Heimsmynd - 01.10.1992, Blaðsíða 63

brjálaður. Þegar hann sá að hann hafði meitt
mig, gjörbreyttist hann, varð blíður og
góður, bað mig fyrirgefningar því nú sá hann
eftir því sem hann hafði gert. Við tók hrika-
leg tilfinningaflækja, þetta var maðurinn
minn. Hvað hafði gerst? Hvað var að
honum? Var þetta kanski mér að kenna? Allar
þessar spurningar komu upp í hugann og fyrr
en varði var ég farin að leita að skýringunni
hjá mér. Eg var farin að taka ábyrgð á ofbeld-
inu. Maður vill fyrirgefa manninum sínum og
trúir því að þetta sé bara einstakt tilfelli, eit-
thvað sem komi aldrei fyrir aftur. En það var
vitleysa. Þegar ég var ófrísk að öðru barninu
gerðist þetta aftur og síðan smá jókst ofbeldið
og varð grófara.“ Hún leitaði til heimilis-
læknis þeirra þegar þetta gerðist. Hann ræddi
málin, sagði mann hennar tilfinningalega
vanþroska, en það væri lítið annað fyrir hana
að gera en að bíta á jaxlinn. „Ég skammaðist
mín fyrir að láta berja mig eins og hund. Ég
reyndi að fela ofbeldið, líf mitt
varð fljótt að einum lygavef.
Uppi á slysavarðstofu var ég búin
að segjast hafa rekið mig í alla
hugsanlega hurðarhúna, dyra-
stafi og veggi. Þegar maður er
lítilsvirtur á þennan hátt fer
maður að leita skýringa. Ég
viðaði að mér sálfræðibókum til
að reyna að skilja hvað væri að, af
hverju maðurinn minn gerði mér
þetta. Það sem ruglaði mig mest í
ríminu var að eftir að hann hafði
misþyrmt mér sá hann alltaf eftir
því, grét og vildi allt til þess
vinna að ég fyrirgæfi honum.
Seinna lærði ég að þetta er ein-
mitt mjög algengt hjá þessum
mönnum, þeir eru þeir verstu og
bestu í lífi konunnar.“ Þessi
fimmtán ár gerði hún margar
tilraunir til að fara frá manni
sínum eftir að hann hafði lagt á hana hendur
og leitaði þá ýmist til vinkvenna sinna eða
móður. „Eftir eina eða tvær nætur á heimili
annarra fer maður að finna að manni er
ofaukið og þá fer maður aftur heim. Mér
finnst konur oft taka mikið upp í sig þegar
þær tala um heimilisofbeldi, stundum held ég
að það séu einmitt þær sem eru lamdar og
kúgaðar af mönnum sínum sem hafa hæst.
Feluleikurinn er þeim svo mikilvægur því
þannig reyna þær að halda í sjálfsvirðinguna.
Ég hlæ að því þegar konur segja með hroka
og þjósti, að þær myndu aldrei láta berja sig.
Þetta getur engin kona sagt. Aður en kona er
barin er búið að fyrirkoma sjálfsmyndinni og
sjálfsörygginu. Það er búið að telja henni trú
um að hún geti ekki staðið á eigin fótum.
Maðurinn er búinn að gera hana háða sér,
ekki síst fjárhagslega og hótar jafnvel að taka
börnin ef hún fari.“ Það urðu miklar breyt-
ingar á persónuleika hennar og framkomu
þau ár sem hún bjó við ofbeldi manns síns.
