Bændablaðið - 10.09.2020, Blaðsíða 30

Bændablaðið | Fimmtudagur 10. september 202030
Á Hverabakka II á Flúðum er stunduð ylrækt í gróðurhúsum og útiræktun einnig í nokkru magni:
Eini íslenski garðyrkjubóndinn sem
ræktar sellerí til sölu í stórmörkuðum
– Stefnir í ágæta uppskeru úr útiræktuninni
Á Hverabakka II á Flúðum reka
þau Þorleifur Jóhannesson og
Sjöfn Sigurðardóttir garðyrkju-
stöðina Gróður ehf. Í dag er aðal-
umfang ræktunarinnar ylrækt á
tómatategund sem er á milli kirsu-
berjatómata og plómutómata – og
þau kalla Sólskinstómata. Rætur
ræktunarinnar á Hverabakka
liggja hins vegar að mestu í úti-
ræktun grænmetis og hafa þau
alla tíð verið atkvæðamikil á þeim
vettvangi með fjölbreytta ræktun.
Þorleifur segir að útlit sé fyrir
ágæta uppskeru þegar á heildina
sé litið, en mest ræktar hann af
blómkáli á ökrum sínum.
„Megnið af okkar ylrækt er hins
vegar í þessum tómötum okkar sem
eru af tegundinni „cherry-plum“
og við byrjuðum með fyrir svona
sjö til átta árum. Við erum líka
með kirsuberjatómata og hefð-
bundna tómata í smáum stíl,“ segir
Þorleifur.
Kennslan vék fyrir garðyrkjunni
„Forsagan að því að við gerumst
garðyrkjubændur er nú sú að
við komum hingað á Flúðir sem
kennarar við grunnskólann,“ segir
Þorleifur. „Pabbi Sjafnar, Sigurður
Tómasson, stofnaði í rauninni þessa
garðyrkjustöð árið 1944 ásamt
nokkrum öðrum. Hún var reist hér
á bakkanum fyrir ofan upphaflega.
Hann starfaði sjálfur við stöðina,
keypti hana síðan og fluttist hér
niður á eyrina við Litlu-Laxá.
Við byrjuðum í útirækt á sumrin
og fengum aðstöðu hjá Sigurði. Á
endanum tók svo garðyrkjan alveg
yfir hjá mér og ég hætti að kenna
þegar ég hafði eignast stöðina og
var kominn með fólk í vinnu. En
það var í raun ekki grundvöllur
fyrir því að helga sig þessu að fullu
fyrr en það var hægt að rækta allt
árið um kring við lýsingu.
Núna er þetta þannig – eftir að
ég fór að draga aðeins saman – að
þá er ég með tíu manns í vinnu
seinnipart sumars en sex á vet-
urna.“
Gott starf hjá SFG
við nýtingu hráefnis
Þorleifur er stjórnarmaður í Sölu-
félagi garðyrkjumanna (SFG) og
leggur því stoltur sínar afurðir
þar inn. Hann segir gott starf vera
unnið þar um þessar mundir varð-
andi nýtingu á hráefni sem áður
var bara hent. „Af ýmsum ástæðum
líta afurðirnar ekki allar þannig út
að hægt sé að selja þær sem fyrsta
flokks í verslunum. Hér áður fyrr
var útlitsgölluðu grænmeti ein-
faldlega hent, en nú er þetta miklu
betur nýtt. Annars flokks grænmeti
er nú líka lagt inn til SFG sem notar
það í sína góðu framleiðslu. Innan
vébanda þess er talsvert umfangs-
mikil matvælaframleiðsla; bæði
hrá efnis- og vöruframleiðsla fyrir
eldamennsku en eins er þar rekið
dótturfyrirtækið Matartíminn, sem
sérhæfir sig í að útbúa tilbúnar mál-
tíðir, til dæmis fyrir skólamötu-
neyti.“
Ylræktin utan dyra
Nokkuð var um hér áður fyrr
að garðar voru hitaðir upp með
hitaleiðslum en því var hætt þar
sem farið var að færa ræktunar-
svæðin reglulega til, meðal annars
til að hvíla lönd og þurfa síður að
nota illgresiseyði í slíkum löndum
sem vanalega fyllast af arfa og ill-
gresi eftir smá tíma. Þorleifur segir
að þau njóti hins vegar góðs af því
að hluti af ræktunarlandinu liggi á
eins konar hitahellu sem geri það að
verkum að hann er nokkuð á undan
öðrum með ræktun sína. „Ég er al-
veg hálfum mánuði á undan öðrum
að senda frá mér fyrstu uppskeru
af þessum sökum.
Við sendum frá okkur fyrstu
blómkálssendinguna um miðjan
júlí og munum senda frá okkur
alveg þangað til það fer að frysta,“
segir Þorleifur.
