Vinnan - 01.09.1946, Page 21

SVEKRIll R R I S 'I J Á \ S S O \ :
Alþýðusambandið SO ára
I
Þess er vart að vænta, að ellihrörnun geti, enn sem
komið er, orðið heildarsamtökum íslenzkra verkamanna
að aldurtila. Alþýðusamband íslands er á þessu ári að-
eins þrítugt að aldri — sem sagt á bezta aldursskeiði.
En áður en hið þrítuga afmælisbarn okkar fæddist
höfðu þó áhugamenn í íslenzkri alþýðustétt gert nokkur
drög að heildarsamtökum verkarrtanna. Samband Báru-
félaganna, er voru hin fyrstu sjómannasamtök á Islandi,
er viðleitni í þá átt, þótt veik væri. Árið 1907 er enn
ein tilraun gerð til þess að koma á heildarsamtökum
íslenzkra verkamanna. Það var Verkamannasamband
íslands, er samdi mjög róttæka stefnuskrá í sósíalistísk-
um anda. En sambandið leið út af eftir stutta stund,
enda voru pólitísk og efnahagsieg skilyrði í landinu
slík, að það gat ekki náð að festa rætur. En heimsstyrj-
öldin mikla 1914—18 gjörbreytti öllum lífsháttum
manna hér á landi. Verkalýðnum fjölgaði óðfluga, fólk-
ið flykktist í æ ríkara mæli til hcfuðstaðarins og kaup-
túna við sjávarsíðuna, dýrtíð stríðsins, sem hin snauða
alþýða varð að bera ein, og stórgróðasöfnun atvinnu-
rekenda, sem þeir stungu einir í sinn vasa, vakti slíka
Ottó N. Þorláksson
fyrsti forseti Alþýðu-
sambands Islands
ólgu með verkamönnum í kaupstöðum, að nú var loks
komin fylling þess tíma, er unnt var að stofna víðtækari
samtök með verkamönnum, en áður hafði reynzt til-
tækilegt.
Það er upphaf Alþýðusambands fslands, að nokkur
Alþýðusambandið, sé óskapnaður, sem vegna innra ó-
samræmis geti ekki á viðunandi hátt leitt stéttabaráttu
verkalýðsins. Við höfum þess vegna barizt fyrir því,
að greint yrði á milli pólitísku og faglegu starfseminnar,
með því að myndað yrði sérstakt samband verkalýðs-
félaganna, sem þrátt fyrir samsiarf við hinn pólitíska
flokk, eða flokka, verkalýðsins, væri skipulagslega óháð
þeim, og undir eigin stjórn.
Forystumenn Alþýðuflokksins hafa kveðið þetta nið-
ur eftir megni. Og síðasta þing Alþýðusambandsins er
enn svo blint, að bjóða Kommúnistaflokknum samein-
ingu á grundvelli þessa skipulags, óbreytts.
En hvaða áhrif hafði þetta skipulag Alþýðusambands-
ins á afstöðu þess til vinnudeilu verksmiðjufólksins?
Þá, sem áður er lýst, að stjórn Alþýðusambands ís-
lands, sveik öll loforð sambandsins um ótrauðan stuðn-
ing við verksmiðjufólkið, til þess að stjórn Alþýðu-
flokksins, gæti þar fyrir keypt sér og sínum flokki frið
við „Framsókn“ og pólitíska aðstöðu.
Skýrari mynd af afleiðingum þessa skipulags (eða
skipulagsleysis) var naumast hægt að fá. Enda heyrðust
fjölmargar raddir meðal verkfallsmanna, sem fordæmdu
þetta — og munu við fyrsta tækifæri heimta, að þessu
skipulagi verði breytt.
Það er að vísu ýmislegt fleira athyglisvert í sambandi
við þessa vinnudeilu. En hér verður látið staðar numið.
— Hún hefur veitt verksmiðj ufólkinu nokkrar kjara-
bætur — þrátt fyrir allt. En hún hefur alveg sérstaklega
verið því — og öðrum verkalýð — þýðingarmikill skóli
og þroskameðal.
Iðja, sem fyrir deiluna var máttlaust félag, sem at-
vinnurekendur neituðu að taka tillit til, er nú orðið afl,
sem ekki verður gengið fram hjá. Og á grundvelli þeirr-
ar viðurkenningar, sem Iðja hefur aflað sér — minn-
ugt þeirra lærdóma, sem það hefur öðlazt í nýlokinni
deilu — mun verksmiðjufólkið á Akureyri nota næsta
tækifæri til að bæta kjör sín, svo sambærilegt verði til
fulls við kjör verksmiðjufólks í Reykjavík.
VINNAN
211