Þjóðmál - 01.12.2016, Page 42

vitnilegt er að skoða í alþjóðlegu samhengi.
Samhengi sem byggist á hugmyndum um
stjórnarskrána sem afurð byltingar eða að
hún sé mótuð á tímum byltinga eða mikilla
breytinga í þjóðfélögum. Hér er verið reyna
að ná utan um þá hugsun sem mótast í skil-
greiningunni„revolutionary constitutional-
ism" sem tekur til ákveðinna breytinga á
stjórnarskrá. í þessari grein verður ekki dvalið
frekar við þá umræðu meðal fræðimanna en
áhugavert er hins vegar að skoða hvernig
ákveðin þáttur þessarar byltingarhugsunar
barst hingað í stjórnarskrárumræðunni.
í löndum hinna mörgu stjórnarskráa
Undanfarin misseri hefurathygli
heimsbyggðarinnar beinst að Venesúela en
landsmenn eru að upplifa einhverjar verstu
þrengingar sem dunið hafa áeinulandi
í Suður-Ameríku. Og hafa íbúar álfunnar
þó átt ýmsu að venjast. Við blasir að ráðast
verður í sársaukafullar aðgerðir til að reisa
við efnahag landsins, takist það á annað
borð. En þeir sem hafa fylgst með íVenesúela
vita að ný stjórnarskrá er ekki lausnin, ekki
frekar en þær 28 sem landinu hafa verið
settar í gegnum tíðina. Aðeins Dóminíkanska
lýðveldið hefur haft fleiri stjórnarskrár. Haítí
og Ekvador eru í þriðja og fjórða sæti, með
sínar 24 og 20 stjórnarskrár.
Oft horfa menn til Bandaríkjanna þegar
stjórnarskrá er til umræðu. Sagnfræðingurinn
Niall Ferguson bendir á í bók sinni
Siðmenning (Civilization: The West and the
Rest (2011) að í Bandaríkjunum hafi stjórnar-
skráin verið sett til að renna stoðum undir
„ríkisstjórn laga en ekki manna". í Rómönsku-
Ameríku hafi stjórnarskrár í reynd verið
notaðar sem verkfæri til að grafa undan
lögunum. Þetta sést vel í nýjustu stjórnarskrá
Venesúela sem sett var af Hugo Chávez
(1954-2013). Eins og svo margir aðrir
„popúlískir" stjórnmálamenn þá dró hann
dár að lögum og reglu með því að breyta
stjórnarskránni eftir hentugleika. Þetta
gerði hann fyrst árið 1999, skömmu eftir
að hann komst fyrst til valda og síðast árið
2009 þegar hann nam úr gildi tímamörk til
að tryggja völd sín um ókomna tíð. Tveimur
árum áður hafði þjóðin reyndar hafnað
slíkum ákvæðum en þegar niðurstaðan er
ekki„rétt", er bara að kjósa aftur. Rétt eins og
félagi hans á Kúbu, Fídel Castró, gat Chávez
ekki hugsað sér land sitt án þess að hann, og
aðeins hann, stýrði því. Það þarf ekki að taka
fram að í stjórnarskrárbreytingum beggja átti
eignarétturinn undir högg að sækja. En það
er í skjóli þessarar byltingastjórnarskrár sem
Nicolás Maduro, eftirmaður Chávez, rembist
við að halda völdum og skirrist þá ekki við að
beita þing landsins valdi.
Frá Chávez til Rauðu herdeildarinnar
Chávez var sérstaklega stoltur afbreyting-
unum sem gerðar voru árið 1999 og bar
iðulega á sér litla vasabók með stjórnar-
skránni og vitnaði til hennar öllum stundum.
Við gerð hennar naut Chávez aðstoðar
klassískra marxista eins og ítalska kommún-
istans Antonio Negri (f. 1933) sem boðarað
kenningar um byltingu og mannlegar fram-
farir þurfi ekki að vera draumórar einir. Þess
má geta að Antonio Negri kom til íslands
sumarið 2009 og hélt fyrirlestur í Háskóla
Islands. Þar kenndi hann meðal annars að
séreignarfyrirkomulag kapítalismans falli
mun verr að hugverkum nútímans en efnis-
verkum og það ættu kommúnistar að geta
nýtt sér til að fella auðvaldið.
Negri var prófessor í heimspeki við
háskólann í Padua á ftalíu þegar hann var
handtekinn árið 1979 ásakaður um að vera
„heilinn" á bakvið hryðjuverkasamtökin
Rauðu herdeildirnar eins og rakið er á
Heimspekivefnum sem gerir nokkuð úr
kenningum hans. Negri öðlaðist friðhelgi
þegar hann var kjörinn á þing árið 1983 en
flúði til Parísar tveimur mánuðum síðar er
þingið ákvað að rjúfa helgi hans. Hann var
fjórtán ár í útlegð í nágrannaríkinu Frakklandi
og kenndi heimspeki við Université Paris VIII.
Árið 1997 snéri hann sjálfviljugur til Rómar
þar sem hann afplánaði það sem eftir stóð
af dómnum, eða allt fram til vorsins 2003.
Negri kom hingað í fylgd með bandaríska
bókmenntafræðingnum Michael Hardt en
40 ÞJÓÐMÁL vetrarhefti 2016