Bændablaðið - 10.09.2020, Blaðsíða 58

Bændablaðið | Fimmtudagur 10. september 202058
börn og vél-
knúin ökutæki
bílar, dráttarvélar, vöruflutninga- eða
mjólkurbílar ættu aldrei að nálgast
leiksvæði barna.
Það er góð hugmynd að girða leikvelli
tryggilega af og sjá til þess að vélknúin
ökutæki þurfi ekki að snúa eða bakka
í námunda við þá.
Er þitt bú
öruggur
og góður
vinnustaður?
PO
RT
h
ön
nu
n
Kynntu þér leiðbeiningaefni um öryggi
og vinnuvernd í landbúnaði á bondi.is
LESENDABÁS
Við sem byggjum þetta land
höfum ekki leyfi til að skila
komandi kynslóðum þeim arfi
sem felst í ónýtum girðinga­
dræsum jafnt á láglendi og upp
um fjöll og firnindi. Hvorki
stofnanir né bændur og aðrir
landeigendur. Nú hillir loks
undir að lausaganga búfjár líði
undir lok; aðeins spurning um
hvenær bændur axla ábyrgð á
sínu búfé. Við það verða þús­
undir kílómetra af girðingum
stofnana óþarfar og þá ríður á
að fjarlægja þessi kaun í landinu.
Bændur hafa í vaxandi
mæli axlað ábyrgð á sjálfbærri
landýtingu, þó víða megi geri þar
betur, og ég hvet alla sem hlut eiga
að máli að axla ábyrgðina varðandi
óþarfa girðingar
Upphaf afmörkunar lands með
görðum og síðar girðingum
Talið er að nær allt land hafi verið
afgirt á landnáms- og þjóðveldisöld
með torfgörðum en glöggt má sjá
merki þeirra til dæmis í Suður-
Þingeyjarsýslu og reyndar víða
um land. Án efa eru þetta mestu
mannvirki Íslandssögunnar þar til
nútíma vegagerð hófst. Í Grágás
er að finna ítarlega lýsingu á gerð
löggarða er girtu af eignarlönd
manna. Þeir áttu að tryggja að
menn byggju á eigin landi en
ekki annarra. Og því aðeins mætti
lögsækja mann fyrir að beita fé sínu
á annars manns landi að löggarður
væri á milli.
Þegar kemur fram undir 1900
er byrjað var lítilega að girða með
gaddavírsgirðingum og svo komu
girðingar með neti og gaddavír
um og eftir miðja síðustu öld og
rafmagnsgirðingar í lok síðustu
aldar.
Hvimleiðar girðingar
Girðingar falla ekki vel inn í
íslenskt landslag, en í einstaka
tilfellum finnst undirrituðum að
vel girt girðing, sem þjónar til-
gangi sínum um beitarstjórnun,
sé ekki endilega ljót. Eftir því
sem næst verður komist hefur
engin heildarúttekt verið gerð
á lengd girðinga hér á landi,
en ýmsar heimildir eru til um
girðingar á vegum opinberra
stofnana. Enn fremur eru til
heimildir um girðingar sem nutu
opinberra styrkja hér áður fyrr.
Telja verður fullvíst að heildar-
lengd þeirra girðinga sem girtar
hafa verið nemi tugum þúsunda
kílómetra. Jafnljóst er að mik-
ill meirihluti þessara girðinga
þjóna engum tilgangi lengur,
þótt flestar þeirra séu að nafninu
til uppistandandi, öllum til ama,
hættulegar mönnum og dýrum.
Landgræðslan og Skógræktin
hafa gert verulegt átak í að farga
óþarfa girðingum, en aðrar
stofnanir, sem girt hafa þúsund-
ir kílómetra á liðnum áratugum,
eiga gríðarlegt skylduverk fyrir
höndum.
Vissulega eiga girðingar rétt
á sér til beitarfriðunar og beitar-
stjórnunar en þar sem sauðfé er
að fækka verða æ fleiri girðingar
óþarfar, ljótar og hættulegar
skepnum og gangandi fólki.
Brýnt er að allir landeigendur
og ríkisstofnanir sem hlut eiga
að máli fjarlægi sem allra fyrst
slíkar girðingar og fargi þeim
með lögmætum hætti.
– GRÆÐUM ÍSLAND –
Sveinn Runólfsson,
fyrrverandi landgræðslustjóri.
