Jökull


Jökull - 01.01.2013, Blaðsíða 18

Jökull - 01.01.2013, Blaðsíða 18
Þ. Björnsdóttir and P. Einarsson complex where the discharge of magma is highest. A central volcano may have one or more calderas and a high-temperature geothermal area. They produce a significant amount of silicic volcanic rocks in addi- tion to basalt (Jakobsson, 1979b; Walker, 1993). Fis- sure swarms are regarded as the surface expression of dyke swarms. They consist of normal faults, tensile fractures and volcanic fissures that extend from the central volcano. The fissure swarms are usually about 10 km wide and their length varies from 30 to over 100 km. The fissure swarms within each branch of the rift zones are typically arranged en echelon. The arrangement may be dextral or sinistral depending on the direction of maximum principal tensile stress that is parallel to the direction of plate movement (Sæ- mundsson, 1978). Of about 30 active volcanic sys- tems in Iceland, 2/3 have a fissure swarm and 2/3 have a central volcano (Jóhannesson and Sæmunds- son, 1998). The active life of most volcanic systems is between 0.1 and 10 Ma (Walker, 1993). The volcanic system of Tungnafellsjökull is lo- cated in the Central Iceland Volcanic Zone (Einars- son, 2008), Figure 1. The Tungnafellsjökull system consists of two or three central volcanoes, the Tungna- fellsjökull central volcano, the Vonarskarð central vol- cano and the Hágöngur central volcano, and a fissure swarm (Friðleifsson and Jóhannesson, 2005). The Tungnafellsjökull and Vonarskarð central volcanos are here considered to be one central volcano having two calderas, one under Tungnafellsjökull glacier and the other SE of the glacier, in Vonarskarð. The Há- göngur central volcano is located about 15 km SW of Tungnafellsjökull. These central volcanoes are char- acterized by a significant contribution of silicic prod- ucts signifying their maturity. Volcanic activity in the Tungnafellsjökull volcanic system has been low in the Holocene. Only two small lavas can be associated with the system in this time, the Dvergar lava and the Tunguhraun lava. Previous research on the fissure swarm of Tungnafellsjökull has been limited. A map of the fissure swarm first ap- peared on a structural map of the neovolcanic zones in Iceland, in an article by Sæmundsson (1978) which was later modified by Einarsson, and Sæmundsson (1987). In light of the modest activity of the Tungnafells- jökull system it came as a surprise that an InSAR study of the Gjálp eruption of 1996 by Pagli et al. (2007) revealed fault movements of the order of a few cm in two places within the Tungnafellsjökull fis- sure swarm. The 1996 Gjálp subglacial eruption be- neath the Vatnajökull ice cap was the largest in Ice- land in terms of volume since the Surtsey eruption in 1963–1967 (Guðmundsson et al., 1997; Einarsson et al., 1997). But it occurred at a distance of more than 35 km from Tungnafellsjökull and within a different volcanic system. This discovery spurred a field study of the area to see if surface ruptures could be found that corresponded to the displacements measured by InSAR. A map of the fissure swarm was prepared from aerial photographs and satellite images. Critical places were then visited during two field campaigns in 2009 and 2010. In this paper we report the findings of these studies, the most remarkable of which was the evidence that fractures had opened in several places in recent years, as recently as the spring of 2010. This study was a part of an MS-project at the University of Iceland (Björnsdóttir, 2012). REGIONAL SETTING The Tungnafellsjökull area is located at elevation of 800–1500 m and has very little vegetation, water is sparse. The area is characterized by large areas of sand and sandy ridges. The landscape was formed by glacial erosion during the Pleistocene and is covered by ground moraines to a large extent. There are no settlements in this area and the few man-made struc- tures that do exist are simple huts used by travelers during the summertime. The route to this area is only passable by 4wd vehicles and then only during the summer. The obstacles found en route include glacier rivers, which have to be forded. Past research on the Tungnafellsjökull volcanic system has been limited and its classification within the volcanic zones in Iceland is ambiguous. Friðleifs- son and Jóhannesson (2005) classified the Tungna- fellsjökull volcanic system within the Northern Vol- canic Zone, whereas Jakobsson, Jónasson and Sig- urðsson (2008) considered it unclear whether it lies within the Northern Volcanic Zone or the Eastern Vol- 18 JÖKULL No. 63, 2013
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152

x

Jökull

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.