Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands - 01.09.1998, Blaðsíða 50

r.
• I B RENNIDEPLI
Oft er það svo að um hag og
kjör öryrkja er fjallað af
harla lítilli þekkingu og enn
minni sanngirni. Hversu oft heyrir
maður ekki um það að öryrkjar hafi
nú alls kyns fríðindi og afslátt af ýmsu
sem hljóti að leiða til þess að þeir hafi
það nú bara bærilegt, allt yfir í það að
sakir þessara hlunninda lifi þeir í raun
sældarlífi. Um sannleikann
varðar það fólk ekki sem
þannigtalarogjafnvel skrif-
ar. Því meginatriði er þá oft
gleymt, viljandi eða óvilj-
andi, að þau fáu tilvik sem
til fríðinda eru talin hjá
öryrkjum eru til komin
einfaldlega sakir þess að
vegna fötlunar sinnar búa
þeir við aukakostnað af
ýmsu tagi og oft afar til-
finnanlegan. Þetta hafa
ráðandi aðilar viðurkennt að
hluta, en þó búið svo um
hnúta að hægt er með einu
pennastriki að breyta því
sem þó hefur verið til bóta
gjört og því miður þá venjulega í
skerðingarátt. Eitt af því sem oft heyr-
ist hnjóðað í varðar hreyfihamlaða og
bifreiðakaup þeirra. Þar sé nú heldur
betur ríflega skammtað og skerfurinn
ótæpilega úti látinn.
Þó munu nú fæstir neita viðbótar-
þörf hreyfihamlaðra fyrir bifreið til
afnota umfram okkur hin sem greið-
lega getum komist allra okkar ferða.
✓
Oneitanlega hefur hins vegar
verið að þessum réttindum sótt
eins og þeirn sem málum stjórna hafi
nú þótt of í lagt. Þetta gildir bæði um
styrki til bifreiðakaupa svo og lán T.R.
til bifreiðakaupa. Eftir að bifreiða-
kaupastyrkir tóku við af ívilnunum í
innflutningsgjöldum þótti stjórnvöld-
um þó allt fram til 1995 eðlilegt og
sanngjarnt að þessir styrkir yrðu 650
talsins á ári, þar af 50 til hjólastóla-
fólks og annarra álíka.
En þá voru þrengingar í þjóðar-
búskap, ekki bullandi góðæri eins og
nú er sagt og þá þótti það helst ráða
að skera þarna niður um hvorki meira
né minna en 265 styrki á ári þannig
að lægri styrkir eru síðan þá aðeins
335.
Engin frambærileg rök voru færð
fyrir þessu: af því bara - viðkvæðið
var í raun eina andsvarið. Á hverju
ári hefur úthlutunamefnd styrkjanna
því verið sett í margfaldan vanda og
orðið að synja alltof mörgum sem
uppfylltu þó í raun skilyrðin.
Fyrstu árin eftir tilkomu styrkjanna
héldu þeir fullu verðgildi miðað við
þróun bifreiðaverðs, en nú hafa þeir
verið óbreyttir að krónutölu í fleiri ár
og notagildi þeirra fyrir hinn hreyfi-
hamlaða þar með hríðminnkað.
Til viðbótar fækkun styrkja var
einnig þrengt að með endurnýjunar-
möguleika svo og aldur þeirra sem
heimilt var að veita styrki.
Eina jákvæða gjörðin var nefndar-
skipan um endurskoðun þessara mála
allra en alllangt nú um liðið frá því
hún skilaði af sér án þess að bóli á
viðbrögðum þeirra sem valdið hafa.
Annar þáttur þessara mála snýr að
lánum til bifreiðakaupa, sem
menn hafa lengi haft einhver undarleg
horn í síðu á. Sannleikurinn þó sá að
innheimta þeirra hefur verið með
afbrigðum góð enda bótakerfið sjálft
til þess nýtt að ná afborgunum inn.
Fyrir nokkrum árum sáu menn þó svo
ofsjónum yfir þessari sjálfsögðu
fyrirgreiðslu að tryggingaráðsmeiri-
hlutinn vildi leggja lánin af með öllu
og vísa öllu slíku á hinn almenna
markað.
Að lokum var sæst á það að lánin
héldu áfram, en vextir yrðu þá hækk-
aðir úr 1% í 4%. Það þótti okkur hér
á bæ sem höfðum verið að vinna í
þessum málum undir forystu Olafar
Ríkarðsdóttur vera ásættanlegt og
töldum um leið að hér væri til fram-
tíðar tjaldað.
En nú á vordögum kom
fólk hingað aldeilis dolfallið
yfir kjörunum á þeim lánum
sem það var að taka - kjör-
vextir skyldu það vera í stað
prósentanna fjögurra - kjör-
vextir á verðtryggðum lán-
um. Það kom svo í ljós við
eftirgrennslan að ákveðið
hafði verið á æðstu stöðum
tryggingamála að frá og með
1. jan. 1998 skyldi þessi
framangeinda skipan gilda.
Og nú munu ráðandi menn
eflaust segja í kjölfarið: Nú
eru þessi lánakjör ekkert hag-
stæðari en á hinum almenna
lánamarkaði og því komið kjörið
tækifæri að ekki sé sagt “kjörvaxta-
tækifæri” til að leggja lánin af með
öllu. Þá er allt fullkomnað.
Sannleikurinn er sá að þessir tveir
samverkandi þættir: styrkimir og
lánin hafa gjört æði mörgum hreyfi-
hömluðum öryrkja kleift að eignast
bifreið og þannig t.d. gjört honum
kleift að stunda eðlilega atvinnu sem
svo aftur hefur lækkað útgjöld T.R.
hans vegna.
Tæpast geta þessar aðgerðir því
hagkvæmar talist til hvaða áttar sem
horft er. Aðalatriðið er þó það að
mönnum þótti á sinni tíð full ástæða
til þess að halda hvoru tveggja vel í
heiðri, töldu öryrkja með hreyfi-
hömlun ekki of sæla af hlut sínum þó
þetta yrði nú sæmilega myndarlega
gjört, nú þykir það hin mesta ofrausn.
Bifreiðakaupastyrki fá nú aðeins
um 55% hreyfihamlaðra öryrkja ár-
lega miðað við upphaflega ákvörðun
sem gilti þó allnokkur ár og þeir
styrkir eru stórskertir að verðgildi.
Nú þykir heldur ekki hæfa að
50