Fjarlægjum allar
óþarfa girðingar
Ónýtar girðingar liggja eins og hráviði, bæði á hálendi og láglendi. Mynd
/ Sveinn Runólfsson
Í fuglaskoðunarferð með Arinbirni Jóhannssyni á Brekkulæk í Miðfirði:
Um 50 tegundir íslenskra fugla
og hrossagaukur á hreiðri
Nú í vor tókum við hjónin, Guðjón
Jensson og Úrsúla Jünemann, þátt
í ferð um Norðvesturlandið undir
stjórn Arinbjarnar Jóhannssonar,
ferðabónda á Brekkulæk í Mið firði.
Sumarið 1982 tókum við einnig
þátt í hestaferð undir stjórn hans
á Arnarvatnsheiði, hrepptum ekki
gott veður, rigningu og kalt veður
nánast upp á hvern einasta dag.
Það var upphaf að ánægjulegum
kynnum og síðar farsælu samstarfi.
Að þessu sinni var veðrið algjör
andstæða, þurrt og bjart veður alla
daga nema þann síðasta en þá gekk á
með skúrum öðru hvoru.
Við vorum í þessari ferð á vegum
Arinbjarnar dagana 4.–8. júní. Fyrsta
daginn var ekið um Hvalfjörð og
Borgarfjörð en meginþema ferðar-
innar voru fuglarnir í náttúru landsins.
Ekki var veðurspáin hagstæð fyrir
vestanvert Norðurlandið en þrátt fyrir
allt rættist mjög vel úr.
Á túninu sunnan við bæinn tóku
heiðlóur, jarðrakan, stelkur, spói
og tjaldur á móti okkur. Athygli
vakti hrossagaukshreiður við einn
húsvegginn. Fyrsta kvöldið nutum
við leiðsagnar Arinbjarnar sem
gekk með okkur nokkurn spöl suður
fyrir Brekkulæk og dálítið upp með
Vesturá sem rennur í Miðfjarðará. Þar
er þó nokkuð mikil gljúfur þar sem
hrafnar hafa orpið en einhverra hluta
vegna hafði varp farist fyrir að þessu
sinni, líklega vegna kaldrar veðráttu
nú í vor.
Byggði hús fyrir ágóðann
af laxveiði
Arinbjörn er óspar að segja frá og
miðla góðum fróðleik frá fyrri tíð.
Meðal annars sagði hann frá afa sínum
sem með elju sinni og framsýni veiddi
einhver ósköp af laxi fyrir rúmum
80 árum. Þá var tíðkaður svonefndur
ádráttur þar sem nánast hver fiskur
var veiddur með netum í hyljum. Þetta
var fyrir daga friðunar og stangaveiða
sem var þá sport fyrst og fremst enskra
laxveiðimanna sem hingað komu til
veiða. Afinn slægði og flakaði aflann
og með aðstoð nágranna síns, bónda
af öðrum bæ, var laxinn reyktur og
seldur til Reykjavíkur. Afrakstur
þessa starfs dugði til að festa kaup
á nægilegu byggingaefni til að reisa
nýtt íbúðarhús að Brekkulæk. Er það
elsti hluti núverandi bæjarbyggingar.
Næsta dag var ekið inn Mið-
fjörðinn og skammt innan við hálsinn
sem skilur að Austurárdal og Núpsdal
gengum við dálítinn spöl meðfram
Austurár vestan við gilið norðan og
neðan við Skárastaði. Þar hugðum
við að fuglum þar í dalnum og sáum
meðal annars þrjár heiðargæsakollur
liggja á eggjum auk annarra fugla.
Eftir miðdegishressingu á Brekkulæk
var ekið um Vatnsnes og kom Einar
Þorleifsson fuglafræðingur á móts við
okkur og varð að góðu liði sem og
daginn eftir.
Á slóðum voveiflegs atburðar
Við komum við á Illugastöðum þar
sem voveiflegur atburður gerðist
fyrir nær tveimur öldum. Og auð-
vitað skoðuðum við fugla og seli við
Hvítserk. Í brimunum síðastliðinn
vetur hefur orðið mikil breyting á að-
stæðum við klettinn, sandur og annað
laust efni sem safnast hafði saman á
liðnum áratugum í fjörunni hafði sóp-
ast í burtu. Fyrir vikið er ekki lengur
unnt að vaða út að Hvítserk sem fugl-
arnir njóta góðs af en rita og teista eru
farnar að verpa þar aftur. Kríuvarpið
hefur aukist nokkuð.