„Ég varð óörugg innan um fólk. Hann hafði
alltaf orð fyrir okkur. Ég dró mig í hlé og
þorði ekki að tala því í brjósti mér bjó óttinn
um að ég gæti sagt eitthvað rangt, eitthvað
sem yrði til þess að ég yrði lamin þegar við
kæmum heim. Þetta varð til þess að ég hætti
alveg að fara með honum út, ég þorði því ein-
faldlega ekki. Ég var svo hrædd um að eitt-
hvað kæmi upp á sem myndi reita hann til
reiði. Maður er laminn fyrir eitthvað sem
maður gerði í dag og passar upp á að það
komi ekki fyrir aftur en þá fmnur hann ein-
hverja aðra ástæðu til að lernja." Þegar sá
atburður gerðist sem lýst var hér í upphafi
hafði hún verið gift manni sínum í rúm sjö
ár. „Hann kom heim eftir að hafa verið á
kvennafari. Þetta hafði gerst oft áður og ég
hafði það á tilfinningunni að hann berði mig
til að friða eigin samvisku eftir að hafa verið á
flangsi með öðrum konum. Hann undirbjó
sig alltaf áður en barsmíðarnar hófust. Hann
gætti þess til dæmis að búið væri að rífa
símatengilinn út úr veggnum, þannig að ekki
væri hægt að kalla á hjálp. I þetta sinn reyndi
hann að kyrkja mig og síðan kæfa með
kodda. Þegar ég kom á spítalann með
brákaða höfuðkúpu, andlitið eins og blóði
vættan svamp og allar tennurnar lausar ákvað
ég að segja hvað hafði gerst og var þá spurð
hvort ég hygðist kæra. Fyrst í stað var ég
staðráðin í að gera það og hafði samband við
lögfræðing. Þá kom fjölskylda hans til sög-
unnar. Ég man að faðir hans reyndi mjög að
tala um fyrir mér, sagði að þetta væri nú
ekkert til að gera veður út af, það héldu allir
karlar fram hjá konunum sínum. Þetta væri
einkamál, nokkuð sem maður þegði um í
fjölskyldunni. Ég fékk enga aðstoð, félags-
ráðgjafi var ekki kallaður til, það var enginn
til að hjálpa mér og leiðbeina. Ég er sannfærð
um að ef ég hefði fengið frið á spítalanum og
einhver hefði bent mér á að svona nokkuð
léti maður ekki bjóða sér, þá hefði ég kært
hann. Þetta var tilraun til manndráps, ef ég
hefði ekki verið konan hans heldur konan úr
næstu íbúð þá hefði verið tekið allt öðruvísi á
málunum. Það er algjört siðleysi að maður
geti án þess að nokkuð sé að gert misþyrmt
og nánast drepið sína nánustu. En lögreglan
gerði ekkert, hann var ekki einu sinni tekinn
til yfirheyrslu. Hann bara grét sínum krókó-
dílatárum framan í lögregluna og átti samúð
hennar alla.“ Eftir spítalaleguna fór hún heim
til foreldra sinna og síðan til útlanda í nokkra
mánuði með börnin meðan hún var að jafna
sig. „Þegar leið að hausti varð ég að koma
heim, börnin þurftu að fara í skóla þannig að
enn einu sinni flutti ég til hans.“ En ofbeldið
hélt áfram, þótt það yrði aldrei
jafn slæmt og í þetta sinn.
„Vitleysan var að leita ekki hjálp-
ar. Ég vissi alltaf að ég yrði að
gera eitthvað, það var bara
hvenær og hvernig. Hann var
búinn að telja mér trú um að ég
gæti ekki unnið fyrir mér. Hann
hótaði mér líka stöðugt, sagðist
mundu koma mér fyrir kattarnef
og að ég myndi ekki líta glaðan
dag ef ég vogaði mér að fara. Það
tók mig mörg ár að undirbúa
skilnaðinn. Ég byrjaði á að fara í
Fjölbraut í Ármúla, jafnvel þótt
það væri gegn hans vilja. Ég kom
öllum peningamálum á hreint og
labbaði svo út með börnin mín á
jóladag 1987. Þau tóku strax
miklum stakkaskiptum, þeim
leið vel og voru fegin að komast
burt. Við áttum ekki í neitt hús
að venda. Við vorum með rúmfötin okkar,
skólatöskurnar og eitthvað smálegt sem við
höfðum gripið með okkur. Við ókum um
langt fram á nótt og spjölluðum saman og
enduðum með því að fara til systur minnar.
Eitt var ég viss um á þessari stundu, að ég
skyldi aldrei til baka. Ég var hrædd við að fara
frá honum, en gerði það samt.“ Þegar hún
lítur um öxl telur hún að það sem hafi gert
útslagið var að hún fór aftur að rækta tengsl
sín fyrir utan heimilið. Hún lauk skólanum
og fór að vinna. „Þetta gaf mér kraft til að
brjótast burt frá honum. Ég og börnin
fengum leiguíbúð í gegnum kunningsskap en
það var úr litlu að spila. Um það bil helmin-
gur af laununum fór í að borga húsaleiguna
þannig að ég varð að vinna á þremur stöðum
til að sjá okkur farborða. Maðurinn minn
neitaði að veita mér skilnað, þannig að ég
Þegar hann sá að hann
hafði meitt mig, gjör-
breyttist hann, varð
blíður og góður, bað
mig fyrirgefningar því
nú sá hann eftir því sem
hann hafði gert.
HEIMS
63
MYND