Morgunblaðið - 24.05.2018, Blaðsíða 18

18 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 24. MAÍ 2018
Bláu húsin v/Faxafen
Sími 553 7355 • www.selena.is • Selena
undirfataverslun • Næg bílastæði
Full búð af
fallegum
sundfötum
Sveinbjörn Dagfinns-
son, hrl. og fv. ráðu-
neytisstjóri, lést 16. maí
sl. á hjúkrunarheimilinu
Sóltúni í Reykjavík, á
91. aldursári.
Sveinbjörn fæddist
16. júlí árið 1927, sonur
Dagfinns Sveinbjörns-
sonar og Magneu Óskar
Halldórsdóttur. Systir
Sveinbjörns var Anna
Þuríður, f. 1936, d. 1983.
Sveinbjörn lauk
barnaskólagöngu í
Austurbæjarskóla. Hann lauk stúd-
entsprófi frá MR árið 1947, embætt-
isprófi á fjórum árum frá lagadeild
Háskóla Íslands árið 1952 og las fé-
lagarétt við Ludwig-Maximilians-
Universität München 1953-54. Hann
lauk prófmálum til að flytja mál fyrir
héraðsdómi 1955 og hæstarétti 1961
og var þá yngstur hæstaréttarlög-
manna á Íslandi.
Sveinbjörn var fulltrúi í dóms- og
kirkjumálaráðuneyti 1954-58, deild-
arstjóri og síðar skrifstofustjóri í
landbúnaðarráðuneyti 1958-73 og
síðan ráðuneytisstjóri 1973-95.
Framan af starfsferli sinnti Svein-
björn jafnframt margvíslegum lög-
mannsstörfum og var m.a. um árabil
lögfræðingur Félags íslenskra at-
vinnuflugmanna (FÍA).
Sveinbjörn sat í fjöl-
mörgum stjórnum og
nefndum, m.a. í stúd-
entaráði Háskóla Ís-
lands, stjórn Orators,
félags laganema, var
formaður Bygginga-
samvinnufélags starfs-
manna Stjórnarráðs-
ins, sat í yfirkjörstjórn
Reykjavíkur, var í
stjórn hestamanna-
félagsins Fáks og síðar
formaður.
Sveinbjörn var heiðursfélagi Skóg-
ræktarfélags Íslands, hestamanna-
félagsins Fáks og Landssambands
hestamannafélaga.
Sveinbjörn var kvæntur Pálínu
Hermannsdóttur, sem lést 4. apríl sl.,
á 89. aldursári. Foreldrar Pálínu
voru Hermann Jónasson forsætis-
ráðherra og Vigdís Oddný Stein-
grímsdóttir.
Sveinbjörn og Pálína eignuðust
fimm börn; Hermann, Vigdísi Magn-
eu, Dagfinn Örn, sem lést á fyrsta
aldursári, Lóu Kristínu og Dagfinn.
Barnabörnin eru tíu og barna-
barnabörnin jafnmörg.
Útför Sveinbjörns verður frá
Dómkirkjunni í Reykjavík föstudag-
inn 1. júní næstkomandi kl. 15.
Andlát
Sveinbjörn Dagfinnsson,
fv. ráðuneytisstjóri
Ragnhildur Þrastardóttir
ragnhildur@mbl.is
Bandaríska geimvísindastofnunin
NASA kannar nú aðstæður á Íslandi
til rannsókna og prófana á tækni og
tækjum fyrir geimferðir. Ef úr verður
er það í annað skipti sem NASA nýtir
sér landslag Íslands. Árið 1965 komu
tunglfarar stofnunarinnar til æfinga í
Þingeyjarsýslum. Markmiðið þá var
að auka skilning tunglfara á jarð-
fræði. Fyrirhugaðar rannsóknir
NASA hérlendis eru af öðrum toga en
æfingarnar á sjöunda áratugnum þó
að þær snúi vissulega líka að jarð-
fræði. Tvær vísindakonur frá Nasa,
dr. Jennifer Heldmann og dr. Dar-
lene Lim, héldu erindi um áætlaðar
rannsóknir NASA í Háskólanum í
Reykjavík í gær. Þær stunda um
þessar mundir rannsóknir og prófanir
á jörðu niðri við aðstæður sem taldar
eru líkjast aðstæðum á öðrum hnött-
um. Vísindakonurnar hafa nú þegar
stundað rannsóknir af þessu tagi á
Havaí, Suðurskautslandinu og Idaho.
Þær segja landslag Íslands tilvalið til
frekari rannsókna enda keimlíkt
landslagi á Mars.
Það sem er helst líkt með landslagi
Íslands og Mars er svokallaðir gil-
skorningar, sem er meðal annars að
finna á Reynivallahálsi og Esjunni.
