Morgunblaðið - 13.01.2018, Blaðsíða 54

54 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 13. JANÚAR 2018
Söfn • Setur • Sýningar
LISTASAFN ÍSLANDS
Guðmundur Ingólfsson – Á eigin vegum:
Síðasta sýningarhelgin
Þjóð verður til – Menning og samfélag í 1200 ár
grunnsýning Þjóðminjasafnsins
Guðmundur Ingólfsson – Á eigin vegum í Myndasal og á Vegg
Safnbúð fjölbreytt úrval gjafavöru
Kaffitár ljúfar veitingar í fallegu umhverfi
Sýningin Sjónarhorn Ferðalag um íslenskan myndheim fyrr og nú
Jónsbók, kirkjulist, skjöl, samtímalist, alþýðulist, plötuumslög,
ljósmyndir, landakort, vaxmynd og margt fleira
Krossfestingarmynd á skinnblaði frá 14. öld
Spegill samfélagsins 1770
Almúgi og embættismenn skrifa Danakonungi
Fræðslurými og skemmtilegt fræðsluefni fyrir alla fjölskylduna
Safnbúð Bækur og gjafavörur í úrvali
Julia&Julia ljúfar veitingar í fallegu umhverfi.
Safnahúsið er hluti af Þjóðminjasafni Íslands
Hverfisgata 15, 101 Reykjavík, s. 530 2210
www.safnahusid.is - https://www.facebook.com/safnahusid/
Opið þriðjudaga til sunnudaga frá 10-17
SAFNAHÚSIÐ VIÐ HVERFISGÖTU
ÞJÓÐMINJASAFN ÍSLANDS
Suðurgata 41, 101 Reykjavík, s. 530 2200,
www.thodminjasafn.is • www.facebook.com/thjodminjasafn
Opið þriðjudaga til sunnudaga frá 10-17.
ANGE LECCIA - LA MER 2.11. - 4.2.2018
FJÁRSJÓÐUR ÞJÓÐAR - Valin verk úr safneign 7.4.2017 - 31.12.2019
PABLO PICASSO 22.7.2017 - 14.01.2018
Jacqueline með gulan borða (1962) / Jacqueline au ruban jaune (1962)
COMPARATIVE VANDALISM 26.8. - 21.1.2018
- Heimildaljósmyndir úr verkefni Asgers Jorn
Scandinavian Institute of Comparative Vandalism
ORKA 14.9. - 14.1.2018
Sýning á vídeóinnsetningunni Orka eftir Steinu í Vasulka-stofu
SAFNBÚÐ - Listrænar gjafavörur
Fríkirkjuvegi 7, 101 Reykjavík, sími 515 9600, www.listasafn.is.
Listasafn Íslands er opið alla daga kl. 11-17 nema mánudaga.
Safn Ásgríms Jónssonar og Listasafn Sigurjóns Ólafssonar
eru lokuð í desember og janúar.
Söfnin opna aftur 2. febrúar 2018.
Einar Falur Ingólfsson
efi@mbl.is
Ein af virtustu sinfóníuhljóm-
sveitum samtímans, Budapest
Festival Orchestra, er á leiðinni til
landsins og heldur tónleika í Eld-
borgarsal Hörpu á miðvikudags-
kvöldið kemur, undir stjórn hins
virta stjórnanda hljómsveitarinnar,
Iván Fischer.
Á efnisskrá tónleikanna eru
Hljómsveitarsvíta nr. 2 í h-moll eftir
Johann Sebastian Bach, Píanó-
konsert nr. 3 í c-moll eftir Beetho-
ven og Sinfónía nr. 2 í e-moll eftir
Rachmaninov. Einleikari er ung-
verski píanóleikarinn Dénes Várjon.
Ein besta hljómsveitin
Budapest Festival Orchestra er
að mati margra helstu sérfræðinga
meðal tíu bestu sinfóníuhljómsveit-
anna og því er mikill akkur fyrir
tónlistarunnendur í komu hennar
hingað til lands.
