Dagblaðið Vísir - DV - 02.02.2018, Qupperneq 8

8 Helgarblað 2. febrúar 2018fréttir
ekki verið gripið inn í þarna þá væri
ég ekki á lífi í dag. Það er bara ekk­
ert flóknara en það. Ég var búin að
taka of stóran skammt nokkrum
sinnum og lifði það alltaf af en ef ég
hefði tekið of stóran skammt einu
í sinni í viðbót þá er ég ekkert viss
um að ég hefði verið það heppin.“
Hún segir ómetanlegt starf
unnið á meðferðarheimilinu og
því sé sorglegt að horfa upp á þær
kringumstæður sem starfið er rek­
ið undir.
„Þau sem koma að starfinu eru
öll af vilja gerð til að hjálpa. Í des­
ember 2016 fór mér að líða illa og
fékk þá að koma strax inn til þeirra
og dvelja í viku. Ef ég hefði ekki
fengið það hefði þetta getað end­
að illa. Það er ömurlegt að Sam­
hjálp þurfi að reiða sig á styrki frá
einstaklingum og fyrirtækjum til
að geta haldið starfseminni uppi.
Mér finnst mjög erfitt að skilja af
hverju stofnanir sem eru að hjálpa
fólki fá ekki meira fé frá ríkinu.“
Fíkillinn finnur alltaf leið
Eins og gefur að skilja hefur Stef­
anía sterkar skoðanir á ráðagerð­
um ríkisins í málefnum fíkla. Hún
segir lausnir ráðamanna þjóðar­
innar síst til þess fallnar að að taka
á vandanum, þvert á móti hafi þær
öfug áhrif. Í dag hafa allir lækn­
ar á Íslandi aðgang að lyfjagagna­
grunni Landlæknisembættisins
þannig að erfiðara er fyrir einstak­
linga að fara á milli lækna og verða
sér úti um sömu lyf á sama tíma.
Erfiðarara er fyrir fíkla að verða sér
úti um svokallað læknadóp.
„Þetta er engin lausn. Það er
eins og menn fatti ekki að fíkill
hættir ekkert að vera fíkill þó að
honum sé gert erfitt fyrir að fá efn­
in. Hann verður að fá efnin, sama
hvað, hann finnur alltaf leið og
svífst einskis. Þetta þýðir bara að
það verður meiri harka í undir­
heimunum og fíklar ganga ennþá
lengra og gera ennþá ljótari hluti
til að redda efnum. Þetta þýðir að
það kemur bara eitthvað annað
efni í staðinn. Það gengur ekki að
skrúfa fyrir dæluna og setja enga
peninga í meðferðarkerfið í stað­
inn. Taka efnin af fíklunum en ekki
gera neitt til að hjálpa þeim.“
Stefaníu er annt um að koma
fólki í skilning um að að fíknin fer
ekki í manngreinarálit.
„Mér finnst svo sárt að heyra
fólk tala um að það ætli sko ekki
að láta sína skattpeninga fara í að
halda uppi fíklum og aumingum.
Þegar ég heyri til dæmis: „Af hverju
hætta þau ekki bara?“ eða þegar
einhver deyr og fólk segir að það sé
bara einum fíklinum færra. Það er
eins og fólk geri sér ekki alltaf grein
fyrir að þetta eru manneskjur sem
er verið að tala um: dætur og synir,
fólk sem á börn.“
Hún tekur undir að ef til vill vilji
fæstir vita yfirhöfuð af vandanum.
Fíklar eru ennþá óhreinu börnin
hennar Evu.
„Fólk sem hefur ekki ver­
ið þarna, það gerir sér enga grein
fyrir hversu svartur og ógeðsleg­
ur þessi heimur er. Þú kannski
sérð sprautufíkil á mynd en þú
sérð aldrei allt sem er í gangi, alla
þessa eymd. Þess vegna skil ég al­
veg að fólk geti ekki sett sig í þessi
spor en það er samt ömurlegt að
upplifa þessa fordóma og fáfræði
í samfélaginu. Þó svo að umræð­
an sé vissulega komin lengra í dag
en áður og skilningurinn meiri þá
skína fordómarnir í gegn,“ seg­
ir hún og tekur sem dæmi að það
sem af er ári hafa fimm einstak­
lingar látist vegna fíkninnar.
