Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2016, Blaðsíða 30

30 TÍMARIT HJÚKRUNARFRÆÐINGA
HJÚKRUN EINSTAKLINGA með sykursýki er flókin og taka
þarf tillit til margra atriða. Einstaklingar með sykursýki
hafa margvíslegar þarfir og misjafnt er hversu mikil áhrif
sjúkdómurinn hefur haft á ástand viðkomandi. Þegar
einhver greinist með sykursýki eru lífsstílsbreytingar
nauðsynlegar til að ná sem bestum árangri í að stjórna
blóðsykrinum. Blóðsykursmarkmið eru önnur hjá hrumum
öldruðum einstaklingum og lyfjagjafir aldraðra sykur-
sýkissjúklinga eru flóknar og margir þættir sem taka þarf
tillit til. Mikil áhersla er lögð á að forðast blóðsykursfall
því afleiðingar þess geta verið mjög alvarlegar (American
Diabetes Association [ADA], 2016). Þegar einstaklingar
með sykursýki flytja inn á hjúkrunarheimili hafa þeir oft
verið með sjúkdóminn í mörg ár og ef til vill komnir með
einhverja af þeim fylgikvillum sem honum geta fylgt. Þeir
hafa þurft og þurfa áfram mikinn stuðning og fræðslu og
fræða þarf fjölskyldu einstaklingsins. Starfsfólk þarf líka
að búa yfir þekkingu á umönnun þessa fólks svo hún verði
eins og best verður á kosið. Í þessari grein verður varpað
ljósi á helstu viðfangsefni við hjúkrun einstaklinga með
sykursýki á hjúkrunarheimilum og hvað þarf sérstaklega að
hafa í huga við þá hjúkrun.
Útbreiðsla sykursýki er algeng meðal aldraðra
einstaklinga og er tíðni hennar að aukast. Talið er að
bæði hærri aldur fólks og umhverfisþættir hafi þar áhrif.
Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin bendir á að algengi
sykursýki hafi tvöfaldast frá árinu 1980 til ársins 2014 og
að líkur séu á áframhaldandi aukningu á sykursýki í heim-
inum (WHO, 2016). Á íslenskum hjúkrunarheimilum voru
árið 2003 10,3% íbúanna greind með sýkursýki en árið
2012 voru þau 14,2 %, því er um 4 % aukningu að ræða
á 10 árum og vísbendingar eru um enn ferkari fjölgun
sykursjúkra á hjúkrunarheimilum í framtíðinni (Ingibjörg
Hjaltadóttir og Árún Kristín Sigurðardóttir, 2015). Talað er
um að á móti hverjum tveim sem greindir eru með sykur-
sýki sé einn ógreindur. Á mörgum hjúkrunarheimilum er
ekki skimað skipulega eftir sykursýki. Hún getur því verið
vangreind og ómeðhöndluð og það getur leitt til þess að
hún uppgötvast ekki fyrr en við neyðarástand (Dardano
o.fl., 2014).
Meðferð
Aldraðir einstaklingar með sykursýki hafa oft mikla
byrði af sjúkdómi sínum (Tabloski, 2014). Þessir íbúar eru
gjarnan yngri en aðrir íbúar þegar þeir flytja inn á hjúkr-
unarheimili. Þeir eru oft ágætlega á sig komnir andlega en
með lakari líkamlega getu. Taka þarf tillit til ýmissa atriða
við meðferð þeirra og hún þarf að vera einstaklingsmiðuð
(Ingibjörg Hjaltadóttir og Árún Kristín Sigurðardóttir,
2015). Hjá öldruðum íbúum á hjúkrunarheimilum, sem
eru með sykursýki, er markmiðið með meðferðinni að
halda blóðsykri innan viðmiðunarmarka eða sem næst
eðlilegu gildi. Einstaklingurinn þarf að þekkja einkenni
blóðsykursfalls, kunna að meðhöndla það og vita hvaða
leiðir eru færar til að forðast að falla í blóðsykri. Einnig
er mikilvægt að koma í veg fyrir aukaverkanir sykursýk-
innar, greina aukaverkanir snemma og meðhöndla þær
(Tabloski, 2014). Við ákvörðun um meðferð þarf að hafa í
huga lífsgæði íbúans, hverjar lífslíkur hans eru og horfa á
vitsmunalega og líkamlega færni. Það þarf að forgangsraða
og meta ávinning (Sinclair o.fl., 2011).
Blóðsykursstjórnun
Góð blóðsykursstjórnun dregur út hættu á aukaverkun-
um sykursýkinnar. Samkvæmt alþjóðlegum leiðbeiningum
er talað um að blóðsykursmarkmið eigi að vera einstak-
lingsbundin, þau eigi að taka mið af heilsufari einstaklings-
ins, hættu á blóðsykursfalli og fylgikvillum. Talað er um
að langtímablóðsykur ætti að miða við 7 til 7,5 prósent hjá
heilbrigðum öldruðum einstaklingum en 7 til 8 prósent hjá
þeim sem hafa skerta virkni. Hjá hrumum einstaklingum
og þeim sem eru með minnistruflun er markmiðið allt að
8,5 prósent og í líknandi meðferð eigi að leggja áherslu
á að forðast blóðsykurfall (sjá töflu 1) (International
diabetes fedaration [IDF], 2013). Svipaðar leiðbeiningar
eru hjá bandarísku sykursýkisamtökunum. Þar er talað um
HJÚKRUN FÓLKS MEÐ SYKURSÝKI Á
HJÚKRUNARHEIMILUM
Margrét Ósk Vífilsdóttir