Heimsmynd - 01.10.1990, Blaðsíða 69

Systir Napóleons mikla, Pálína, var sögð þjást af brókarsótt
(nymphomaniá). Hún átti sex hundruð kjóla. Helsta vanda-
mál hennar var að hún leit ekki við mönnum nema þeir hefðu
bústna besefa. Þetta kom sér illa fyrir hana líffræðilega því
hún var ekkert risavaxin sjálf. Hún þjáðist því mjög af nún-
ingsmeiðslum á viðkvæmum stað og dó úr krabbameini fjöru-
tíu og fjögurra ára að aldri. Sá sem varð best við tröllauknum
líffærakröfum hennar var Louise Philippe Auguste de Forbin,
sem varð forstjóri Louvre, listasafnsins fræga í París.
Sem betur fer var Ágúst þessi dáinn þegar bandaríski
rithöfundurinn Scott Fitzgerald gekk þar um sali með starfs-
bróður sínum Ernest Hemingway. Fitzgerald hefði vafalaust
ekki fengið lækningu meina sinna ef hann hefði hitt Louis
Philippe á Louvre, því Hemingway var að sýna Fitzgerald
fornar styttur af nöktum karlmönnum til að reyna að sannfæra
Fitzgerald um að hann væri alveg nægilega vel kýldur, jafnvel
þótt eiginkona Scotts héldi hinu gagnstæða fram. Hún hefur
líklega verið andlega skyld eiginkonu sænska skáldsins Strind-
bergs, Siri von Essen,
sem hélt hinu sama
fram um eiginmann
sinn. Strindberg hélt
því aftur á móti fram,
eins og hann orðaði
það, að „róin væri of
stór fyrir skrúfuna".
Á nútímamamáli út-
leggjast orð hans:
„Róin er ekki í nægi-
lega góðri skeiðar-
þjálfun“. Fitzgerald
var ekki í rónni þó
hann væri með jafn-
stóran ponna og
Hemingway, verið
gat að fyðillinn á
Hemingway væri und-
ir meðallagi.
En áfram með kon-
urnar kátu. Katrín
mikla (Catherine the
Great), keisaraynja í
Rússlandi, er sögð
hafa dáið undir hesti.
Hún var gift getulaus-
um manni sem var
með vanskapaðan
völsa. Hún var þvf að
vonum afar ófull-
nægð. í stað þess að fremja sjálfsmorð við þessar erfiðu að-
stæður og áður en henni hugkvæmdist að koma sér upp
elskhugakerfi, fékk hún útrás á hestbaki í miklum flengi-
reiðtúrum. í Hver var með hverjum er hestinum (Harry the
Horse), sem Katrín er sögð hafa dáið undir, gefið mál og
hann segir: „/ just had Catherine and she was not great“, sem
útleggst til dæmis: „Katrín er eitthvað slöpp“.
Pegar Katrín var komin á efri ár gerði hún sér grein fyrir að
hún gæti skipt um elskhuga jafnoft og hún skipti um þjóna. En
málið var að hún skipti ekkert oft um þjóna. Á sextán árum
átti hún þrettán elskhuga. Þeir voru misjafnir, eins og gengur
og gerist, en gæði þeirra voru tryggð á eftirfarandi hátt: Fyrr-
verandi elskhugi Katrínar fann frambjóðanda í embætti elsk-
huga. Einkalæknir Katrínar skoðaði síðan tilvonandi elskhuga
til þess að ganga úr skugga um að hann væri ekki með kyn-
sjúkdóma. Næst kom inntökuprófið. Spennukraftur tilvonandi
elskhuga var sannprófaður af þjónustustúlku sem var sérstak-
lega til þess ráðin. Þannig valdi Katrín alla sína næturkeisara.
Afi tónskáldsins fræga Rimski-Korsakov varð fyrir þeirri
smán að þurfa að koma tvisvar í spennupróf. Pá var prófdóm-
arinn rekinn og reyndari kona ráðin til að sitja yfir (eða undir)
í prófunum.
