Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands - 01.09.1998, Blaðsíða 7

mismunað vegna hjúskaparstöðu og
einnig eftir því hvort þeir eiga við
atvinnuleysi eða heilsubrest að stríða.
Slík mismunun er andstæð anda
stjórnarskrárinnar. Reglugerðin er
einnig að mínu mati brot á 11. grein
stjórnsýslulaganna.”
Næst tók til máls Guðný Guð-
björnsdóttir sem kvað marga alvar-
lega fleti á þessu máli. Að setja reglu-
gerð sem ekki ætti sér lagastoð sagði
hún mjög alvarlegt mál sem þingið
hlyti að taka á. í þessu sambandi vildi
hún “ítreka þá grundvallarafstöðu
okkar kvennalistakvenna að líta beri
í auknum mæli á fólk sem einstakl-
inga, óháð hjúskaparstöðu.”
Svavar Gestsson sagði að hér væri
verið að vekja athygli á mjög alvar-
legu máli og fyrir það vildi hann
þakka málshefjanda. Svavar gagn-
rýndi heilbrigðisráðherra fyrir að bera
fyrir sig álit umboðsmanns Alþingis
með þeim hætti sem hún gerði, enda
hefði hann málið nú til umfjöllunar á
grundvelli þeirra breytinga sem
gerðar hefðu verið á almannatrygg-
ingalögum, lögum sem raunar væri
búið að breyta á milli 150 til 200 sinn-
um. “Það er auk þess rangt,” sagði

^jj Jóhanna Sigurðardóttir: “Hér er stórmál á ferðinni. ”

hann, “að ákvæði það sem hæstvirtur
ráðherra vitnaði til hafi verið óbreytt
frá setningu laganna.” Þegar Svavar
hafði bent á veigamiklar breytingar
sem orðið hefðu frá 1971 sagði hann:
“Það er ótrúlegt að bera það fyrir sig
að reglugerð standist tímans tönn þó
að lögunum sem voru undir þeirri
reglugerð í upphafi hafi verið breytt.”
Að endingu sagði hann: “Niðurstaða
mín af málinu er sú að það er óhjá-
kvæmilegt að höfðað verði prófmál í
þessu máli til að tryggja að öryrkjar
og aldraðir fái sinn rétt.”
Lúðvík Bergvinsson lýsti von-
brigðum sínum með svör heilbrigðis-
ráðherra. Tók hann undir hvatningu
Svavars um að á þetta yrði látið reyna
fyrir dómi. “Á hinn bóginn vil ég
segja að ef löggjöfin er þannig úr garði
gerð að hún kveður skýrt á um það
hver réttur þessa fólks er, þá getur
framkvæmdavaldið ekki komið upp
og breytt þessum réttindum einhliða.
Það er alveg kristaltært.” I lokin sagði
Lúðvík: “En enn og aftur verð ég að
lýsa yfir vonbrigðum mínum með
svör hæstvirts heilbrigðisráðherra sem
voru að mínu viti fyrir neðan allar
hellur.”
“Hér er stórmál á ferðinni,” sagði
Jóhanna Sigurðardóttir, sem næst
tjáði sig um málið. “Það breytir ekki
örorku viðkomandi þó maki hans hafi
tekjur.” Jóhanna tók undir það viðhorf
sem fram kom hjá Guðnýju Guð-
björnsdóttur að líta bæri á fólk sem
Ólafur Þ. Þórð-
arson: Þeir tím-
ar upp runnir
að við eigum að
horfa meira á
einstaklinginn
sem einstakling,
en ekki eins
mikið á hjáskaparstöðuna.
einstaklinga óháð hjúskaparstöðu
þess. “Ég tek líka undir það sem fram
kom hjá háttvirtum þingmanni Svav-
ari Gestssyni, að það væri rétt að láta
reyna á þetta sem prófmál. Fyrst af
öllu tel ég að heilbrigðis- og trygg-
inganefnd eigi að láta þetta mál til sín
taka.”
Olafur Þ. Þórðarson kvaðst þeirr-
ar skoðunar að í stað tímafrekra mála-
ferla væri nær að Alþingi tæki af allan
vafa með löggjöf sem væri nógu skýr
til að ekki yrði um túlkun hennar deilt.
“Ég held að þeir tímar séu upprunn-
ir,” sagði Ólafur, “að við eigum að
horfa meira á einstaklinginn sem ein-
stakling en ekki horfa eins mikið á
hjúskaparstöðuna.”
Ásta R. Jóhannesdóttir sagði að
á meðan þessi mannréttindabrot við-
gengjust þýddi lítið að vera að tala um
fjölskylduna sem hornstein sam-
félagsins. “Ég þekki mörg dæmi
þess,” sagði hún, “að fjölskyldur hafa
brotnað, hjónaböndin þola ekki það
álag sem þau þurfa að bera þegar
svona stendur á og þessar reglur koma
til fullra framkvæmda. Það er stað-
reynd að mörg hjónabönd hafa brotn-
að vegna þessa.”
Margrét Frímannsdóttir tók nú
aftur til máls og kvaðst hafa orðið fyrir
verulegum vonbrigðum með þau svör
ráðherra “að hér sé um óbreytt orðrétt
ákvæði að ræða frá því 1974 eða
1971, því það er byggt á allt öðrum
grunni.” I reglugerð sem sett hefði
verið 1995 kæmi fram að hún væri sett
með stoð í 17. og 18. gr. þágildandi
laga. “Og það er fráleitt,” sagði Mar-
grét, “að vísa til álits umboðsmanns
sem hefur verið tekið upp vegna
breyttra forsendna.”
Þrátt fyrir þær upplýsingar sem
fram höfðu komið í þessari umræðu
kvaddi heilbrigðisráðherra, Ingibjörg
Pálmadóttir, sér hljóðs að nýju og
sagði þá m.a: “Ég minni á að við erum
að talaum lagastoð og reglugerð sem
hefur verið óbreytt í 25 ár.” Áður en
ráðherra lauk máli sínu vildi hún
hnykkja enn frekar á þessari stað-
hæfingu og sagði: “Það hefur ekkert
breyst síðan lögin voru sett árið 1971
varðandi þetta mál.”
Þann 27. maí s.l. kom málið aftur
til umræðu, nú að frumkvæði
Ástu R. Jóhannesdóttur. I millitíð-
inni hafði það gerst að umboðsmaður
Ásta R. Jóhann-
esdóttir: “Þessar
reglur hafa
sundrað fjölda
fjölskyldna og
þetta hefur vald-
ið öryrkjum og ástvinum þeirra
ómœldri sorg. ”
Alþingis sendi forseta þingsins 27
síðna álitsgerð þar sem farið er fram
á að löggjafinn láti mál þetta til sín
taka. Til að bregðast við beiðninni
lögðu fimm þingmenn fram breyt-
ingartilllögu þar sem lagt er til að við
17. gr. almannatrygginga bætist svo-
hljóðandi málsgrein: “Tekjur maka
hafa ekki áhrif á tekjutryggingu líf-
eyrisþega.” Auk Ástu R. Jóhann-
esdóttur voru flutningsmenn tillög-
unnar Margrét Frímannsdóttir,
Guðný Guðbjörnsdóttir, Ossur
Skarphéðinsson og Kristín Ást-
geirsdóttir. Ekki náði tillagan fram
að ganga, en um hana spunnust
athyglisverðar umræður.
FRÉTTABRÉF ÖRYRKJABANDALAGSINS
7