Heimsmynd - 01.07.1990, Blaðsíða 102

The WorldPaper
SKATTASTRÍÐ
Bretland: Nefskattur sem allir hata
Gjaldið sem gœti fellt ríkisstjórn Thatchers
Eftir David Sinclair
í London, Bretlandi
Skopmynd í nýlegu hefti pólitíska viku-
ritsins The Spectator sýnir tvo djöfla sem
hafa umsjón með kvalastað helvítis.
Annar púkinn er með blað milli hand-
anna sem á stendur „Nefskattur" og
segir við félaga sinn: „Ég vildi óska að
okkur hefði dottið þetta í hug.“
Hugmyndin um nefskattinn sem
grimmdarlega og óvenjulega refsingu
hefur ekki aðeins hlotið hljómgrunn
meðal meirihluta þeirra sem eiga að
greiða hann heldur og í innstu kimum
stjórnarflokksins, íhaldsflokks Margrét-
ar Thatcher forsætisráðherra.
Nefskatturinn, sem opinberlega geng-
ur undir heitinu samfélagsgjald, var
upphaflega hugsaður af íhaldsflokknum
sem sanngjarnari kostur en heimilis-
gjaldið, skattur á hvert heimili, sem
byggða- og héraðsstjómir máttu leggja á
fyrir þjónustu sína.
Undir gamla heimilisgjaldskerfinu
varð ekkja, sem bjó ein, að greiða sama
gjald og fjölskylda fjögurra launþega
sem bjó í sams konar húsi við hliðina á
henni. Með nýja nefskattinum greiðir
ekkjan aðeins einn fjórða á við nágrann-
ana, því að gjaldið er lagt á hvern þegn
yfir 18 ára kosningaaldri (þess vegna
nafnið ,,nefskattur“).
Þó að sumir greiði þannig minna hef-
ur fólk, sem býr eitt á svæðum þar sem
heimilisgjöld voru tiltölulega lág, komist
að raun um að gjöld þeirra til héraðs-
stjórnarinnar hafa tvöfaldast. Pað er
auðvelt að gera sér í hugarlund áhrif
slíkrar hækkunar á fjölskyldur með
miðlungstekjur og böm yfir 18 ára
búandi heima og skýrir bæði pólitískt
tap íhaldsflokksins og þær borgaralegu
óspektir sem gengið hafa yfir Bretland
og eru þær verstu sem þar hafa orðið
síðan í kreppunni eftir 1930.
Vegna þess að hver héraðsstjórn legg-
ur skattinn á í samræmi við þarfir
byggðarlagsins er nefskatturinn breyti-
legur - frá 168 pundum til 770 á ári
(17000 til 77000 ísl.kr.).
Kröfugöngur og útifundir gegn nef-
skattinum hafa hvað eftir annað leitt til
óeirða og uppþota á fyrstu mánuðum
þessa árs. I London særðust 331 lög-
reglumaður og 86 borgarar, og skemmd-
ir voru unnar á eignum sem svaraði til
milljóna punda virði þegar geysifjöl-
mennur mótmælafundur leystist upp í
stjórnlausu ofbeldi.
Ríkisstjórn Thatchers leitar nú í ör-
væntingu að leið sem gert geti nefskatt-
inn pólitískt ásættanlegan fyrir næstu
þingkosningar, sem fram skulu fara ekki
síðar en 1992. Skoðanakannanir og til-
færslur á fylgi í héraðsstjórnarkosning-
um benda til þess að færu kosningar
fram núna mundi stjórnarandstaðan,
Verkamannaflokkurinn, vinna yfir-
burðasigur.
Jafnvel þeir sem greiða minna með
nefskattinum en þeir gerðu með gamla
heimilisgjaldinu eru þeirrar skoðunar að
nefskatturinn sé ósanngjarn, því að
hann tekur ekkert tillit til greiðslugetu
skattgreiðandans.
Eins og Sir George Young, þingmað-
ur íhaldsflokksins, komst að orði: „Við
höfum komið á kerfi þar sem þeir sem
njóta góðs af fyllast sektartilfinningu og
þeir sem tapa fyllast heilagri bræði.“
Hugmyndin um nefskatt hefur með
öllum einfaldleika sínum, skilvirkni og
röksamhengi sýnt sig að hafa einn ban-
vænan galla: Hún er alvarleg móðgun
við hina sögufrægu bresku tilfinningu
fyrir „fair play“ (sanngjörnum leikregl-
um).»
102 HEIMSMYND
David Sinclair er rithöfundur og blaðamaður
með bœkistöðvar í Evrópu