Spássían - 2010, Blaðsíða 10

10
Íslenskir lesendur voru
augljóslega móttækilegir, loksins
þegar glæpasagan varð að
viðurkenndri bókmenntagrein
hér á landi. Forlögin hafa svo
sannarlega tekið við sér og
hafa til dæmis verið dugleg
að dæla í okkur krimmum
frá hinum Norðurlöndunum
allan ársins hring. Íslenskir
glæpasagnahöfundar leita einnig
víða fanga og eru hvergi farnir að
slaka á í leit sinni að bestu leiðinni
til að hræða okkur og gleðja.
Syndir feðranna
Árni Þórarinsson. Morgunengill. JPV. 2010.
Morgunengill er sjöunda bókin um blaðamanninn Einar sem
leysir glæpamál samhliða því sem hann leitar að forsíðufréttum.
Í þessari bók leitar Einar að morðingja póstburðarkonu og reynir
að komast til botns í ráni á barni útrásarvíkings.
Bækur Árna Þórarinssonar hafa þann kost sem góðar
afþreyingarbókmenntir verða að hafa, að atburðarásin hefst fljótt
og dregur lesandann örugglega inn í fléttuna. Eins og áður segir
er um fleiri en einn glæp að ræða sem lesandinn veltir fyrir sér
hvort eða hvernig tengjast alveg til enda. Aðalþræðirnir eru tveir
en þeir eru skrifaðir inn í sitt hvora glæpasöguhefðina.
Frásagnaraðferð barnsránsins er í ætt við bandarískar spennu-
sögur þar sem spennan er byggð upp með því að lesandinn fylgir
samhliða bæði fórnarlambinu og þeim sem leitar þess. Í þess
háttar sögum felst spennan í því hvort glæpamennirnir náist og
fórnarlambinu verði bjargað áður en harmleikurinn nær hámarki.
Hér tekst Árna vel að virkja samúð lesandans nægilega til að
örlög fórnarlambsins skipti hann máli, ekki síst með því að lýsa
glæpnum frá sjónarhóli fórnarlambsins en ekki glæpamannsins.
Þar með verður einnig ógnin óræðari og óvissan meiri.
Morðið á blaðberanum á Akureyri er meira í ætt við „Hver er
sá seki” („Whodunit“) glæpasöguformið. Þar felst fléttan í því að
raða saman vísbendingum hægt og rólega. Framrásin í þessari
fléttu var ágætlega trúverðug þó að kannski hefði verið meira
spennandi að hafa fleiri persónur sem grunur gæti beinst að til
skiptis áður en lausnin kom í ljós.
Sagan öll tekst á við samtímann og vandamál hans eins
og glæpasögur leitast gjarnan við og því eru kreppan, hrunið
og útrásarvíkingarnir miðlæg
atriði í frásögninni. Einnig er
tekist á við klassísk vandamál í
nútímasamfélagi, einmanaleika og
einangrun, sambandsleysi foreldra
og barna, dýrkun yfirborðsins,
karlmennskuímyndina og
samskipti kynjanna.
Persónurnar eru yfirleitt
hvorki flóknar né marglaga en
sú mynd sem dregin er upp af
föðurnum, útrásarvíkingnum, er
þó ekki einföld. Fyrst og fremst
vegna þess að lesandi kemur að
þessari persónu með atburði
síðustu ára á bakinu. Árni gerir
myndina flóknari með því að draga
fram þá staðreynd, sem í miðri
fordæmingunni getur orðið mjög óþægileg, að höfuðskúrkar
hrunsins eru menn með fjölskyldur sem búa í næsta nágrenni
við okkur. Barnið er saklaust fórnarlamb en faðirinn er sekur. En
að hve miklu leyti vegur sekt föðurins upp á móti því að hann
verður líka fórnarlamb? Árni vekur athygli á því að útskúfun og
félagsleg einangrun er ein versta refsing sem samfélög geta beitt
og í sögunni er hún grunnforsenda þess að barnsránið getur átt
sér stað.
Það er þó einnig í kringum hrunið og kreppuna sem textinn,
sem yfirleitt er hnökralaus og átakalítill, höktir og verður stífur
og jafnvel predikunarkenndur. En til allrar hamingju er það
lítill ljóður á nokkuð spennandi glæpasögu þar sem Árna tekst
ágætlega að vinna með þessar tvær frásagnaraðferðir.
Ásdís Sigmundsdóttir