Morgunblaðið - 03.12.2015, Síða 42

42 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 3. DESEMBER 2015
Handkremstríó
3.300 kr.
Handkremstríó - 3.300 kr.: Cherry Blossom Handkrem 30ml, Shea Butter Handkrem 30ml, Almond Handkrem 30ml.
Kringlan 4-12 | s. 577-7040 • loccitane.com
L’Occitane en Provence - Ísland
VIÐTAL
Kristján Jónsson
kjon@mbl.is
Loftslag og hnattrænar umhverf-
isbreytingar eru ekki sama fyr-
irbærið þótt tengslin séu auðvitað
mikil. Trausti Jónsson veðurfræð-
ingur er landsþekktur vís-
indamaður og margir fylgjast með
veðurbloggsíðu hans, Hung-
urdiskum. Hann hefur almennt
forðast að taka þátt í deilum um
loftslagsmál en enginn dregur í efa
þekkingu hans.
Trausti segist halda að Parísar-
ráðstefnan geti ýtt undir persónu-
leg tengsl sem sé gott. Hins vegar
skilji hann markmiðið síður, að ekki
verði meira en tveggja gráða hlýn-
un fyrir 2100. „Af hverju 2 gráður?
Af hverju þessi tala, af hverju ekki
2,05 gráður? Mér líst illa á þessar
hnattrænu umhverfisbreytingar en
líst enn verr heldur vel á aðgerðir
stjórnmálamanna gegn þeim, svo að
ég segi þetta skýrt,“ segir Trausti.
Hann segir að margir stökkvi í
skotgrafir þegar rætt sé um lofts-
lagsmál, mikil hneigð til „pólariser-
ingar“ sé í gangi. Sjálfur er hann
sannfærður um að loftslag sé að
hlýna á jörðinni og athafnir manna,
losun koldíoxíðs og fleira, eigi mest-
an þátt í því. En hann vilji leggja
áherslu á aðlögun, breytingar muni
verða, hvað sem menn reyni og því
rétt að búa sig undir þær.
-Sumt er erfitt að skilja. Er lík-
legt að í gangi séu þjóðflutningar
frá Afríku vegna hækkunar á hita-
stigi á jörðunni upp á 0,8 stig síð-
ustu tvær aldir?
„Mig skortir auðvitað sér-
fræðiþekkingu til að dæma þar um,
hins vegar finnst mér að það sé ver-
ið að rugla saman ýmsum hlutum,“
svarar Trausti. „Hnattrænar
umhverfisbreytingar af mannavöld-
um eru mjög miklar, af ýmsum
ástæðum. Það er skógarhögg og
margvísleg áníðsla, mannfjölgun,
miklar framkvæmdir og fjárfest-
ingar þannig að tjón verður miklu
meira en ella í hamförum. Það er
miklu meira tryggt.
Síðan eru þessar undirliggjandi
veðurfarsbreytingar annað. Þá er-
um við í þeirri stöðu að við vitum
ekki nægilega vel hve mikil áhrif
aukningar gróðurhúsalofttegunda
eru á verða í framtíðinni, það eru
ýmsir gagnverkandi þættir.
En ég er alveg á því að þessi
aukning á koltvísýringi auki geysi-
lega líkur á verulegum veðurfars-
breytingum. Hugsanlega getum við
staðið frammi fyrir hækkun í stíl
við það sem svokallaðir „alarmist-
ar“ segja, þeir sem mestar áhyggj-
ur hafa. En samt sem áður er líka
hættulegt að gera of mikið ráð fyrir
því, það væri eins og að loka okkur
inni bara af því að eitthvað gæti
gerst.
Hlýnunin sem gæti orðið er mjög
hættuleg af ýmsum ástæðum. Til
dæmis er það svo að ef sjórinn ætti
að taka við þessu aukna koltvísýr-
ingsmagni myndi hann súrna,
reyndar því hraðar eftir því sem
hann er afkastameiri í að taka við.
Sjávarborð hækkar og fleira mun
gerast.
En það er líka mjög hættulegt að
grípa óþyrmilega inn í efnahags-
kerfið þannig að það lamist.“
Að lama efnahaginn
-En sumir vilja að hætt sé um-
svifalaust að nota jarðefnaeldsneyti
og þá lömum við kerfið eða hvað?
„Það veit ég auðvitað ekki - dæmi
hagfræðingar þar um en við verð-
um að hafa í huga að ákveðinn hluti
umhverfissinna, þeir eru reyndar
mjög fáir, er á því að mannkynið
verði að fækka sér. Þeir mega auð-
vitað hafa þá skoðun en gallinn er
sá að mér finnst að miklu fleiri séu
að halda því fram án þess að vera í
grunninn þessarar skoðunar. Þeir
gera sér bara ekki grein fyrir
þessu.
Það er svo margt sem hægt er að
gera í náttúruverndarmálum sem
er skynsamlegt hvernig sem á það
er litið. Almennt má segja að ég sé
aðlögunarsinni. Mér er illa við að
verjast einhverju sem verður svo
kannski allt öðruvísi en maður held-
ur núna. Svo margt getur gerst í
millitíðinni.“
Línurit og líkön
Hann segir að deilt sé um línurit
sem eigi að sýna að nær engin hlýn-
un hafi verið síðustu 15 árin. En
sjálfur sjái hann ekki þessa hægari
hlýnun. Of mikið sé gert úr þessu.
