Morgunblaðið - 10.10.2019, Blaðsíða 75

MENNING 75
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 10. OKTÓBER 2019
Allir kepptust við að skreytasig með því að hafa réttarog góðar skoðanir, vera írétta liðinu, en þegar á
reyndi stóð enginn fyrir neitt.“
Svo hljóðar greining aðalpersónu
bókarinnar Við erum ekki morðingjar
á samtímanum. Greiningin er nei-
kvæð, örlítið
myrk en full af
einhvers konar
sannleika. Hún
kjarnar á vissan
hátt efni bókar-
innar og tilfinn-
inguna í henni. Af-
stæðan sannleika.
Höfundur
bókarinnar,
Dagur Hjartarson, tekst listilega á
við erfiðar áskoranir, samtímann og
það að skrifa sig inn í hugarheim
ungrar konu sem samfélagið, og hún
sjálf, dæmir harkalega.
Bókin fjallar um óöruggan ungan
rithöfund sem hefur skrifað sig frá
samfélaginu. Skrif hennar vöktu
mikil viðbrögð, aðallega neikvæð, þó
hún teldi sig skrifa um sannleikann.
Eitthvað sem henni fannst fallegt
fannst öðrum ljótt. Í bókinni eyðir
aðalpersónan nóttinni með Tómasi,
meðleigjanda sínum sem hún þekkir
lítið sem ekkert, og segir honum alla
sólarsöguna. Tómas stendur í raun
fyrir lesendur og er honum, og þar
með lesendum, gert að dæma rithöf-
undinn unga. Tómas, og þar með les-
endur, er breyskur.
Íslenskur samtími er áþreifanlegur
í bókinni. Vísanir í hann finnast á víð
og dreif og þó sagan setji unga konu í
forgrunn fjallar bókin í raun um karl-
mennsku. Karlmennskan stendur
höllum fæti í íslensku samfélagi og
hún verður sífellt óskýrari. Karl-
mennirnir í bókinni eiga erfitt með að
átta sig á því hvort karlmennska sé að
sætta sig við breyskleika sína eða
bæla þá niður þar til þeir verða ban-
vænir.
Sagan byrjar sakleysislega og lýsir
nokkuð hefðbundnum heimi þung-
lyndrar ungrar manneskju. Samt sem
áður byggist spennan upp frá fyrstu
blaðsíðu og fljótlega verður erfitt að
leggja bókina frá sér. Sakleysið
minnkar smám saman og er sagan
þannig eins konar þroskaferli. Dimmt
þroskaferli þó því gróteskan magnast
með hverju orðinu og verður yfir-
þyrmandi undir lokin.
Undirrituð er ung kona og bjóst
ekki við miklu af Degi, rómuðum rit-
höfundi sem ætlaði að setja sig í spor
ungrar konu. Því var sérstaklega
ánægjulegt og í raun óhugnanlegt að
sjá hvernig honum fórst verkefnið úr
hendi. Aðalpersónan er virkilega
sannfærandi sem og aðrar persónur
bókarinnar.
Að því sögðu hefði bókin mátt vera
lengri. Í henni er urmull ónýttra tæki-
færa. Lesendur hefðu mátt kynnast
móður aðalpersónunnar betur og
sömuleiðis föður Tómasar. Lesturinn
tók enga stund og allt í einu var löngu
ferðalagi lokið. Sagan er gríðarstór og
hún hefði haft gott af meira andrými,
á tíðum var eins og sagan væri að
kafna á síðunum 173. Lesturinn var
einfaldlega svo ánægjulegur að það
hefði mátt vera meira af honum, eins
og í dýrindis belgískri súkkulaðiöskju.
Yfirþyrmandi samtími
Morgunblaðið/Hari
Greining At mati gagnrýnanda tekst rithöfundurinn Dagur Hjartarson listilega á við erfiðar áskoranir, samtímann
og það að skrifa sig inn í hugarheim ungrar konu sem samfélagið, og hún sjálf, dæmir harkalega.
Skáldsaga
Við erum ekki morðingjar
bbbbm
Eftir Dag Hjartarson.
JPV útgáfa, 2019. 173 bls.
RAGNHILDUR
ÞRASTARDÓTTIR
BÆKUR
Múttan eftir franska höf-undinn HanneloreCayre er samtímisóvægin og hugljúf saga
dóttur innflytjenda í Frakklandi.
Faðir hennar, glæpon frá Afríku, og
dugleysinginn og gyðingurinn móð-
ir hennar gifta sig og setjast að við
háværa hraðbraut þar sem íbúarnir
sameinast um að brjóta lög og hóp-
ast saman við hraðbrautina til að
fylgjast með þegar umferðarslys
hafa orðið. Vegna fransks nafns
síns kemst Patience Portefeux
lengra en margir nágrannar hennar
úr litla samfélaginu við hraðbraut-
ina. Við kynnumst henni þegar hún
er orðin miðaldra ekkja og á tvær
uppkomnar dætur og hún hefur lifi-
brauð sitt af því að túlka úr arab-
ísku á frönsku fyrir dómsmálaráðu-
neytið. Hún hefur þannig atvinnu af
því að koma upp um fólk eins og
föður sinn og fyrrverandi nágranna
sína og hefur mismikla samúð með
glæpamönnunum og lögreglunni og
túlkar gjarnan eftir eigin hentisemi.
