Heimsmynd - 01.07.1990, Page 78

Frímann Ingvarsson Sigurbjörn Ingvarsson
(1898-1976) (1899-1988) bóndi á
símamaður í Þóroddsstöðum í Grímsnesi.
Reykjavík.
^iæuu sung
íslenska lagið í
Eurovision
söngvakeppninni fyrir
nokkrum árum.
Árni Ingvar Magnússon
prentmyndasmiður, eiginkona hans Guðfinna
Gissurardóttir og börnin Halla Margrét og Jón
Arnar.
bæklings er talinn téður Christian Gynther Schram, ættfaðir
Schramara á Islandi, og hefur hann fyrir vikið fengið ill um-
mæli hjá annálariturum og sagnfræðingum.
Arið 1801 skaut Schram uppi í Höfðakaupstað eða Skaga-
strönd þar sem hann stofnaði sama ár verslun ásamt Severin
nokkrum Stiesen. Ráku þeir verslunina næstu ár og einnig að
Kúvíkum í Reykjafirði á Ströndum. Stiesen lést von bráðar en
Schram reyndist erfitt að halda versluninni gangandi. Varð
hann brátt fjárhagslega háður Busch stórkaupmanni, fyrrver-
andi húsbónda sínum. Þorkell Jóhannesson segir í Islandssögu
sinni að Schram og verslun hans hafi haft á sér verra orð en
nokkur önnur verslun á landinu á þeim tíma og hafi það hald-
ist meðan Schrams naut við. Vera kann þó að andúð á Schram
vegna andstöðu hans við réttindabaráttu íslendinga hafi litað
nokkuð skoðanir prófessorsins, eins og fleiri þjóðernissinn-
aðra Islendinga á fyrri hluta 20. aldar.
Jörundur hundadagakonungur tók völdin sumarið 1809 og
kom hann norður á Skagaströnd í yfirreið. Schram kaupmað-
ur tók honum ekki illa og gekk á hönd honum en óðar en Jör-
undur var. horfinn á braut beitti Schram sér fyrir samtökum
kaupmanna nyrðra um að fara á bak við hann og bregðast
þannig „hæstráðanda til sjós og lands“. Busch kaupmaður lést
árið 1822 og var hann kallaður „sá bölvaði Busch“ í eftirmæl-
um. Gafst þá Schram upp við verslun sína og sneri sér að bú-
skap. Hann hafði byggt Þverá í Hallárdal árið 1814 en árið
1821 keypti hann jörðina Spákonufell en bjó í Höfðahólum.
KONAN HLJÓP Á BROTT
Ekki reyndist hjónaband þeirra Chistians Gynthers Schram
og Önnu Chistinu Ohlmann áfallalaust. Geir biskup Vídalín
sagði í bréfi að fáleikar væru milli Schram og Bonnesens,
sýslumanns Strandasýslu, „út af óbeðinni þénustu“ sem Bonn-
esen átti að hafa látið konu Schrams í té í Kaupmannahöfn og
hún síðan sýnt „þreifanleg merki uppá“. Tildrög málsins voru
þau að Anna varð þunguð og kenndi liðþjálfa nokkrum sem
hún hafði samrekkt um borð í skipi á leið frá Kaupmannahöfn
til Skagastrandar. Þegar til Skagastrandar kom gerði hún sig
blíða til Bonnesens sýslumanns en „bjó lítt við mann sinn“.
Lyktaði svo að Bonnesen fékk konuna og flutti með hana suð-
ur á land og eignuðust þau nokkur börn. Schram giftist síðar
íslenskri konu, Ingibjörgu Jónsdóttur. Hann lauk ævi sinni
sem hver annar íslenskur bóndi.