„Ef að þessir fimm einstak­
lingar hefðu allir dáið í bílslysi þá
efast ég ekki um að það væri allt
vitlaust og umræðan miklu meiri.
En það er eins og þessi umræða
komist aldrei almennilega á flug.
Kannski af því að fólk vill frekar
loka augunum fyrir þessu. Fólk er
svo vant að sjá þetta sem svartan
blett á samfélaginu.
13. apríl næstkomandi fagn­
ar Stefanía tveggja ára edrúafmæli.
Hún á í dag þrjú börn, en lítill
drengur bættist við á síðasta ári.
Eldri börnin tvö, sex ára og fjögurra
ára, búa hjá föður sínum og koma
reglulega í heimsókn til Fáskrúðs­
fjarðar þar sem Stefanía býr enn í
dag, ásamt kærasta og yngsta synin­
um. Hún stefnir á að klára stúdent­
inn í fjarnámi en í framtíðinni vill
hún nýta reynslu sína til góðs. Hana
langar að geta forðað ungum krökk­
um frá því að leiðast út í neyslu.
„Draumurinn er að hjálpa fólki,
mig langar að hjálpa þeim sem eru
í sömu stöðu og ég var í. Ég á ótrú­
lega fallegt líf í dag. Ég á ótrúlega
gott bakland, fjölskyldu, kærasta,
vini og kunningja sem hafa staðið
við bakið á mér eins og klettar og þó
svo að allir hafi lokað á mig á meðan
ég var í neyslu þá voru allir tilbún­
ir með björgunarhringinn þegar
ég loksins bað um hjálpina. Það er
skrítið að hugsa til þess núna að fyr­
ir nokkrum árum átti ég ekkert, ég
gekk um í fötum af vini mínum með
bakpoka sem innihélt ekkert nema
hleðslutækið af símanum mínum. Í
dag á ég allt sem ég þarf.“ n
V
ið pabbi hennar erum kunningjar og hann
hafði samband við mig. Hún hafði látið vita
að hún væri búin að gefast upp og hann
vantaði einhvern sem gæti nálgast hana og
komið henni í skjól. Ég fór og sótti hana í iðnað­
arhverfi í Hafnarfirði, hún kom út, með stór dökk
sólgleraugu á andlitinu og föggur sínar í einhverj­
um poka. Hún var glorsoltin og spurði ég hana hvað
hún vildi borða. Fór með hana á KFC og pantaði
það sem hún vildi, man ekki hvað það var reyndar.
Hún borðaði þetta hratt og örugglega og síðan fór ég
með hana á stað þar sem hún hefði skjól þá nóttina.
Pabbi hennar var lagður af stað frá Austfjörðum til
að sækja hana, akandi. Ég var nú ekki alveg bjart­
sýnn á að hún yrði þar þegar hann kæmi en hún var
það og hefur staðið sig frábærlega síðan.
Ég veit að það hefur ekki verið auðvelt fyrir
hana að takast á við fráhvörfin og afeitrunina fyr­
ir austan en hún á góða að. Hún var djúpt sokk­
in og ég hef rifjað það upp með henni síðar, að
ég hafði fengið hana við hliðina á mér á stolnum
bíl, ég var þá með ungling í stroki í bílnum. Ég fór
á eftir henni, krókaleiðir upp frá Vífilsstöðum og
þar til merktur lögreglubíll kom og stoppaði þau
ofan við Kópavog. Unglingurinn sem var í bílnum
hjá mér setti hettuna yfir hausinn, fannst það ekki
spennandi að vera í „eftirför“ og það yrði örugg­
lega haldið að hann hefði sagt til. Tilviljunin var
hins vegar sú að þegar tilkynnt var um stolinn bíl
í fjarskiptum og lýsing gefin, þá var ég að aka fyr­
ir aftan bílinn. Stefanía mundi svo sem ekki eftir
þessu en sendi mér svo skjáskot þegar hún var á
leið í dóm, þar sem hún hélt á skýrslu með nafn­
inu mínu á ... og sagði ... „Þessi Guðmundur.“
Guðmundur hefur síðustu árin komið hundr­
uðum ungmenna til bjargar og í mörgum tilfellum
hefur tekist að beina einstaklingum á rétta braut.
