræðst
gegn kaupmannsófétinu, sem liggur á
gólfinu í blóði sínu, þegar ÓIi er leiddur
út á milli tveggja lögregluþjóna.
Lýsingar höfundarins eru víða ltráð-
snjallar. Seint gleymir maður kaupmanns-
hjónunum, þessum ómanneskjulegu og
aumkunarverðu mannverum, sem komin
eru úr tengslum við allt, sem mannlegt
getur heitið og sjá ekkert nema eigin
gróða og fínheit. — Ekki er síðri lýsing
hans á för Óla Finns yfir móana og
holtin óveðursnóttina, þegar hann fælir
stóðið og steypist ofan í mógryfjurnar,
verður að krafsa sig áfram eftir votri,
slímugri og forugri jörðinni, sem nærri
er búinn að gleypa hann. Hún líður manni
seint úr minni. Og sálarlífslýsingar Jóns
Dan ná víða djúpt og lýsa mikilli alvöru
og íhygli. í þessari sögu þykir mér Jón
Dan hafa náð einna mestum árangri f
könnun sinni á hinum sterku og dimmu
öflum, sem brjótast um í mannssálinni.
Þessi saga er að mörgu leyti stórvel
gerð og mun manni seint úr minni liða.
Þórfiur Einarsson.
Smábœkur Menningarsjóðs
A þessu vori bófst útgáfa á nýjum
bókaflokki á vegum Bókaútgáfu Menn-
mgarsjóðs. Nefnist flokkurinn Smábækur
Menningarsjóðs. Bókaútgáfu Menningar-
sjoðs héfur vaxið töluverður fiskur nm
hrygg á síðustu árum. Hefur bókaútgáf.i
fyrirtækisins aukizt að mun og er fyrir-
tækinu tvímælalaust til sóma þótt gætt
hafi nokkurrar gagnrýni á bókavali þess,
emkum meðal ákveðinna ungra skálda. Á.
hinn bóginn finnst mér að Menningarsjóð-
ur bafi að einu leyti tekið ranga stefnu
í útgáfuvali sínu. Mér finnst sem sé að
fyrirtækið bafi vandað mun meira val á
bókum þeim sem seldar eru á frjálsum
markaði heldur en á þeim bókum sem
eingöngu eru gefnar út fyrir fasta félags-
menn, en þær eru fáar á ári og því oft
ekki um mikið val að ræða hjá þeim.
Þessi bókaflokkur sem nú nýverið bef-