Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2016, Blaðsíða 49

49 TÍMARIT HJÚKRUNARFRÆÐINGA
Forvarnir gegn myndun þrýstingssára og notkun klínískra leiðbeininga
ÞRÝSTINGSSÁR VALDA sársauka og óþægindum, skerða lífs-
gæði einstaklinga og eru kostnaðarsöm. Í flestum tilvikum
ætti að vera hægt að koma í veg fyrir þrýstingssár með
áhættumati, klínískri dómgreind og einstaklingsmiðuðum
forvörnum. Forvarnir gegn myndun þrýstingssára byggjast
á gagnreyndri þekkingu, fræðslu til allra umönnunaraðila
og á þverfaglegri teymisvinnu. Í hálfa aðra öld hafa hjúkr-
unarfræðingar fengist við að koma í veg fyrir þrýstingssár
og árið 1859 skrifar Florence Nightingale að þrýstingssár
stafi yfirleitt ekki af sjúkdómnum heldur af hjúkruninni.
Þrýstingssár eru of algeng á Íslandi og ljóst að gera má bet-
ur á sjúkrahúsum og hjúkrunarheimilum. Með markvissri
notkun klínískra leiðbeininga og forvarnagátlista má draga
verulega úr þrýstingssárum.
Skilgreining og flokkun þrýstingssára
Skilgreining Evrópsku ráðgjafasamtakanna um
þrýstings sár (European Pressure Ulcer Advisory Panel
(EPUAP)) er eftirfarandi: Þrýstingssár eru staðbundin
vefjaskemmd í húð og/eða undirliggjandi vef, oftast yfir
útstæðum beinum. Þau orsakast af þrýstingi eða samblandi
af þrýstingi og togi. Ýmsir samverkandi þættir, sem ekki
eru að fullu skýrðir, hafa áhrif á myndun þrýstingssára
(EPUAP/NPUAP, 2009).
FORVARNIR GEGN MYNDUN
ÞRÝSTINGSSÁRA OG NOTKUN
KLÍNÍSKRA LEIÐBEININGA
Bylgja Kristófersdóttir
TAFLA 1. Flokkun þrýstingssára eftir alvarleika (Landspítali, 2008).
Flokkun þrýstingssára Lýsing á þrýstingssárum
Stig I Roðablettur á órofinni húð sem ekki hvítnar þegar þrýst er á með fingri. Einnig getur fölvi í
húð, hitastigsbreyting, bjúgur og hersli verið merki um þrýstingssár á byrjunarstigi, einkum
hjá einstaklingum með dökkan hörundslit.
Stig II Vefjaskemmd sem nær inn í eða að leðurhúð. Um er að ræða yfirborðssár sem birtist sem
fleiður eða blaðra.
Stig III (Fullþykktar)sár með vefjaskemmd eða drepi sem nær niður í undirhúð (subcutis) allt að
undirliggjandi bandvefshimnu (fascia) en ekki í gegnum hana.
Stig IV Umfangsmikil vefjaskemmd eða drep í vöðvum, beinum og aðliggjandi vefjum, sem getur
verið til staðar án þess að húð sé rofin.
MYND 1. Flokkun á þrýstingssárum
(NPUAP, e.d.).