Morgunblaðið - 03.12.2015, Qupperneq 89

MENNING 89
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 3. DESEMBER 2015
Við höfum margfaldað /frelsið til að grafa okkur// lifandi / í túninu heima“segir í upphafshluta nýrr-
ar og áhrifaríkr-
ar ljóðabókar
Lindu Vilhjálms-
dóttir, Frelsi. Í
þessum upphafs-
erindum er tónn-
inn sleginn, sagt
að „á / milli him-
ins og jarðar / er
allt“, og hefði
mátt ætla að viti
bornir menn myndu vinna vel úr
þeim gæðum, sér og sínum til hags-
bóta, en það segir ljóðmælandi ekki
hafa verið gert. Við höfum „marg-
faldað virkin / milli himins og jarðar
/ margfaldað guð“ og í framhaldinu:
margfaldað hláturinn
grátinn hatrið og græðgina
margfaldað allt
milli himins og jarðar
allt nema gæskuna
(12)
Það er því kaldur heimur, merkt-
ur sjálfselsku og eiginhags-
munapoti, sem fjallað er um í ljóð-
unum í Frelsi. Í tilkomumiklum
fyrsta hlutanum, messar yfir les-
andanum ljóðmælandi sem er allt í
senn, írónískur, bitur og háðskur;
við erum stödd við grillið í garð-
inum einhversstaðar á höfuðborg-
arsvæðinu og höfum upplifað hrun
fjármála- og hugmyndakerfa en
hver eru viðbrögð þjóðar sem sögð
var frjáls undan okinu, grýlum
kaldastríðsáranna, undan trúnni á
samfélag heilagra, frjáls undan öllu
„nema útburðarvælinu / í hvalfjarð-
arstrengnum handan við garðinn“?
Fullt eftirsjár spyr fólkið við grillið
hvað hafi orðið af mjúkmálum garð-
yrkjumeistara sem lofaði gullregni
og grillveislum og séreignasælu, og
þjónustufulltrúanum sem „kom með
hellurnar pallinn og pottinn // og
bauð okkur hræbillegt gasgrill / og
girðingarefni á raðgreiðslum“. Og
við skjólsælan pallinn bæri „lyktin
af rotnandi safnhaugnum / […] vitni
um virðingu okkar fyrir lífríki jarð-
ar“.
En þetta fólk, við sem byggjum
þennan heim og förum svona með
hann, í lok þessa hluta verksins eru:
skilaboð okkar
til umheimsins […] skýr
þó að lóðin sé skráð á krakkana
er okkur eftir sem áður
frjálst að framselja moldina
(29)
Í öðrum hluta verksins er lesand-
inn kominn með ljóðmælandanum
til Ísrael og til skýringar tilkynnt í
upphafi að „ef miðað er við / upp-
hafspunkt tímatalsins // er rökrétt /
að byrja í betlehem“. Ljóðmæland-
inn fer um sem ferðamaður í karl-
rembusamfélagi þar sem „fólk er
greint sundur / í þrjár þróaðar teg-
undir manna“, það er gyðinga,
araba og pílagríma sem „þurfa að
ljúga á sig trú“. Við tekur ferðalag
um veröld minja, tortryggni og hat-
urs, með allskyns vísunum í sögur;
að þessu sinni er aðeins laust pláss í
lúxushóteli í Betlehem og skoð-
unarferð nútímaferðalanga er líkt
við krossferð.
Í lokahlutanum er aftur komið til
íslensks veruleika þar sem trúar-
myndum fyrri hluta er haldið, fólki
sagt hollast að meðtaka fagnaðar-
erindið möglunarlaust og „helst að
lofsyngja frelsið / þar sem við
krjúpum við gráturnar / á fjögurra
ára fresti // óbundin og megum
velja um / að bryðja sólarsellur eða
álþynnur / næsta góðæristímabil“.
Og það á að hlusta á hátíðarræður:
um ónýttar auðlindir
óveiddan makríl óbeislaða orku
ósnortin víðerni og ótakmörkuð tækifæri
hlusta í andakt
þegar markaðsmarrið í ráðhera-
kjálkunum
rennur saman við arðbært brakið í bráðn-
andi ísnum
á norðurslóð og endimörk hins byggilega
heims
verða að hringiðu nýrrar heimsmyndar
(52)
Þarna eru framfaratrú og sam-
kennd særð fram með „stefinu sí-
gilda um sérstöðuna“, ekki má
hiksta á „hækkandi hagvaxta-
humminu“, og „hollast / að segja
allt gott / allt fínt allt ágætt vera
hress“; í „okkar upphöfnu holl-
ustuparadís // erum við alsæl“. Eða
er það? Eftir síhækkandi og að lok-
um þrumandi tölu um það hvernig
mennirnir fara með umhverfi stt og
hver annan er nöturlegri framtíð-
armyndinni brugðið upp, þar sem
við
… líðum aðgerðarlaus
um útfjólublán veraldarvefinn
í síðupplýstu veldi feðranna
meðan mannsbörnin aðlagast
stingandi kulda brennandi hita
og stækkandi skömmtum
af loftleysi
(65)
Þegar knöpp og meitluð ljóðin í
bók Lindu eru lesin, taka þau að
tala síhækkandi röddu til lesandans
og fara að lokum að lesa yfir hon-
um, á all áhrifaríkan hátt, um stöðu
mála, um heiminn sem við byggjum
og það hvernig við í þessum lúx-
usafkima okkar hér lengst norður í
höfum, umgöngumst jörðina, með
hroka og yfirgangi en í sífelldri af-
neitun; hvernig við förum með það
líf og land sem okkur er falið og
berum ábyrgð á, og þar er talað til
okkar um frelsið.
