Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 2016, Síða 70

Náttúrufræðingurinn - 2016, Síða 70
Náttúrufræðingurinn 142 Árleg hliðrun stjarna er afar lítil og til að mæla hana þarf góðan sjónauka og viðunandi athugunar skilyrði. Hliðrunarhorn 61 Cygni-tvístirnisins samsvarar stærð krónupenings í 14 km fjar- lægð. Meðaltalsfjarlægð út frá sólmiðjuhliðrun (π), sem var fengin með útreikningum TrigParallax, er <10% frá viðurkenndu gildi á 61A og <1% fyrir 61B. Fræðileg sundurgreining, svonefnd Dawes- mörk, á sjónauka af þeirri stærð sem notaður var eru 0,39“. Það er meira en hliðrunarhorn stjörnunnar 61 Cygni. Þegar breytur fara svo nærri fræðilegum mörkum vega aðrir þættir þungt. Við nákvæmni mælinga reynir ekki síður á gæði sjónauka en áhrif lofthjúpsins. Niðurstöðurnar telur höfundur mjög viðunandi. Á Íslandi vinnur veðurfar ekki með athugunum af þessu tagi og sökum síbreytileika í veðrinu er óvissa mælinganna breytileg. Til þess að fá skýrar niðurstöður má því reikna með að þurfa að safna gögnum yfir langan tíma. Stærri sjónauki myndi vafalítið auka nákvæmni slíkra mælinga. Eitt sem hefur lærst er að taka þarf margar myndir hverja mælingarnótt. Höfundur taldi að með sjónauka af þessari stærð fengist nægileg nákvæmni út frá meðaltali 10–15 mynda, sbr. Richards.17 Gögnin benda til að mun fleiri myndir þurfi. Stjarnhnitamælingar krefjast því mikillar gagnaöflunar við góð skilyrði og skiptir miklu að afla þeirra þegar viðfangsefnið er sem hæst á lofti. Það er hins vegar jákvætt að stjarnhnitamælingar eru mögulegar á Íslandi, þegar eljusemi til slíks verkefnis er fyrir hendi. Þegar unnið var úr gögnunum varð freistandi að halda áfram til þess að nýta áunna reynslu og auka við þekkingu á stjarnhnitamælingum. Höfundur hyggst halda mælingunum áfram og komast að því hvort frekari mælingar og lengri mælingartími skerpi enn frekar niðurstöður um fjarlægð og brautarhreyfingar. ABSTRACT 61 Cygni – Distance estimation done with a moderate sized telescope The star 61 Cygni, in the constellation Cygnus, can be observed with averted vision on a dark night sky. A telescope reveals a double, a binary star sharing a common centre of gravity. In the early 19th century the pair was assumed a nearby neighbour due to its high proper motion. In 1837 the German astronomer, Friedrich Bessel, succeeded in measur- ing its distance, at about 10 light years (ly), later revised to 11.4 ly by satellite data. This paper presents astrometric measurements of 61 Cygni, collected in 2012–2016 with a moderate amateur as- tronomer telescope, intended to esti- mate its capability. Results of separation, position angle, proper motion and paral- lax were compared to modern accepted values. The measurements reflect that by the use of a moderate telescope, a CCD camera and sophisticated software, the parallax of the nearest stars, and hence its distances, can be estimated. 8. mynd. Niðurstöður þar sem leitað var bestu lausnar með genetísku algrími (GA). Langás er fjöldi reiknilausna en lóðás fjarlægð í parsek (hvert parsek jafngildir 3,26 ljósárum). Brotalínur sýna viður- kennda fjarlægð 61A (græn: 3,487 parsek) og 61B (rauð: 3,498 parsek). Þríhyrningar sýna niðurstöður á 61A en ferningar 61B. – Results by the use of genetic algorithm (GA) in estimating the distance of the binary. Broken lines indicates the published value for 61A (green: 3.488 parsec) and 61B (red: 3.504 parsec). The graph presents results for 61A (triangles) and 61B (boxes). The number of solutions are presented on x-axis and distance in parsec (one equals 3,26 light years) on y-axis. 2. tafla. Niðurstöður mældra gilda fyrir hliðrunarhorn og fjarlægð, í parsekum og umbreytt í ljósár. – Resulting mean value for parallax and distances, in parsec and converted to lightyear. 61A 61B Meðaltal / mean STDev Meðaltal / mean STDev Hliðrunarhorn/parallax 0,267 0,013 0,289 0,013 Parsek/parsec 3,756 0,183 3,476 0,152 Ljósár/ lightyears* 12,250 0,596 11,338 0,497 * Viðurkennd fjarlægð 61A er 11,37 ljósár og 61B 11,40 ljósár.15
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88

x

Náttúrufræðingurinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.