Í æðarvarp í Höfnum
Þriðja daginn var ekið norður
á Skaga fram hjá Blönduósi og
Skagaströnd og allt að Höfnum
sem er einn af nyrstu bæjunum í
Austur-Húnavatnssýslu. Mikið og
gott útsýni var yfir Húnaflóann
og allt til fjallanna handan hans á
Ströndum, Kaldbaks, Reykjahyrnu
og allt til Drangajökuls. Frá fjör-
unni í Höfnum vorum við ferjuð
á bát í dálitla eyju sem vart verður
talin vera öllu stærri en um hálfur
hektari. Mjög áhugavert er hve
Vignir bóndi og fjölskylda hans þar
út við ysta haf hafa unnið við að
efla viðgang æðarfugls. Um 2.000
hreiðurhýsi hafa þar verið reist. Um
20–25 kg æðardúns hafa þeir upp
úr krafsinu og verður það að teljast
góð hlunnindi jarðarinnar. En það
krefst eðlilega mikillar vinnu. Auk
æðarfugls er töluvert um lunda þar
í eyjunni.
Á leiðinni til baka komum við í
Kálfhamarsvík sem er sögustaður.
Mjög fagurt er þar, einkum vegna
stuðlabergsins og mikils útsýnis
einkum til fjallanna í Strandasýslu.
Við gistum þrjár nætur á
Brekkulæk og verður að segja sem
er að öll þjónusta og viðurgerning-
ur allur er með því allra besta sem
vænta má í dag á ferðaþjónustubæj-
um. Og verðið verður að teljast
mjög sanngjarnt.
Fjórða og næstsíðasta daginn
var ekið inn fyrir Hrútafjörðinn
og út Strandir allt til Hólmavíkur.
Eftir miðdegishressingu þar var
ekið um Arnkötluheiði sem nú
nefnist Þröskuldur og vestur í
Barðastrandarsýslu.
Reykhólasveit er eitt besta
fuglaskoðunarsvæði landsins
Í Reykhólasveit gengum við góða
stund og stunduðum fuglaskoðun
sunnan við þorpið. Verður að segja
sem er að þar er eitt besta fugla-
skoðunarsvæði landsins sem ég
hefi heimsótt sökum mikils fjölda
einstakra tegunda. Var einstakt
tækifæri að komast jafn nálægt
fuglunum en unnið hefur verið að
lagningu og merkingu göngustíga.
Á einni tjörninni, Lómatjörn, taldi
ég að þar mætti sjá að minnsta kosti
tylft lóma. Þar voru allmargar há-
vellur og óðinshanar sem í hóp
gerðu aðsúg að hávellunum. Eigi
veit ég hverrar ástæða þar er en oft
gengur okkur mannfólkinu illa að
skilja atferli fuglanna.
Síðasta daginn ókum við að
kirkjubænum Stað, vestasta bæ
Reykhólasveitar, en um hefur verið
rætt að leggja veg þar og þvert yfir
Þorskafjörð og áfram vestur um
Barðastrandarsýslu. Það er ábyggi-
lega mjög skynsöm leið enda yrði
hún snjóléttust af þeim leiðum sem
til greina koma.
Við ókum til baka austur
Barðastrandasýslu yfir brúna á
Gilsfirði en sökum rigningar sást
hvergi til konungs íslensku fugl-
anna, hafarnarins. Áfram var haldið
um þá sögufrægu Dalasýslu þar sem
ýmis fróðleikur var rifjaður upp.
Við lögðum lykkju á leið okkar um
Haukadal, einn af fegurstu dölum
Íslands, síðan um Bröttubrekku og
Borgarfjörð. Í Borgarnesi áðum við
í Landnámssetrinu og áfram ókum
við til höfuðborgarsvæðisins.
Mjög ánægjuleg og góð ferð var
að baki en Arinbjörn á Brekkulæk
á yfir 40 ára reynslu að baki í þágu
ferðaþjónustu. Kvað hann þetta
vera fyrstu ferðina sem hann hefur
skipulagt fyrst og fremst sniðna að
Íslendingum. Við vorum 9 ferða-
langar sem sáum á þessum dögum
um 50 tegundir íslenskra fugla.
Fuglaskoðunarferðir eru mjög
ánægjulegar. Ekki þarf veður alltaf
að vera tálmi góðs árangurs því oft
kemur margt á óvart.
Guðjón Jensson,
eldri borgari í Mosfellsbæ
Einar Þorleifssyni fuglafræðingur
með kríu sem var illa brotin á væng
við Illugastaði.
Ýtt úr vör á leið í fuglaskoðun í landi Hafna.
Sandlóuungarnir létu óvenju lítið
á sér bera, drógu sig saman þétt
upp við hver annan en foreldrarnir
vöppuðu út um víðan völl.
Í eynni í landi Hafna eru um 2.000
svona lúxusfjölbýli fyrir æðarfuglinn.
Rjúpa við Lómatjörn.