Frón - 01.04.1943, Síða 55

l'tgáfustarfsemi FræSafélagsins
117
Jónssonar og Porvalds "Thoroddscns. Porvaldi Thoroddsen entist
ekki aldur til aS ljúka ævisögu sinni, en þaS af henni sem hann
lauk hefur aS geyma marga fróSlega og skemmtilega kafla;
einkum eru kaflarnir um uppvaxtarár hans og dvöl í latínu-
skólanum í Reykjavík og námsárin í Kaupmannahöfn mjög
læsilegir. Utan Safns hefur féiagiS gefiS út endurminningar Páls
MelsteSs og bréf hans til Jóns SigurSssonar. Af öSrum ritum utan
Safns má einkum nefna Píslarsögu Jóns Magnússonar sem gefin
var út af Sigfúsi Blöndal. PaS er afarmerkilegt og einstætt rit um
galdraofsóknir 17. aldar, skrifaS af taugaveikluSum og móSur-
sjúkum presti, sem kom því til leiSar meS ofsóknum sínum aS
tveir feSgar voru brenndir fyrir galdra. Enn fremur má nefna
útgáfur Finns Jónssonar á Passíusálmunum, sem prentaSir eru
eftir eiginhandarriti Hallgrims Péturssonar, og íslenzku máls-
háttasafni. MálsháttasafniS er bók sem gaman er aS blaSa í. Hún
hefur aS geyma sérkennilega hliS á íslenzkri alþýSumenningu,
spakmælin og hnyttiyrSin sem þjóSin hefur skapaS og geymt öld
fram af öld. Sumt eru gamlir kunningjar en meiri hlutinn mun
vera flestum ókunnur, því aS málshættir virSast nú vera aS
deyja út hjá seinustu kynslóSum. AS lokum er sérstök ástæSa til
aS benda á útgáfu Jóns Helgasonar á kvæSum Bjarna Thoraren-
sens, því aS hún sker sig úr flestum öSrum útgáfum á kvæSum
skálda 19. aldar fyrir sakir nákvæmni og vandaSs frágangs. Hún
er fullkomlega vísindaleg, kvæSin eru prentuS eftir handritum
höfundarins þar sem þaS hefur veriS hægt, og hverju kvæSi
fylgja ýtarlegar skýringar og athugasemdir um handrit hvers
kvæSis, geymd þeirra og skyldleik, aldur kvæSisins, tildrög o. þ. h.
Utgáfunni fylgir ævisaga skáldsins. Væri mikil nauSsyn aS kvæSi
fleiri síSari tíma skálda væru krufin til mergjar á þennan hátt.
Pó aS flestar bækur FræSafélagsins og þær merkustu þeirra
séu heimildarit og vísindarit, eru þær þó langflestar þannig
skrifaSar aS hverjum manni er kleift aS lesa þær sér til skemmt-
unar og mikils fróSleiks án nokkurrar sérþekkingar. Ef sá áhugi
á íslenzkum málum sem nú virSist vaknaSur meSal ýmsra ís-
lendinga hér á sér djúpar rætur, ætti hann aS verSa þeim
hvatning til aS kynna sér menningu og sögu liSinna alda; þaS
hlýtur jafnan aS vera grundvöllur sannrar þjóSrækni.