Bændablaðið - 10.09.2020, Blaðsíða 6

Bændablaðið | Fimmtudagur 10. september 20206
Enn af tollamálum, forysta Bændasamtak­
anna hefur á síðustu vikum fundað með
fjármálaráðherra og utanríkisráðherra. Á
fundi með fjármálaráðherra var farið yfir
stöðu mála gagnvart innflutningi afurða til
Íslands frá löndum Evrópusambandsins.
Eitt er að vera með milliríkjasamning um
aðgang að íslenskum markaði á grundvelli
þessa samnings og annað er það sem flutt
er inn á forsendum hans.
Þegar bornar eru saman útflutningstölur
ESB annars vegar og innflutningstölur Hag­
stofunnar hins vegar þá munar ansi miklu
þar sem hallar á það magn sem getið er um í
samningnum frá árinu 2016. Fjármálaráðherra
tilkynnti að settur yrði saman hópur innan
ráðuneytisins til þess að fara yfir hvað það
sé sem veldur. Bændasamtök Íslands hvetja
til að þessi vinna verði unnin hratt og vel þar
sem þessi atriði hafa gríðarlega mikil áhrif á
starfsumhverfi landbúnaðarins í heild sinni.
Viðræðum um endurskoðun
rammasamnings í landbúnaði frestað
Samninganefnd um endurskoðun ramma­
samnings í landbúnaði hefur frestað viðræðum
þar til einhver niðurstaða er komin í tollamálin,
því eins og áður sagði þá er þetta ekki síður
áhrifavaldur í starfsumhverfi landbúnaðarins
eins og búvörusamningar. Einnig var fundað
með utanríkisráðherra þar sem þessi mál voru
rædd og áhyggjur okkar af samningi við Breta
vegna útgöngu þeirra úr ESB. Mikilvægt er
að staðið verði vörð um íslenskan landbúnað
í þeim viðræðum. Þar að auki var farið yfir
misræmi í áðurnefndum inn­ og útflutnings­
tölum frá ESB og þann grunn sem unnið er
með í tölulegu samhengi.
Forsendubrestur
Eins og fram kemur í forsendum samningsins
um aukinn innflutning til landsins er ástæðan
sú að ferðamenn séu orðnir svo gríðarlega
margir. Nú árið 2020 þá erum við í þeirri stöðu
að nánast enginn ferðamaður er á svæðinu sem
átti að neyta allrar þessarar vöru á örmarkaði
sem Ísland er, því aðalsamkeppni íslenskra
framleiðenda er við innflutning.
Tækifæri landbúnaðarins felast í
upprunamerkingum
Á vegum atvinnuvega­ og nýsköp unar­
ráðuneytisins hefur verið unnið að reglum
um merkingu matvæla. Von er á að tillögur
nefndarinnar verði kynntar á næstu dögum.
Ég tel að tækifæri landbúnaðarins felist í
upprunamerkingum og þar þurfum við bændur
að standa vörð um íslenska framleiðslu þar
sem við tryggjum neytendum heilnæma vöru.
Eitt sem vekur okkur til umhugsunar er að
fersk kjötvara skal upprunamerkt en ef kjötið
er kryddlegið þá þarf ekki að upprunamerkja
vöruna. Nú spyrjum við; af hverju gerum við
ekki kröfu um að upprunamerking verði einnig
á þeirri vöru þar sem neytandinn á rétt á að
vita hvaðan varan kemur sem þeir neyta? Þetta
verður að laga.
Dregið úr losunaráhrifum landbúnaðar
Í samstarfi Bændasamtakanna og skógarbænda
er unnið að því að þróa verkefni sem nefnist
Kolefnisbrúin. Með þessu frábæra verkefni er
stefnt að því að bændur um allt land geti tekið
frá land undir skógrækt og fengið útreikning
á hversu mikið kolefni spildan bindur og með
því kolefnisjafnað eigin framleiðslu og svo
selt það sem út af stendur. Ég á von á að þetta
verkefni verði kynnt mjög fljótlega þar sem
skógareigendur hafa unnið að þessu verkefni
í allt sumar og eru að sjá til lands í útfærslum
á hvernig við nálgumst bændur í verkefninu.
