Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2016, Side 18

18 TÍMARIT HJÚKRUNARFRÆÐINGA
Verkjamat fólks með heilabilun með matstækinu PAINAD
Samantekt
Heilabilun er heilkenni sem hrjáir um eitt prósent
þjóðarinnar og líkur á heilabilun aukast hratt með hækk-
andi aldri. Rannsóknir sýna að verkir eru algengir meðal
aldraðra og algengt er að þeir séu van-meðhöndlaðir. Þetta
á enn frekar við þegar litið er til einstaklinga með heilabil-
un. Verkir skerða lífsgæði sjúklinga, þeir valda sjúklingum
sálrænum kvillum og flækja meðferð þeirra.
Góð verkjameðferð byggist á áreiðanlegu verkjamati.
Sjálfsmat á verkjum, sem nefnt hefur verið „gullni staðall-
inn“ í verkjamati, hentar illa fyrir einstaklinga með langt
gengna heilabilun. Þörf er fyrir auðnotað mælitæki á verki
sem byggir ekki á sjálfsmati sjúklinganna. Síðustu ár hefur
athyglin í auknum mæli beinst að hegðunarbreytingum
sem koma fram hjá einstaklingum með heilabilun. Útbúin
hafa verið tæki sem meta verki út frá athugunum á hegðun
sjúklinga sem eiga erfitt með að tjá sig um verki. PAINAD
er eitt þeirra tækja sem útbúin hafa verið með það að
leiðarljósi að greina verki hjá einstaklingum með langt
gengna heilabilun. Tækið er fljótlegt í notkun og er nú
aðgengilegt á íslensku. Mikilvægt er að starfsfólk á íslensk-
um hjúkrunarheimilum hafi þekkingu á hvaða aðferðir
hafa reynst bestar við að meta verki hjá þeim sem eru með
heilabilun enda eru um 70% af þeim sem dvelja þar með
einhver einkenni heilabilunar.
HEIMILDIR
Achterberg, W. P., Gambassi, G., Finne-Soveri, H., Liperoti, R., Noro, A.,
Frijters, D. H., o.fl. (2010). Pain in European long-term care facilities:
Cross-national study in Finland, Italy and The Netherlands. Pain,
148(1), 70-74.
AGS Panel on Persistent Pain in Older Persons (2002). The management
of persistent pain in older persons. Journal of the American
Geriatric Society, 50(6), S205-224.
Apinis, C., Tousignant, M., Arcand, M., og Tousignant-Laflamme,
Y. (2014). Can adding a standardized observational tool to
interdisciplinary evaluation enhance the detection of pain in older
adults with cognitive impairments? Pain Medicine, 15(1), 32-41
Chen, Y. H., Lin, L. C., og Watson, R. (2010). Validating nurses’ and
nursing assistants’ report of assessing pain in older people with
dementia. Journal of Clinical Nursing, 19(1-2), 42-52.
Cohen-Mansfield, J., og Lipson, S. (2008). The utility of pain assessment
for analgesic use in persons with dementia. Pain, 134(1-2), 16-23.
DOI: S0304-3959(07)00137-6 [pii]10.1016/j.pain.2007.03.023.
Helgi Egilsson (2014). Verkir hjá einstaklingum með langt gengna
heilabilun: Umfjöllun og rannsókn. BS-lokaverkefni. Háskóli Íslands,
Hjúkrunarfræðideild; http://skemman.is/handle/1946/18657.
Herr, K., Bjoro, K., og Decker, S. (2006). Tools for assessment of pain in
nonverbal older adults with dementia: A state-of-the-science review.
Journal of Pain and Symptom Management, 31(2), 170-192.
Herr, K., Bursch, H., Ersek, M., Miller, L. L., og Swafford, K. (2010). Use
of pain-behavioral assessment tools in the nursing home: Expert
consensus recommendations for practice. Journal of Gerontological
Nursing, 36(3), 18-29.
Herr, K., Coyne, P. J., Key, T., Manworren, R., McCaffery, M., og Merkel,
S. (2006). Pain assessment in the nonverbal patient: Position statem-
ent with clinical practice recommendations. Pain Management
Nursing, 7(2), 44-52.
Herr, K. og Garand, L. (2001). Assessment and measurement of pain in
older adults. Clinics in Geriatric Medicine 17(3), 457-465.
Hjaltadóttir, I., Hallberg, I. R., Ekwall, A. K., og Nyberg, P. (2011). Health
status and functional profile at admission of nursing home residents
in Iceland over 11-year period. International Journal of Older
People Nursing, 7(3), 177-187.
MYND 1. Mynd af vasakorti sem sýnir PAINAD-mælitækið sem gefið var út á Landspítala fyrir starfsfólk.