Brúarárskörð eru einnig gilskorn-
ingar sem rannsóknarteymi NASA
gerir sér í hugarlund að rannsaka.
Aldur landsins kostur
Ísland er ungt land, en Heldmann
og Lim segja það góðan eiginleika
fyrir fyrirhugaðar rannsóknir.
„Aldur landsins gefur okkur tæki-
færi á að sjá gilskorninga mótast á
rauntíma. Á Íslandi eru gilskorningar
á öllum aldri. Hér má finna gamla gil-
skorninga sem mótuðust fyrir fjölda-
mörgum árum og hafa nú þornað upp,
einnig miðaldra gilskorninga sem eru
ekki alveg fullmótaðir og unga gil-
skorninga sem byrjuðu að mótast fyr-
ir afar skömmu. Mér finnst þeir síð-
astnefndu mjög heillandi, þar sem
þeir gefa okkur færi á að fylgjast með
þeim mótast. Það er afar nytsamlegt
til að skilja hvernig gilskorningar
mótuðust á Mars.“
Heldmann segir teymið líklega
yfirgefa landið með fleiri spurningar
en það kom með. ,,Ísland er afar at-
hyglisvert land, byggt upp af
athyglisverðu umhverfi. Spurningar
vakna alltaf þegar við mætum á vett-
vang og það verður eflaust engin
undantekning á því í þetta skiptið.
Þess vegna er mikilvægt að vera á
svæðinu til þess að sjá og snerta það
sem við vonumst til að rannsaka síð-
ar.“
Mörgum spurningum ósvarað
Vísindakonurnar segjast vilja
rannsaka Ísland, þar sem vinna ann-
arra hafi blásið þeim byr í brjóst.
„Fjöldi fólks hefur rannsakað Ís-
land og fyrri rannsóknir hvöttu okkur
til að koma til landsins. Þrátt fyrir að
mikilsverðar rannsóknir hafi verið
gerðar hérlendis er mörgum spurn-
ingum enn ósvarað, sérstaklega þar
sem landið er enn í mótun. Við horf-
um á Ísland í öðru samhengi en marg-
ir aðrir, í samhengi við plánetufræði.
Það á eftir að gera merkar uppgötv-
anir hér,“ segir Lim. Það eru ekki ein-
göngu gilskorningar sem rannsókn-
arteymi NASA hyggst rannsaka
hérlendis. Þau hyggjast einnig skoða
gufuhveri og nefnir Lim Akureyri og
nágrenni sérstaklega í því samhengi.
„Við munum líklega rannsaka
gufuhveri og annað landslag út frá
þeim. Við lítum á Ísland sem eins kon-
ar votlendi en það tengist gilskorn-
ingunum beinlínis. Það verður áhuga-
vert að bera Ísland saman við þurrari
svæði eins og Havaí.“
Vísindakonurnar og NASA hafa í
gegnum tíðina unnið í nánu sambandi
við fræðasamfélagið. Þær vonast til
þess að svo geti einnig orðið þegar
rannsóknir hefjast á Íslandi.
Hluti rannsókna á vegum NASA
hérlendis er nú þegar í vinnslu en aðr-
ar fara að öllum líkindum af stað von
bráðar.
NASA til Íslands á ný
 NASA hyggst rannsaka landslag Íslands vegna fyrirhugaðra geimferða  Landslagi Íslands svip-
ar til landslags á Mars  Gilskorningar og gufuhver í brennidepli  Ungur aldur Íslands spennandi
Síðasta áratuginn hafa rann-
sóknarteymi á vegum NASA
skoðað landslag jarðarinnar og
líkindi þess með landslagi ann-
arra plánetna. Með því að nýta
sér landslag sem er afar líkt
landslagi annarra plánetna er
mögulegt að fullkomna ýmsa
tækni á jörðu niðri áður en hald-
ið er af stað út í geim. Nokkrar
rannsóknir af þessum toga hafa
nú þegar verið gerðar, meðal
annars rannsóknina Finesse, í
henni er virkni eldfjalla sér-
staklega skoðuð í samhengi við
gíga á tunglinu. Rannsóknin
Basalt hefur hlotið talsverða at-
hygli en í henni er einblínt á
landslag Mars. Ísland gæti verið
næsta rannsóknarefni.
Fyrri rann-
sóknir NASA
RANNSÓKNIR Á LANDSLAGI
Morgunblaðið/Arnþór Birkisson
Fyrirlestur Dr. Darlene Lim og dr. Jennifer Heldmann eru vísindamenn hjá NASA.
Reuters
Mars Landslagi Íslands svipar um margt til landslags á Mars. Af þeim
sökum vill NASA gera hér rannsóknir á tækni sem nýtist til geimferða.