Það verður fróðlegt að sjá verkefnið verða að
veruleika, en með þessu tel ég að við komum
til með að draga verulega úr losunaráhrifum
landbúnaðar á Íslandi og bændur fá tækifæri til
að leggja sitt af mörkum við kolefnisbindingu
til heilla fyrir íslenska þjóð.
Talandi um skógareigendur, þá heyra
málefni skógræktar í stjórnsýslunni undir
umhverfisráðuneytið. Í mínum huga eiga
skógrækt og málefni þess að heyra undir
atvinnuvega­ og nýsköpunarráðuneytið
(landbúnaðarráðuneytið). Þarna eru að öllu
jöfnu landeigendur sem stunda annan búskap
samhliða. Ég hvet stjórnsýsluna til að skoða
fyrirkomulag þessara mála með áherslur á
hagsmuni bænda að leiðarljósi.
Bændablaðið kemur út 24 sinnum á ári. Því er dreift ókeypis á yfir 400 stöðum
á landinu og á öll lögbýli landsins.
Lesendur geta einnig gerst áskrifendur að blaðinu og fengið það sent heim í pósti
gegn greiðslu. Árgangurinn kostar þá kr. 11.200 með vsk. (innheimt í tvennu lagi).
Ársáskrift fyrir eldri borgara og öryrkja kostar 7.200 með vsk.
Heimilisfang: Bændablaðið, Bændahöll við Hagatorg, 107 Reykjavík.
Sími: 563 0300 – Fax: 562 3058 – Kt: 631294–2279
Bændablaðið er í eigu Bændasamtaka Íslands. − Málgagn bænda og landsbyggðar −
SKOÐUN
Orðatiltækið enginn veit hvað átt
hefur fyrr en misst hefur, lýsir vel því
hugsunarleysi sem fólk lifir oft við í amstri
dagsins. Það er þó hægt að ganga lengra
í þessari hugsun varðandi núvitundina
meðal okkar Íslendinga, því flest okkar
gerum okkur alls ekki grein fyrir þeim
forréttindum sem við búum við sem þjóð.
Íslendingar hafa oft öfundað Norðmenn
af þeirra dýrmætu olíulindum. Sú öfund
er þó ástæðulaus því afar líklegt er að
aðrar þjóðir séu þegar farnar að öfunda
okkur vegna okkar auðlinda. Sumar þeirra
auðlinda eru af slíkri stærðargráðu sem við
gerum okkur líklega fæst fulla grein fyrir.
Fyrst bera að nefna þá auðlind sem
lyfti okkur úr aumustu fátækt sem þjóð til
ríkidæmis, en það er fiskurinn í sjónum.
Vissulega hefur okkur ekki auðnast að búa til
kerfi um þá auðlind sem tryggir sanngjarna
skiptingu tekna milli íbúa landsins. Menn
hömpuðu samt kvótakerfinu sem skástu
lausninni þegar það var sett var á 1984.
Illu heilli var það síðan gert að skrímsli
með frjálsu framsali kvótans 1991. Þá
vankanta sem þá urðu til hefur mönnum
enn ekki tekist að sníða af kerfinu þrátt
fyrir að menn hrósi sér yfir að byggja stjórn
fiskveiða á vísindum. Illa hefur líka gengið
að útskýra fyrir fávísum lýðnum hvers vegna
margháttuð friðun á vísindalegum grunni og
stíf veiðistjórnun í áratugi hefur t.d. ekki
skilað sér í umtalsvert auknum veiðum á
þorski.
Þrátt fyrir alla vankantana verður ekki
fram hjá því horft að mikið ríkidæmi er
falið í fiskveiðiauðlindinni í lögsögu Íslands.
Þá auðlind, eða aðrar í okkar lögsögu, má
aldrei braska með eins og Bretar gerðu við
sínar fiskveiðiauðlindir þegar þeir gengu
inn í ESB 1972. Það brask reynist Bretum
nú dýrkeypt við tilraun þeirra til að slíta sig
aftur úr faðmlaginu við ESB.
Þó við getum ekki státað af að eiga
jarðolíu eins og Norðmenn, þá búum við
svo vel að sitja á jarðhitapotti sem sparar
okkur árlega gríðarleg innkaup á olíu og
kolum til húskyndingar. Þennan jarðhita
getum við líka nýtt til að framleiða rafmagn
og til að hita upp gróðurhús.