Þau Christian Gynther Schram og Anna Christina Ohlmann
höfðu eignast sjö börn, sem upp komust, og er margt manna
af þeim komið. Elst var María Magdalena Schram, er giftist
Olsen nokkrum kaupmanni á Skagaströnd, næstelstur var Jens
Larsen Schram, er flutti suður á land, þá Vilhelm Frímann
Schram er fór með móður sinni og Bonnesen suður og gerðist
síðast kaupmaður í Kaupmannahöfn. Hann flutti tóbak til ís-
lands og var lengi talað um Schramstóbak í verslunum. Fjórði
í röðinni kom Ellert Christopher Schram bóndi, síðast á Kot-
velli í Rangárvallasýslu. Hann drukknaði ungur af hákarla-
skipi frá Vestmannaeyjum. Ekkja hans, Halldóra Ólafsdóttir,
giftist síðar Andrési Fjeldsted á Hvítárvöllum. Sonur Ellerts
og Halldóru var Kristján Gynther Schram, sem frásögnin
hófst á, en afkomendur hans verða hér til umfjöllunar.
Fimmta barnið var Anna Hendrikka Schram sem fór til Stav-
anger í Noregi, næstyngstur var Johan Christian Schram,
bóndi á Brúarlandi í Deildardal, sem varð frægur fyrir hreysti-
verk, en yngstur Friðrik Schram, bóndi á Kornsá, afi Páls
Steingrímssonar, ritstjóra Vísis.
NÝTT LÍF í AMERÍKU OG FRÆGUR SONUR
Kristján Gynther Schram (1836-1916), sonur Ellerts og Hall-
dóru, var ungur sendur til Kaupmannahafnar til að læra
snikkaraiðn en eftir að hann kom heim ferðaðist hann víða
um land og fékkst meðal annars við kirkjusmíði. Hann giftist
árið 1861 heimasætu í Öndverðarnesi í Grímsnesi af hinni
þekktu Ásgarðsætt og bjuggu þau í Öndverðarnesi. Hún hét
Hallbjörg Guðmundsdóttir (1830-1866) og var ljósmóðir
Grímsnesinga um átta ára skeið. Hún lést aðeins 36 ára gömul
og stóð þá Kristján uppi með þrjú ung börn. Hann fluttist síð-
ar til Reykjavíkur og kvæntist öðru sinni Margréti Hjaltested.
Þau ákváðu að freista gæfunnar í Ameríku árið 1873, eins og
fyrr sagði, og var þá börnum hans af fyrra hjónabandi komið
fyrir á ýmsum stöðum. Þau Kristján og Margrét fluttust fyrst
til Milwaukee en námu land í Lincoln-héraði í Minnesota árið
1879. Eignuðust þau fjögur börn sem öll urðu Ameríkanar og
eru ættir af þeim komnar vestan hafs. Þau voru Halldóra
Schram, Karl Schram verslunarmaður, Pétur Schram húsa-
smiður og sá sem varð langþekktastur þessa ættleggs í Amer-
íku. Hann hét Björn C. Schram og lést árið 1956. Hann varð
starfsmaður bandaríska fjármálaráðuneytisins 1922 en í krepp-
unni miklu 1929 var hann gerður að bankaeftirlitsmanni ríkis-
ins. Næstu ár ferðaðist hann víða um Bandaríkin og annaðist
endurskipulagningu og reikniskil þeirra banka sem ekki gátu
staðið í skilum. Stóð hann sig frábærlega vel í þessum störfum
og var gerður einn af bankastjórum First National Bank í De-
troit og gegndi því starfi síðan til æviloka.
KATRÍN SCHRAM Á ÞÓRODDSSTÖÐUM
OG BÖRN HENNAR
Börn Kristjáns Gynthers Schram, sem eftir urðu á íslandi
og hálfsystkini Björns C. Schram, bankastjóra í Detroit, ólust
hins vegar upp við fábreyttan kost í Grímsnesinu og víðar.
Elst var Katrín Schram (1862-1928) sem giftist Ingvari Guð-
brandssyni bónda. Þau bjuggu fyrst að Miðdal í Laugardal,
síðan á Bjarnastöðum í Grímsnesi og loks að Þóroddsstöðum í
sömu sveit. Þau eignuðust eftirtalin sex börn:
1. Hallbjörg Ingvarsdóttir (1893-1985). Hún giftist Magnúsi
Eyjólfssyni, bónda að Þóroddsstöðum og síðar í Eskihlíð í
Reykjavík, bjó síðast á Nönnugötu. Sonur þeirra var Árni
Ingvar Magnússon (f.1928), prentmyndasmiður í Reykjavík,
kvæntur Guðfinnu Gissurardóttur. Meðal barna þeirra er
78 HEIMSMYND