Heimsmynd - 01.07.1990, Síða 73

J
aði sænska kvikmyndaiðnað-
inum. Dymling fól honum
verkefni og eitt leiddi af
öðru. Fyrstu kvikmyndirnar
hans eru að miklu eða öllu
leyti byggðar á eigin reynslu.
Efnahagsþrengingar í Sví-
þjóð árið 1951 settu Bergman
og sænskri kvikmyndagerð
stólinn fyrir dyrnar en tveim-
ur árum síðar hafði hann lok-
ið tveimur kvikmyndum sem
urðu upphaf þess frægðarfer-
ils sem við þekkjum. I þess-
um kafla kvikmyndagerðar-
innar var hjónabandið
Bergman hugleikið, samband
karls og konu út frá margvís-
legum sjónarhornum. Hann
hafði nú með sér hóp góðra
leikara og grunnurinn var
lagður að hinni sérstöku
Bergman-túlkun.
Segja má að Bergman sé
fyrsti kvikmyndaleikstjórinn
á Norðurlöndum og ef ekki í
heiminum sem hlýtur þá við-
urkenningum af intelligens-
íunni að vera viðurkenndur
listamaður. Viðfangsefni
hans þar sem skilin milli geð-
veiki og heilbrigði eru oft á
tíðum óljós þóttu sett fram af
mikilli snilld sem og fram-
setning hans á sambandi
manneskjunnar við umhverfi
sitt og einangrun hennar og
sambandið við Guð.
Undanfarna áratugi hefur
Bergman búið á eyjunni Faro
sem hefur oft verið notuð
sem svið fyrir verk hans.
Samtímis kvikmyndagerðinni
starfaði Bergman sem leik-
stjóri á sviði, síðast fyrir
Konunglega sænska leikhúsið
í Stokkhólmi. Hann hefur
hlotið margvísleg verðlaun
og viðurkenningar. Hann er
einn af stóru kvikmyndaleik-
stjórunum sem skrifa, leik-
stýra og taka á heimspekileg-
um vandamálum. Hann hef-
ur notað kvikmyndina sem
miðil fyrir eigin hugmyndir
og heimsmynd. Vinsældir
Bergmans um heimsbyggðina
hafa gert það að verkum að
umheimurinn lítur oft á Sví-
þjóð og það sem sænskt er
með augum Bergmans sjálfs.
Blökkumannaleiðtog-
inn Nelson Mandela
fæddist í júlí 1918
(fæðingardagur óþekktur) í
Umtata í Transkei í Suður-
Afríku. Hann sat í fangelsi
Mandela laus úr prísundinnl
frá 1964 og þar til honum var
sleppt lausum eftir 26 ár í
febrúar síðastliðnum. Bar-
átta hans gegn aðskilnaði
svartra og hvítra hefur vakið
heimsathygli en hann er nú
orðinn 71 árs.
Mandela er sonur ættar-
höfðingjans Henry Mandela
af Tembu ættbálkinum og
hann fékk kost á að ganga
menntaveginn. Hann lagði
stund á lögfræði við háskól-
ann í Witwatersrand og lauk
lagaprófi 1942. Hann gekk í
afríska þjóðarráðið 1944 og
varð fljótlega leiðtogi frelsis-
baráttunnar. Hann var í and-
spyrnuhreyfingunni gegn að-
skilnaðarstefnu Þjóðarflokks-
ins og var ákærður fyrir
föðurlandssvik 1956 en sýkn-
aður 1961. Á meðan réttar-
höldunum stóð skildi hann
við fyrri eiginkonu sína og
giftist Nomzamo Winifred
sem er betur þekkt sem
Winnie Mandela en hún er
sextán árum yngri en hann.
Eftir fjöldamorðin í
Sharpeville árið 1960 þar sem
lögreglan murkaði lífið úr
fjölda óvopnaðra blökku-
manna um leið og afríska
Jung árið 1916 sem var í and-
stöðu við margar helstu hug-
myndir Freuds og fjallaði það
um sálfræði dulvitundarinn-
ar.
Sem barn upplifði Karl
Jung drauma sína sterkt og
eftir að hann sleit sambandi
við Freud leyfði hann þessum
þætti persónuleika síns að fá
útrás á nýjan leik. Á sama
tíma gerði hann rannsóknir á
eigin draumum og hugar-
flugi. Síðar þróaði hann
kenningu um þá reynslu sem
fólk upplifði út frá dulvitund
sinni og þá dulvitund taldi
hann sameiginlega öllum. En
kenning hans um fornmyndir
byggir á þessum rannsóknum
og var hún mjög umdeild
þótt hún hefði mikil áhrif í
rannsóknum í trúarsálfræði.
Jung hélt áfram til dauða-
dags að þróa hugmyndir sín-
ar, sérstaklega þær sem sner-
ust um samband sálfræði og
trúar. Hann var þess fullviss
að ýmis skrif úr fortíðinni
vörpuðu ljósi á drauma fólks
og hugaróra. Hann hafði
mikinn áhuga á launhelgum
ritum og annarri dulspeki
óþekktra höfunda og leit á
kristna trú sem einn lið í
þeirri þróun mannkyns sem
væri nauðsynleg vitundar-
þroskanum.
Rannsóknir Jung gerðu
honum sjálfum kleift að
hjálpa miðaldra og eldra
fólki að sætta sig við hlut-
skipti sitt í lífinu, sérstaklega
þeim sem töldu sér ekki hafa
farnast eins vel og skyldi.
Jung gerðist prófessor í Zur-
ich á efri árum í sálfræði og
síðar í Basel. Hann naut mik-
illar virðingar sökum víð-
tækrar þekkingar í sögu auk
hins merka framlags í sál-
fræðinni og margir leituðu
álits hans á atburðarás í sam-
tímanum. Strax árið 1918 sá
Jung fyrir sterka stöðu þýska
ríkisins í Evrópu og uppgang-
ur nasista kom honum allra
síst að óvörum. Fyrir vikið
var hann ranglega bendlaður
við hið illræmda afl. Síðustu
æviárunum eyddi hann í
sveitasælunni í Sviss þar sem
hann og eiginkona hans
Emma áttu fagurt heimili við
vatnið í Zurich. Þangað
heimsótti þau fjöldi merkra
gesta og Jung naut lífsins
fram til dauðadags árið 1961.
Sérleyfisferðir um Vestfirði.
Hópferðabílar 11-60 sæta.
HEIMSMYND 73