Þó við eigum ekki olíulindir í jörðu,
þá getum við hæglega framleitt jurtaolíu
sem nýta má á ökutæki og vinnuvélar.
Repjuolía sem þannig er framleidd getur
skilað verulegum umhverfislegum ávinningi
í stað þess að nota innflutt eldsneyti.
Enn stærri auðlind er falin í fallvötnum
Íslands. Þar fáum við raforku sem dugar
til að knýja stóriðju, sem að vísu er afar
umdeild, en hefur skapað hér umtalsverða
vinnu og verðmæti. Raforkuna nýtum við
líka til lýsingar íbúðarhúsa og gróðurhúsa
í stórum stíl og erum enn að bæta þar í.
Raforkuna getum við líka nýtt til að
framleiða vetni sem nýta má til að knýja
efnarafala í farartækjum.Vindurinn og
sjávarföll eru svo tvær auðlindir til viðbótar.
Þó hér hafi verið talinn upp fjöldi
auðlinda sem Íslendingar búa svo vel að
eiga, þá er ein enn sem ekki hefur verið
nefnd, en er kannski sú dýrmætasta fyrir utan
mannauðinn. Það er hreina neysluvatnið.
Hratt gengur nú á neysluvatnsbirgðir
heimsins og fáar þjóðir geta enn státað af
að geta boðið hreint drykkjarvatn beint úr
vatnslindum án þess að það hafi fyrst þurft
að fara í gegnum dýrar hreinsistöðvar. Þetta
höfum við nýtt okkur til að framleiða hreinar
landbúnaðarafurðir og t.d. bjór sem ekki
er framleiddur úr endurunnu skólpi eins
og víða þekkist. Í þessu liggja gríðarleg
verðmæti til langrar framtíðar. Við skulum
passa vel upp á vatnsauðlindina okkar
því hún er ekki sjálfgefin eign. Enda hafa
hernaðarspekingar lýst því yfir að næsta
stórstyrjöld muni snúast um aðgengi að
neysluvatni. /HKr.
Gunnar Þorgeirsson
formaður Bændasamtaka Íslands
gunnar@bondi.is
ÍSLAND ER LAND ÞITT
Litla-Breiðavatn í Veiðivötnum. Veiðivötn eru vatnaklasi á Landmannaafrétti milli Þórisvatns og Tungnaár, sem samanstendur af allt að
fimmtíu vötnum, bæði smáum og stórum. Veiðivatnasvæðið er u.þ.b. 20 km langt og 5 km breitt frá suðvestri til norðausturs. Mörg vötnin eru
sprengigígar sem mynduðust í Veiðivatnagosinu 1477. Fjölmörg eldgos hafa orðið á Veiðivatnasvæðinu frá því ísöld lauk, t.d. gosið í Vatnaöldum
í upphafi landnámstíðar (um 870) en þá myndaðist landnámsgjóskulagið. Tungnárhraunin, þar á meðal Þjórsárhraunið mikla, eru upprunnin frá
Veiðivatnasvæðinu. Mynd / Hörður Kristjánsson
Ríkidæmi þjóðar Misræmi í inn- og útflutningstölum frá ESB
Ritstjóri: Hörður Kristjánsson (ábm.) hk@bondi.is – Sími: 563 0339 − Rekstur og markaðsmál: Tjörvi Bjarnason tjorvi@bondi.is – Blaðamenn: Erla Hjördís Gunnarsdóttir ehg@bondi.is –
Margrét Þóra Þórsdóttir mth@bondi.is – Sigurður Már Harðarson smh@bondi.is – Vilmundur Hansen vilmundur@bondi.is – Auglýsingastjóri: Guðrún Hulda Pálsdóttir ghp@bondi.is – Sími: 563 0303 –
Netfang auglýsinga: augl@bondi.is − Vefur blaðsins: www.bbl.is − Netfang blaðsins: (fréttir og annað efni) er bbl@bondi.is
Frágangur fyrir prentun: Anna Kristín Ólafsdóttir – Prentun: Landsprent ehf. – Upplag: sjá forsíðu – Dreifing: Landsprent og Íslandspóstur. ISSN 1025-5621