Frón - 01.04.1943, Page 29

Maluppeldi og mállíf
Eftir Svein Bergsveinsson.
(Erindi flutt á fundi Félags íslenzkra stúdenta í Kaupmannahöfn,
2. nóvember 1939. Ofurlítið stytt).
að hefur verið sagt um íslenzkar vinnukonur, að þær þyrftu
X ekki að dvelja nema einn vetur í Danmörku til að týna
niður móðurmáli sínu. Ég vil þó bera þeim vinnukonum, sem
ég hef talað við, það vitni, að þær tala hreinni íslenzku en við
gerum almennt, íslenzkir stúdentar. Og þetta er í sjálfu sér
eðlilegt. Hugtakaheimur vinnustúlkunnar breytist lítið við það
að flytja úr einu landinu í annað, á meðan hún á annað borð
heldur áfram sama starfi. Hún á auðvelt með að tala sitt gamla
mál jafn hreint og áður, hvenær sem á þarf að halda.
Pessu víkur öðruvísi við um íslenzkan stúdent, sem heldur
áfram námi erlendis. Hann ver mestum tíma sínum í baráttuna
við að tileinka sér ný hugtök. Og því fylgir ennþá einn erfiðleiki,
nefnilega sá, að þessi hugtök eru öll túlkuð á erlendu máli. Með
því á ég ekki við, að ykkur gangi illa að skilja, hvað prófessor-
arnir segja, heldur hitt, að endurvinnsla efnisins á eigin máli,
hin sjálfstæða túlkun, er einmitt þessum síðarnefndu erfiðleikum
bundin. Pessvegna er það, þegar við tölum hver við annan, eink-
anlega þegar komið er inn á sérgreinarnar, að við tölum hálf-
gert hrognamál, notum kannske erlenda glósu í tíunda hverju
orði.
Eru þá íslenzkir stúdentar á þeirri leið að spilla íslenzkunni?
Er þá ekki okkar göða gamla mál statt í alvarlegri hættu? Ég
geri ráð fyrir, að ykkur sé fæstum ókunnugt um þetta sjónarmið.
Svar mitt við þessum spurningum er þrátt fyrir allt: n e i. Það
máluppeldi, sem okkur var veitt í föðurgarði og síðar í skóla,
hefur brynjað okkur með einskonar m á 1 s a m v i z k u. I3ó að
við slettum erlendum orðum í tali okkar, svo að megi likja því
við rúsínugraut, þá er alltaf eitthvað innan í okkur, sem segir
okkur að vanda tal okkar, þegar á þarf að halda. En meðan við
erum við nám og höfum enn fálmandi tök á efninu, þá myndu
fæstir vera þess megnugir að leggja á sig hina tvöföldu áreynslu,
að ná sjálfstæðum tökum á efninu og klæða það samtímis í