Framlegðin valdi blómkálið
„Við erum einnig með dálítið af
kínakáli, spergilkáli – og selleríi
núna aftur. Við vorum með mun
meira af kínakálinu hér áður fyrr,
en þegar ég fór að rýna í framlegð-
ina sem var af þessum tegundum
þá var það auðvelt val að velja
blómkálið sem aðaltegund fyrir
útiræktunina. Við erum líka með
sellerí í sumar eftir tveggja ára
pásu.
Selleríið er annars mjög hæg-
vaxta tegund. Við verðum að
planta því út eins snemma og hægt
er, þó þannig að það sé víst að ekki
verði næturfrost – oftast í kringum
mánaðamótin maí-júní. Svo setj-
um við dúk yfir strax. Það er svo
uppskorið í byrjun ágúst og fram
í september. Selleríið okkar hefur
verið mjög vinsælt og við í raun
ekki haft undan að senda frá okkur
í verslanir. En því fylgir dálítil
vinna við snyrtingu og þvott.“
Með stöðina á sölu
„Núna verð ég með á bilinu 15–20
tonn af blómkáli, 7 tonn af kína-
káli og sellerímagnið gæti verið
um fimm tonn,“ reiknar Þorleifur
snögglega út. „Þetta er svona það
sem ég get ímyndað mér núna, en
það veltur auðvitað dálítið á tíðar-
farinu fram undan.“
Þegar hann er spurður hvort
hann gæti hugsað sér að bæta í
selleríframleiðsluna kemur hik á
hann, en svo segir hann frá því að
garðyrkjustöðin sé til sölu og hafi
verið í rúmt ár. „Staðan hérna hjá
okkur er þannig að við viljum fara
að hætta þessu, börnin okkar eru á
kafi í einhverju öðru og því ekki
líkleg til að taka við af okkur. Ég
verð 65 ára á þessu ári og ætla ekki
að vera í þessu mikið lengur og tel
rétt að selja meðan allt er í fullum
rekstri. Ef maður er í svona útirækt
þá fer sumarið alveg í að sinna henni
– maður kemst lítið frá. En þetta er
mjög gefandi og spennandi ræktun
og ég held að það séu mörg tækifæri
í greininni rétt handan við hornið,“
segir Þorleifur.
Erfið nýliðun í garðyrkjunni
Spurður um hvort tilboðin í stöðina
komi frá fólki sem er fyrir í grein-
inni segir Þorleifur að svo sé ekki
endilega. „Að vísu tengist fólk á
bak við einhver tilboðin inn í garð-
yrkjuna en ég held það megi segja
samt að þetta séu allt nýliðar. Það er
ánægjulegt samt að finna að áhugi
er til staðar.
Það er reyndar allt annað en auð-
velt fyrir ungt fólk að komast inn í
garðyrkjuna eins og búskap almennt
– þetta er svo gríðarlega mikil fjár-
festing. Garðyrkjustöðvum, eins
og bújörðum, hefur fækkað og þær
stækkað og þar af leiðandi orðið
dýrari.
Styrkja- og lánakerfið hefur ekki
verið hagstætt fyrir nýliðun í grein-
inni. En kannski er eitthvað að rofa
til; mér skilst að Byggðastofnun
ætli að fara að veita lán – jafnvel
allt að 90 prósenta nýliðunarlán.
Það myndi breyta miklu. Svo virðist
líka vera að stjórnvöld séu að verða
aðeins meira meðvituð um að þessi
grein skipti einhverju máli og ein-
hvers virði sé að framleitt sé græn-
meti innanlands,“ segir Þorleifur.
Hann vísar þar til nýlegrar endur-
skoðunar garðyrkjusamningsins
– þar sem gert er ráð fyrir auknu
fjárframlagi ríkisins til greinarinnar
í því skyni að auka innlenda fram-
leiðslu um 25 prósent á næstu þrem-
ur árum. „Það er gott og blessað að
það sé verið að auka styrki og hvetja
til aukinnar framleiðslu í greininni,
en það verður jafnframt að huga að
Austurvegi 69 // 800 Selfoss // 480 0400 // jotunn.is // jotunn@jotunn.is
LANDBÚNAÐARDEILD AFLVÉLA
Valtra T234 D
Valtra N134 A
Valtra N114 EH5
Valtra N154 EA
Eigum nokkrar Valtra
dráttarVélar á tilboðsVErði!
Selleríið skorið. Það er mjög hægvaxta og þarf þrjá góða sumarmánuði til að verða fullvaxta. Myndir / smh
Þorleifur Jóhannesson, garðyrkjubóndi á Hverabakka II, hyggst selja stöðina.