Heimsósómaljóð er orð sem
stundum hefur verið haft um skáld-
skap þar sem þennan, þar sem vel
fægðum spegli er brugðið að ásjónu
og lífi okkar lesendanna, og við er-
um neydd til að sjá hlutina og
ástand heimsins eins og það er – á
gagnrýninn og ófegraðan hátt. Og
það er ekki falleg mynd sem hér
birtist en hún er afskaplega vel
mótuð af skáldinu, sem bregður upp
ólíkum hugmyndum um frelsi og
skilur lesandann eftir með spurn-
ingar um það hverskonar frelsis við
njótum í raun.
Fyrsti og þriðju hluti verksins,
um eftirmál hrunsins og stöðuna í
dag, eru það vel lukkaðir að verkið
missir nokkuð dampinn þegar horf-
ið er um miðbikið suður fyrir Mið-
jarðarhaf. En ef einhverjir hafa
efast um að skáld samtímans geti
ort af þrótti um samtímamálefni og
pólitík, og hafið sig með erindið og
óvægna mynd af heiminum upp yfir
ómarkvisst og suðandi orðagjálfur
dægurumræðunnar, með til-
komumiklu ljóðmáli, þá ættu við-
komandi að lesa Frelsi Lindu Vil-
hjálmsdóttur.
Skáldið „…það er ekki falleg mynd sem hér birtist en hún er afskaplega vel
mótuð af skáldinu, sem bregður upp ólíkum hugmyndum um frelsi og skilur
lesandann eftir með spurningar um það hverskonar frelsis við njótum í
raun,“ segir um ljóðabók Lindu Vilhjálmsdóttur.
Markaðsmarr í ráðherrakjálkum
og hækkandi hagvaxtarhumm
Ljóð
Frelsi bbbbm
Eftir Lindu Vilhjálmsdóttur.
Mál og menning, 2015. Kilja 66 bls.
EINAR FALUR
INGÓLFSSON
BÆKUR
Helga Steffen-
sen hlýtur
Barnamenning-
arverðlaun Vel-
ferðarsjóðs
barna í ár fyrir
framlag sitt til
leiklistar og
menningar
barna. Verð-
launin voru af-
hent í gær við athöfn í Iðnó.
„Helga hefur stjórnað leikhúsi
Brúðubílsins í 35 ár og starfað
við Brúðuleikhúsið Leikbrúðu-
land í fjölda ára. Brúðubíllinn
hefur frumsýnt 56 leikrit frá
árinu 1980 sem mörg hver hafa
náð mikilli hylli meðal barna en
Helga býr til brúðurnar, hand-
ritin og leikmyndina. Brúðubíll-
inn er á ferð um Stór-Reykjavík-
ursvæðið í júní og júlí ár hvert á
vegum ÍTR og fer einnig um
landsbyggðina og er með sýn-
ingar víðs vegar um landið, börn-
um og fullorðnum til ánægju og
yndisauka,“ segir í tilkynningu
um verðlaunin.
Hlýtur barnamenn-
ingarverðlaun
Helga Steffensen
Verk í vinnslu
nefnist nýr dag-
skrárliður á
Stockfish kvik-
myndahátíðinni.
Með honum
gefst aðstand-
endum kvik-
mynda sem ekki
eru tilbúnar til
sýninga tækifæri
til að kynna verk sín fyrir fjöl-
miðlum, fagaðilum í kvikmynda-
gerð og áhorfendum. 5-15 mínútna
myndbrot úr verkum verða sýnd og
að því loknu svara aðstandendur
myndarinnar spurningum úr sal.
Verkefni sem koma til greina eru
kvikmyndaverk sem ekki hafa ver-
ið gefin út þegar Stockfish-hátíðin
hefst, 18. febrúar 2016. Leikstjóri
og/eða framleiðandi verða að vera
íslenskir en undanþága er veitt ef
kvikmyndin hefur aðra Íslands-
tengingu. Sérstök nefnd velur verk
til kynningar og er síðasti skiladag-
ur 15. janúar 2016.
Verk í vinnslu
kynnt á Stockfish
Merki Stockfish
Breyttu heimilinu með
gluggatjöldum frá okkur
Suðurlandsbraut 6 sími 553 9990 nutima@nutima.is www.nutima.is
HUNGER GAMES 4 2D 5:15,8,10:10
THE NIGHT BEFORE 8,10:45
GÓÐA RISAEÐLAN 2D 5:15
SPECTRE 6,9
LAUGARÁSBÍÓ Sýningartímar
Miðasala og nánari upplýsingar