Hljómsveitin var stofnuð fyrir 34
árum af þeim Iván Fischer, sem enn
sveiflar tónsprotanum, og píanóleik-
aranum og stjórnandanum Zoltán
Kocsis en hann lést árið 2016.
Þeir félagar völdu í hljómsveitina
rjóma ungra ungverskra hljóðfæra-
leikara. Fyrst í stað átti umfang
starfseminnar ekki að vera mikið en
hljómsveitin sló strax í gegn, með
líflegri nálgun við tónlistina og
framúrskarandi spilamennsku, svo
síðan hefur verið uppselt á tónleika
sveitarinnar hvar sem hún kemur.
Iván Fischer hefur verið aðal-
hljómsveitarstjóri Budapest Festi-
val Orchestra frá upphafi. Hann er
sagður einn áhugaverðasti tónlist-
armaður okkar tíma, vera jafnvígur
á nokkur hljóðfæri, tónskáld og
vitaskuld hljómsveitarstjóri. Hann
hefur sérstaklega líflega og ferska
nálgun á klassíska tónlist og leitast
við að brjóta upp allt sem annars
getur virst staðnað eða íhaldssamt.
Kristinn Sigmundsson söngvari
hefur á síðustu árum starfað tals-
vert með Budapest Festival Orc-
hestra og tekur undir þau orð að
Fischer sé einstakur: „Iván er alltaf
að gera tilraunir og festir sig ekki
við neitt. Hann hefur sagt að sér
leiðist þetta staðnaða fyrirkomulag,
þar sem er einhver stjóri sem veifar
einhverju priki framan í hljómsveit-
ina. „Við erum öll saman í þessu,“
segir hann við þá tónlistarmenn sem
vinna með honum,“ segir Kristinn.
Tónlist í moll fyrir veturinn
Þegar ég náði sambandi við Iván
Fischer ræddum við um að hann
hafi valið að flytja hér í Hörpu verk
eftir þrjá af risum klassískra
tónbókmennta, Bach, Beethoven og
Rachmaninov. Hvað hafði hann í
huga þegar hann valdi þessi verk?
„Það er áhugavert að heyra sam-
an þessi þrjú verk, sem voru samin
snemma á þremur öldum,“ segir
Fischer. „Verkefnavalið mun einnig
leyfa tónleikagestum að upplifa
óvenjuleg gæði hljómsveitarinnar.
Bach-svítan er kammertónlist og
við munum flytja hana með upp-
runahljóðfærum, eins og á barokk-
tímanum. Beethoven-verkið er
klassískur konsert og sinfónía
Rachmaninoffs er póst-rómantískt
meistaraverk.
Þar fyrir utan þá liggur þráður
milli allra þessara tónsmíða og teng-
ir þær: þær eru allar í moll og kanna
dekkri hliðar tónaskalans. Það hent-
ar vetrartímanum vel.“
Byggir brýr með tónlist
Einleikarinn Dénes Várjon hefur
oft komið fram með Budapest Festi-
val Orchestra og Fischer lofar leik
hans í hástert, segir hann vera
framúrskarandi tónlistarmann sem
skilur og flytur verk Beethovens á
Hvetjum hvert annað
til að taka áhættu
 Iván Fischer með Budapest Festival Orchestra í Hörpu
Ljósmynd/Ákos Stiller
Stjórnandinn „Ég fæ oft að heyra að þessi hljómsveit skapi óvenjulega
mikla tónlistarlega gleði og hrifningu,“ segir Ivan Fischer.
Sjöunda úthlutun styrktarsjóðs
Samtaka um tónlistarhús og Rut-
har Hermanns fór fram 11. janúar
sl. í Hörpu og hlutu 10 verkefni
styrk.
Styrkjum var úthlutað til tón-
leikahalds í Hörpu fyrir árið 2018
og var heildarupphæðin 4,1 milljón
króna. 47 umsóknir bárust og urðu
tíu fyrir valinu.
Styrki hlutu Barokkbandið Brák,
Einar Scheving, Elektra Ensemble,
Hallveig Rúnarsdóttir og kammer-
sveit, Lúðrasveitin Svanur, Stirnir
Ensemble-tónlistarhópurinn, Strok-
kvartettinn Siggi, Jazzklúbburinn
Múlinn, Kammersveit Reykjavíkur
og Stórsveit Reykjavíkur.
