Náttúrufræðingurinn - 2017, Blaðsíða 73

73
Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags
ur, að meðaltali 5 cm á þykkt, með
íhvolfri glerkápu sem líkist yfir-
borði bólstra.33
Hér á landi þurfti Moore ekki að
kafa til að sjá flekaskil. Hann tók
þátt í rannsóknum á Surtsey. Í stað
þess að stinga sér í sjóinn var boruð
181 m hola í 58 m háan gígbarm,
og var þá komið 122 m niður fyrir
sjávarmál. Hraun fannst ekki, held-
ur svipað efni og í gosbunkunum
umhverfis gíginn.34
Sveinn Jakobsson sagði frá því á
Hrafnaþingi Náttúrufræðistofnunar
árið 2013 að allmikið bólstrabergs-
hraun hafi myndast á sjávarbotni
sunnan Surtseyjar sumarið 1964.35
15. mynd. Hér höfum við annað sjónarhorn á 1. mynd. Er þetta röð sívalninga eða brotinn sívalningur? Töluvert landbrot sést og koma þá
fágaðar klappir í ljós. – Is this one elongated rock or different rock pieces? It gets broader to the west and has cracks. Moore describes
cylindrical flow lobes about 1 m in diameter and 10–15 m long at the side of a lava flow.8 Could this possibly apply here? Ljósm./Photo:
Bergþóra Sigurðardóttir 2013.
Í brún gróðurþekjunnar framar-
lega á Hvítanestanga koma kubbarn-
ir á 17. mynd í ljós. Þeir eru áþekkir
kubbaberginu í Dverghömrum á 18.
mynd, sem enginn efast um að séu
orðnir til af völdum vatns, en kubba-
berg verður til þegar vatn veldur
óreglulegri kælingu kyrrstæðrar
kviku. Það er ekki á mínu færi að
greina hversu mörg hraunlög eru
í tanganum en kubbarnir ættu að
tilheyra efsta laginu og þeir í fjöru-
borðin því neðsta, en þar á milli er
nokkur óregla.
Rannsóknir benda til að undir-
staða Hawaiieyja sé að mestu
bólstrahraun sem hafa hlaðist upp
við neðansjávargos.29 Á það við
um fleiri úthafseyjar. Boranir í
Vestmannaeyjum sýna að bólstra-
berg er undir eynni30 og Einar
Einarsson á Skammadalshóli telur
að Dyrhólaey sé mynduð við neðan-
sjávargos milli jökulskeiða og lýsir
bólstrabergi þar.31
Í Reyðarfirði var hraunlagastafl-
anum fylgt eftir með borunum neð-
an sjávarmáls. Borað var í gegnum
þykk hraunlög niður á 1919 m dýpi.
Í skýrslu er tekið fram að ekkert
bólstraberg hafi fundist.32
Í botnsýnum frá Reykjaneshrygg
1967 og 1971 rannsakaði James G.
Moore ferska basaltbólstra og þynn-
16. mynd. Utarlega á tanganum. Landhólmi framundan með fáguðum klöppum, sumum með raufum. – West front of the peninsula. Land-
hólmi with polished rocks and cracks. Ljósm./Photo: Bergþóra Sigurðardóttir 2013.