Að lokum ber að geta þess að hin lífseiga gróusaga um að
Katrín hafi dáið af því að leggja lag sitt við hest er að sjálf-
sögðu uppspuni. Katrín dó úr hjartaáfalli eftir tveggja daga
banalegu. Hitt er svo auðvitað annað mál, hvers vegna hún
fékk hjartaáfall.
En við vorum að leita að nafni á brókarduldina. Hvað á
hnúturinn að heita? Joplin-komplex? Pálínu-duld? Nei, lík-
lega er best að kalla hann Kleópötru-komplex eða Katrínar-
komplex til að halda í íslenskar stuðlahefðir.
Nútíminn, kynin og kynlífið.
Pað eru talsvert merkilegir tímar sem við lifum núna. Eftir
kvennabyltinguna, nítján hundruð og sjötíu, hafa komið út
margar bækur sem lýsa því, út frá sjónarmiði kvenna, hvað
karlmenn séu ómögulegir. Hins vegar hafa ekki komið út
margar bækur þar sem konur skoða sjálfar sig í gagnrýnu ljósi.
Bók Trachtenbergs um Kasanóva-komplexinn er tímamóta-
verk að því leyti til að þar kemur nútímakarlmaður fram með
harða sjálfsgagnrýni í játningaformi. Karlabyltingin á tilfinn-
ingasviðinu hófst árið 1976 með bók H.Goldbergs The
Hazards of Being Ma-
/e (hún er til á bóka-
söfnum í Reykjavík).
Þessi bylting virðist
hafa farið algjörlega
fram hjá Islendingum
og annað stig hennar,
sem kemur meðal
annars fram í bókinni
um Kasanóva-duld-
ina, fer vísast sömu
leið.
Annað stigið í
karlabyltingunni er
eins konar sátt milli
kvenna- og karlabylt-
ingarinnar samfara
skefjalausri en upp-
byggilegri sjálfsgagn-
rýni. Það fór víst
framhjá flestum hér á
landi að „Nýr karl-
maður“ kom fram
fyrir ellefu árum, þeg-
ar önnur bók
H.Goldbergs kom út
The New Male: From
Macho to Sensitive
But Still All Male. í
það minnsta hef ég
ekki getað fundið þá
bók á bókasöfnum hér á landi og ekki nema í einni bókabúð.
Annað stigið í karlabyltingunni kom fyrst fram fyrir fjórum
árum í tengslum við bókina Why Men Are the Way They Are
eftir W.Farrell.
Eitt meginvandamál „nýja karlmannsins“ er sú staða sem
aldrei hefur komið upp áður í mannskynssögunni: Stór hluti
kvenna á Vesturlöndum er orðinn sterkur, sjálfstæður og
kröfuharður og lætur ekki fara illa með sig. Það er ekki síst
þess vegna sem Kasanóva karlinn er kominn í kreppu. Ekki
svo að skilja að búið sé að útrýma heimsku og greindartregðu
í heiminum. En á hinn bóginn er almenn upplýsing og mennt-
un miklu meiri á Vesturlöndum en áður hefur verið og hefur
orðið geysileg bylting í þessum málum hvað varðar konur,
þótt enn sé langt í það að kynjajafnrétti sé komið á.
Menn fóru fyrst að gera sér grein fyrir og skilgreina það
sem er kallað „Nýi karlmaðurinn" þegar fór að bera á auknu
kynferðislegu getuleysi hjá karlmönnum, ekki síst í Bandaríkj-
unum. Við því var brugðist með því að reyna að kenna körl-
um að þekkja sjálfa sig og sínar þarfir, elska sjálfa sig og vera
ekki hræddir við allar þær kröfur sem nútímakonan setur upp
gagnvart karlmönnum. Eftir þessa gegnumlýsingu reyndist
auðveldara að greina kalla-galla eins og Kasanóva-komplex-
inn og samsetningu hans.
Ursula Andress. Lenti í Bond-mynd (Dr. No) og Bond-komplex (Ryan O’Neal) vegna þess að hún
vildi ekki segja „nei“. Á myndinni er Ursula með atvinnuleikaranum Sean Connery sem lék
Bond meistaralega.
HEIMSMYND 69