Styrkirnir voru veittir ýmist
vegna stakra tónleika, tvennra tón-
leika eða tónleikadagskrár á árinu
2018.
Ljósmynd/Bóas Kristjánsson
Styrkþegar Frá afhendingu styrkjanna í Hörpu 11. janúar sl.
Tíu hlutu styrk til
tónleikahalds í Hörpu
Helgi Snær Sigurðsson
helgisnaer@mbl.is
Líðandin – la durée, nefnist ný sýn-
ing á verkum Jóhannesar Kjarvals
sem opnuð verður í dag kl. 16 í
Listasafni Reykjavíkur á Kjarvals-
stöðum. Sýningarstjóri er Aldís
Arnardóttir og eru verkin að mestu
frá fyrri hluta ferils listamannsins
þegar hann er undir áhrifum frá
framúrstefnuhreyfingum á borð við
fútúrisma og kúbisma en sundur-
greinandi form og uppbrot sjón-
arhornsins voru meðal helstu ein-
kenna þessara listhreyfinga, eins og
segir í tilkynningu.
„Þessi titill, Líðandin, er sóttur til
franska heimspekingsins Henri
Bergson sem hafði áhrif á fram-
úrstefnuhreyfingar í upphafi 20.
aldar, bæði kúbistar og fútúristar
voru að sækja í hans hugmyndir,“
segir Aldís um sýningartitilinn.
„Hann er að velta tímaskynjun
mannsins fyrir sér og skipta þessu
hugtaki í tvennt, annars vegar í
mælanlegan tíma og hins vegar
innri tíma og það er það sem hann
kallar líðandi. Tíma sem við skynj-
um sem samfellt flæði þegar við er-
um ekki með augun stöðugt á
klukkunni.“
Valdi úr og gerði að sínu
Aldís segist hafa gengið með hug-
myndina að sýningunni lengi í mag-
anum og að hún hafi verið búin að
rannsaka vel áhrif Bergson á mynd-
mál Kjarvals. Fútúristarnir hafi
bæði sótt í kenningar Bergson og
valið úr það sem þeim hentaði.
Kjarval hafi kynnt sér stefnur kú-
bista og fútúrista, bæði í London og
Kaupmannahöfn. „Hann fer til
London árið 1911 og les þar um
sýningar fútúrista. Svo fer hann til
Danmerkur 1912 og þá eru sömu
farandsýningar komnar til Kaup-
mannahafnar, sýningar Der Sturm
gallerísins í Berlín á verkum ítölsku
fútúristanna. Hann verður fyrir
áhrifum af þessum verkum og það
er til handskrifað bréf þar sem
hann viðrar hugleiðingar sínar um
fútúrismann,“ segir Aldís.
Í bréfinu skrifar Kjarval meðal
annars: „Ég hef lært þessa stefnu
svo sem best má læra – á sama tíma
og ég gekk á klassískan listaskóla –
sem einungis metur venjuna hæst –
ég hef vegið og mælt fútúrismann
og þekki kosti hans og lesti – ég sá í
Lundúnum 1911-12 dagblöð og
tímarit sem fluttu myndir af verk-
um fútúrista og ég komst í uppnám
út af þessari nýju stefnu.“
Aldís segir að Kjarval hafi verið
samkvæmur sjálfum sér og tekist á
við listastefnur með gagnrýnum
hætti, í stað þess að taka þær hrátt
upp. „Hann velur úr og gerir þetta
alltaf að sínu,“ bendir hún á. Á sýn-
ingunni megi sjá verk að mestu frá
fyrri hluta ferils hans, til 1930 eða
þar um bil en áhrifin birtist líka síð-
ar í nýrri verkum, það nýjasta sé
frá árinu 1965. „Þá fer maður meira
Ný hlið á Kjarval
 Líðandin í verkum Jóhannesar Kjarvals er efni nýrrar
sýningar sem opnuð verður á Kjarvalsstöðum í dag