„Gallinn með spálíkön síðustu 10
árin er að menn hafa verið að reyna
að taka inn í dæmið fleiri þætti en
gróðurhúsaáhrif, t.d. eldgos, ryk,
mengun, áhrif sólar og breytta
landnotkun. Þá stilla menn líkönin
þannig að þau gefi þær breytingar
sem orðið hafa síðustu 150 árin
nokkurn veginn réttar.
Það er nærri öruggt mál að lík-
önin eru yfirstillt ef svo má segja,
búið að fikta svo mikið í stilling-
unum að þau eru eiginlega ónothæf.
Þegar ég les grein þar sem segir að
úrkoma muni aukast á Bretlands-
eyjum fram til 2100, held áfram og
sé að niðurstöðurnar eru úr ein-
hverju líkani hætti ég eiginlega að
lesa!“ segir Trausti.
„En ef menn segja aftur á móti:
„Okkar stilling á líkaninu virðist
benda til þess“ er kominn fyrirvari.
Og að segja svo að þeir hafi prófað
að fikta í stillingunum og nið-
urstaðan sé svipuð, þá eru menn
ekki að spá neinu. Aðeins að rann-
saka viðbrögð líkansins við mismun-
andi stillingum og forsendum og
það er töluverður munur þar á. Lík-
önin koma að gagni en ef menn fara
að treysta þeim til að reikna t.d. út
líklega stormatíðni á síðari hluta
aldarinnar og kalla þetta spá á ein-
hverjum fundum pólitíkusa er ekki
á góðu von,“ segir Trausti Jónsson.
Vafasöm ráð stjórnmálamanna
 Trausti Jónsson veðurfræðingur segir hlýnun loftslagsins geta valdið miklum vanda en mikil-
vægast sé að laga sig að óhjákvæmilegum breytingum og auðvelt sé að bæta margt í náttúrunni
AFP
Viðkvæmt efni Barack Obama Bandaríkjaforseti ræðir við forsætisráðherra Indlands, Narendra Modi, á Par-
ísarráðstefnu SÞ um loftslagsmál. Modi mun þegar hafa sagt að Indverjar verði að fá mikla fjármuni frá iðnríkj-
unum ef þeir eigi að geta tekið þátt í ráðstöfunum til að minnka losun koldíoxíðs.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Aðlögun Trausti Jónsson veðurfræðingur segir að spár um geysimikla
hlýnun geti ræst en menn verði að laga sig að breytingunum.
Athygli hefur vakið og fjallað um
það í erlendum fjölmiðlum að und-
irstofnun Bandarísku geimferða-
málastofnunarinnar, NASA, hefur
beitt sérkennilegum aðferðum við
meðferð gagnaraða um meðalhita á
jörðinni. Stofnunin er ein af nokkr-
um sem reyna að reikna út með-
altalið. En fram hefur komið að
NASA taki ekki mikið tillit til leið-
réttinga og samræmingaraðgerða
frá veðurstofum víða um heim.
Þegar NASA fannst óeðlilega mikill
munur á hitafari milli Akureyrar
Reykjavíkur á hafísárunum á sjö-
unda áratugnum var einfaldlega
hærri hitatalan notuð.
„Þeir fara yfir gagnaraðirnar og
athuga hvort einhver brot séu
þeim, eitthvað sem þurfi að leið-
rétta,“ segir Trausti Jónsson. „Þá
kemur ýmislegt upp. Ameríski her-
inn og sá breski byrjuðu að reka
veðurstofu á Reykjavíkurflugvelli
1941. NASA veit af því og þeir eru
vissir um að það hljóti að vera brot í
Reykjavíkurgögnunum það ár, af
því að veðurathugunarstöðin hafi
verið færð og af fleiri sökum. Þeir
átta sig ekki á því að gögnin sem
við birtum koma þeirri stöð ekkert
við þar sem við erum með aðra
stöð, niðri í
Landsímahúsi.“
Hann hafi þó
ákveðinn skiln-
ing á vanda
NASA. Stofnunin
fái gögn frá um
2000 stöðvum um
allan heim sem
séu, eins og
menn hérlendis,
stöðugt að yf-
irfara og leið-
rétta hitatölur.
Hringl með staði og tíma
Í Reykjavík hafi menn t.d. stöð-
ugt verið að færa mælistöðina til
gegnum árin, einnig hafi verið mik-
ið hringl með athugunartíma. Þess
vegna þurfi að reikna meðaltöl út á
mismunandi hátt. Mælar hafi víða
verið rangt staðsettir eða annað
brenglað niðurstöðurnar.
Tímafrekt og dýrt yrði fyrir
NASA að taka stöðugt tillit til allra
breytinga alls staðar. Hver kynslóð
þurfi að föndra við hitatölurnar,
leiðrétta gamlar villur og samræma
en öllu skipti hvernig það sé gert.
Þá verði alltaf að finna einhverja
málamiðlun. kjon@mbl.is
Hæpin meðferð á
gögnum hjá NASA
 Nýta ekki leiðréttingar veðurstöðva
Veðurfarsmælir.