„Það er bara svo gefandi að fá að sinna þessu
og þá fær maður áhuga og heldur honum. Vissu­
lega sé ég oft árangur, sem betur fer. Stefanía er
reyndar utan míns aldurshóps en ég vinn með
ungmennin upp að 18 ára aldri. Hún er aftur á
móti ekki sú eina sem ég hef komið að því að ná
sér út úr svona rugli. Það er að segja þegar maður
sér einhvern í vanda, lætur vita að maður sé tilbú­
inn og viðkomandi er tilbúinn að þiggja aðstoð­
ina,“ segir Guðmundur og rifjar upp dæmi. „Önn­
ur stelpa, sem er rétt rúmlega tvítug, sem var orðin
hluti af útigangsmönnum miðborgar. Hún er búin
að standa sig vel nú í eitt og hálft ár, ef ég man rétt.
Ég nálgaðist hana í rólegheitum og á endanum
bað hún um hjálp. Baklandið hennar var kannski
ekki eins sterkt og hjá Stefaníu. En það hafðist.
Svo eru það einstaklingarnir sem hafa verið
grátandi í bílnum hjá mér og spurt af hverju ekki
hefði verið eitthvert svona verkefni í gangi þegar
þau voru yngri, þá væru þau kannski ekki í þeirri
stöðu í dag sem þau eru í. Einn pilturinn tók sig á
í framhaldi, með nánast ekkert bakland, og hefur
staðið sig vel. Það tekur vissulega langan tíma að
ná sér í eðlilegan farveg, það þarf að vinna úr svo
mörgu. Ég hitti hann annað slagið og hann kemur
alltaf og heilsar.“
Man vel eftir Stefaníu
Guðmundur Fylkisson varðstjóri
man vel eftir að hafa sótt Stefaníu
þennan örlagaríka dag í apríl 2016.
Stöðugt
skorið niður
Framlög ríkisins til SÁÁ koma til
með minnka um 13 prósent á næstu
tveimur árum líkt og fram kemur í Fjár-
lögum árins 2018. Ákvörðunin kallar á
sparnað upp á 70 milljónir á þessu ári.
Í síðasta mánuði var greint frá því
að undirbúningur væri hafinn vegna
lokunar á göngudeild SÁÁ á Akureyri.
Lokun göngudeildarinnar er hluti af 100
milljóna niðurskurðsáætlun sem sam-
tökin starfa nú eftir að SÁÁ hóf rekstur
göngudeildar á Akureyri í byrjun árs 1993
og hefur deildin sinnt ráðgjöf og grein-
ingu fyrir áfengis- og vímuefnasjúklinga
á öllu Norðurlandi síðan. Í tilkynningu
kemur fram að engin framlög hafi komið
frá ríkinu til göngudeildarstarfsemi SÁÁ
undanfarin þrjú ár.
Levý Traustason, fram-
kvæmdastjóri Samhjálpar, sagði í
viðtali við síðdegisútvarpið á Útvarpi
Sögu í fyrrasumar að erfitt væri reka
meðferðarstarf í Hlaðgerðarkoti
þegar framlögin til starfsins væru háð
duttlunum stjórnmálamanna. Allt
kapp væri þó lagt á að hjálpa öllum
þeim sem leita að aðstoð.
„Við erum að reyna að vinna að því
að fá samning við ríkið, það er dap-
urlegt og erfitt að reka svona úrræði
sem Hlaðgerðarkot er og fá að vita
kannski 21. desember hvað við fáum
mikið á fjárlögum því það er bara happa
og glappa hvort sitjandi ríkisstjórn er
hlynnt þessu eða ekki.“
„Um leið og þú
byrjar að sprauta
þig þá hverfur allt
siðferði. Sjálfsvirðingin
fýkur út um gluggann.
Á góðum stað Stefanía vill nýta reynslu sína til góðs. Hún vill forða ungum krökkum frá því að leiðast út í neyslu. mynd Jónína G. óskarsdóttir