Þrátt fyrir að hún þýði endur-
tekningarsöm samtöl smá- og stór-
glæpona myrkranna á milli nær
hún endum varla saman, hvað þá
eftir að ónytjungurinn móðir henn-
ar er lögð inn á hjúkrunarheimili.
Þegar Patience kemst að því við
túlkun símtals að eiturlyfjasending
hefur farið úrskeiðis sér hún sér
leik á borði, lætur
til skarar skríða
og tekur framtíð
sína sem ellilíf-
eyrisþegi í eigin
hendur.
Múttan er ekki
hin dæmigerða
glæpasaga, enda
sýnir höfundurinn
fram á það að
glæpamenn eru bara fólk eins og
aðrir sem þarf að lifa af með einum
hætti eða öðrum. Þar er Patience
engin undantekning og hver sem
les um æviskeið hennar og ævintýri
fer að dást að útsjónarsemi hennar
og hörku. Söguþráðurinn heldur
lesandanum heilluðum frá fyrstu
síðum með sínum svarta húmor,
heillandi aðalpersónu og spennandi
viðfangsefni.
Bara fólk Hannelore Cayre sýnir fram á í bók sinni Múttan að glæpamenn
eru bara fólk eins og aðrir sem þarf að lifa af með einum hætti eða öðrum.
Ekki hin dæmigerða glæpasaga
Reyfari
Múttan bbbnn
Eftir Hannelore Cayre.
Hrafnhildur Guðmundsdóttir þýddi. Mál
og menning gefur út. 164 bls. kilja,
ÞORGERÐUR ANNA
GUNNARSDÓTTIR
BÆKUR
Reykjavíkur-
Akademían
stendur fyrir
fyrirlestri Írisar
Ellenberger
sagnfræðings um
franska sjómenn í
endurminningum
Reykvíkinga á 20.
öld, í fund-
arsalnum á 4.
hæð í Þórunnar-
túni í dag kl. 12. „Við aldamótin
1900 var Reykjavík hafnarborg í
vexti sem tók árlega á móti ólíkum
hópum fólks sem komu til bæjarins,
ýmist til að setjast þar að eða staldra
við tímabundið. Einn þessara hópa
voru franskir sjómenn sem dvöldu í
bænum, flestir aðeins í nokkra sólar-
hringa á fardögum á sumrin,“ segir í
tilkynningu og að franskir sjómenn
hafi því óneitanlega sett svip sinn á
bæinn. Íris var sjálfstætt starfandi
fræðimaður í ReykjavíkurAkademí-
unni þar til hún í lok sumars hóf
störf sem lektor í deild faggreina-
kennslu við menntavísindasvið Há-
skóla Íslands.
Franskir sjómenn
í endurminningum
Íris
Ellenberger
Efnt hefur við til ljóðasamkeppni
á Ljóðadögum Óperudaga sem
haldnir verða 30. október til 3.
nóvember. Samkeppnin er fyrir
alla grunnskólanema á landinu og
þema hátíðarinnar er „Ljóð fyrir
loftslagið“. Eru öll börn á grunn-
skólaaldri hvött til að senda inn
ljóð um náttúruna, loftslagið,
framtíðarsýn sína og drauma eða
annað sem passar við þemað, að
því er fram kemur í tilkynningu.
Veittar verða viðurkenningar í
tveimur flokkum, 1.-5. bekk og 6.-
10. bekk, en valnefndina skipa ís-
lenskir rithöfundar, fulltrúi For-
lagsins, fulltrúi Norræna hússins,
fulltrúi Borgarbókasafnins og
fulltrúar hátíðarinnar.
Ljóð sem berast á öðrum
tungumálum en íslensku fá sér-
staka viðurkenningu og verða
ljóðin birt á ýmsum stöðum um
bæinn og á samfélagsmiðlum
meðan á hátíðinni stendur. Á
næstu árum verða þau svo mögu-
lega notuð í fleiri verkefni á veg-
um hátíðarinnar í samráði við
ungu skáldin. Ljóðakeppnin
stendur til 20. október og skal
senda ljóðin með fullu nafni höf-
undar, heimilisfangi og símanúm-
eri forráðamanns á Ljóðadaga
Óperudaga, pósthólf 8783, 108
Reykjavík eða með tölvupósti á
operudagar@operudagar.is.
Hátíðin Ljóðadagar Óperudaga
– Ljóð fyrir loftslagið sækir inn-
blástur í baráttukonuna Gretu
Thunberg, æskuna, náttúruna,
mæður og feður heimsins og eist-
nesku söngbyltinguna á 9. áratug
síðustu aldar, eins og segir í til-
kynningu og er markmið hátíð-
arinnar að búa til jákvæðan og
valdeflandi vettvang til að huga
að loftslagsmálunum.
Boðið verður upp á viðburði
víða um bæinn í samstarfi við
listamenn, umhverfissamtök,
menningar- og menntastofnanir
og fyrirtæki. Hátíðin mun einnig
teygja anga sína út á land, norður
í Eyjafjörð.
Ljóð samin fyrir loftslagið
AFP
Innblástur Sænska baráttu- og
fyrirmyndarkonan Greta Thunberg.
Ljósmyndir Rutar og Silju
Skipholti 31 | 105 Reykjavík | Sími 568 0150 | www.rut.is |
Opið alla virka daga kl. 10-17
Starfsmannamyndir
fyrir fyrirtæki og
stofnanirSkjó
t
og hröð
þjónust
a