Bændablaðið - 24.02.2022, Blaðsíða 10

Bændablaðið | Fimmtudagur 24. febrúar 202210
Umsagnarfrestur um þings­
ályktunar tillögu Sigmundar
Davíðs Gunnlaugssonar um
stór eflingu inn lendrar mat­
vælaframleiðslu rann út þann
10. febrúar síðastliðinn en átta
umsagnir bárust.
Tillagan var áður lögð fram á
síðasta löggjafarþingi en fékk ekki
afgreiðslu. Hún var tekin fyrir á
fundi atvinnuveganefndar 27. janúar,
þar sem samþykkt var að Þórarinn
Ingi Pétursson yrði framsögumaður
hennar. Tillagan gerir ráð fyrir að
forsætisráðherra verði falið að
hrinda í framkvæmd 24 aðgerðum
á sviði landbúnaðar í samstarfi
við bændur í þeim tilgangi meðal
annars að styrkja rekstrarafkomu
matvælaframleiðenda.
Lækkun rekstrarkostnaðar og
betri lánskjör
Í greinargerð með tillögunni kemur
fram að verja þurfi íslenskan
landbúnað og þau fjölþættu verðmæti
sem felist í honum, með því að styrkja
rekstrarafkomu bænda. Þörf sé á
auknum fjárframlögum og aðgerðum
sem miða að lækkun rekstrarkostnaðar
og betri lánskjörum.
Styrkja þurfi samkeppnishæfni
innlends landbúnaðar gagnvart
erlendri framleiðslu með frekari
nýtingu innlendra orkuauðlinda og
veita tilslakanir á samkeppnishömlum
í landbúnaði.
Betra aðgengi að upplýsingum um
framleiðsluferil matvæla
Í greinargerðinni er hvatt til
aukinnar lífrænnar framleiðslu, að
landbúnaðartengt nám verði stóreflt
og eftirlitskerfi matvælaframleiðslu
einfaldað og þannig létt á kostnaði
greinarinnar vegna þess. Þar segi
einnig að stuðla þurfi að auknu
aðgengi neytenda að upplýsingum
um framleiðsluferli matvæla og
sérstöðu íslensks landbúnaðar í því
sambandi og stöðva innflutning
á ófrosnu kjöti, eggjum og
ógerilsneyddum matvælum, enda hafi
vísindamenn ítrekað bent á mikilvægi
þess, meðal annars með hliðsjón af
fjölgun sýklalyfjaónæmra baktería og
í ljósi yfirstandandi heimsfaraldurs
kórónuveiru.
Í greinargerðinni kemur enn
fremur fram að meðal markmiða
tillögunnar sé að stórefla innlenda
matvælaframleiðslu, tryggja
matvæla- og fæðuöryggi, veita
neytendum umhverfisvæna, holla
og næringarríka fæðu, treysta
afkomu bænda, auka sjálfbærni og
umhverfisvernd, varðveita þekkingu,
efla rannsóknir og menntun í land-
búnaði, auka skilning á mikilvægi
landbúnaðarframleiðslu og vernda
landgæði.
Áskoranir og sóknarfæri
Í umsögn Bændasamtaka Íslands um
tillöguna kemur fram að samtökin
hafi áður skilaði inn umsögn þar sem
þau studdu eindregið að hún yrði
samþykkt. „Íslenskur landbúnaður
stendur frammi fyrir margs konar
áskorunum en fjölmörg sóknarfæri
eru til aukinnar verðmætasköpunar.
Tryggja þarf að starfsskilyrði
greinarinnar stuðli að fæðuöryggi,
samkeppnishæfni og bættri afkomu
bænda. Þá leggja samtökin áherslu
á að haft verði samráð við fulltrúa
bænda við nánari útfærslu einstakra
aðgerða í tillögunni,“ segir í umsögn
samtakanna.
Félag atvinnurekenda vísar í
sinni umsögn til fyrri umsagnar á
síðasta löggjafarþingi. Þar kemur
meðal annars fram að FA sjái enga
ástæðu til að þingsályktunartillagan
fái brautargengi á þeim forsendum
að of mikð sé af tillögum í henni um
ríkisstuðning til atvinnustarfsemi og
hömlun á frjálsa milliríkjaverslun og
virka samkeppni.
Í umsögn FA segir að tillagan
innihaldi hugmyndir um brot á EES-
samningnum „með því að banna
innflutning á ófrosnu kjöti, eggjum
og ógerilsneyddum matvælum og
gera kröfur um matvælamerkingar
sem ekki standast samninginn.
Tollasamningi verði sagt upp
Í umsögn Kjarnafæðis Norð lenska er
sérstök athygli vakin á 7. aðgerðinni,
um að tollasamningi land búnaðar-
ráðherra frá 17. september 2015 við
Evrópusambandið verði sagt upp nú
þegar eða óskað endurskoðunar á
honum, meðal annars með tilliti til
útgöngu Breta úr Evrópusambandinu.
„Færa má fyrir því sterk rök að
forsendur samningsins séu brostnar.
Auk þess inniheldur samningurinn
frá 2015 umtalsverðar heimildir til
útflutnings lambakjöts sem eru langt
umfram það sem greinin hefur þörf
á eða getur nýtt. Samdráttur hefur
verið í framleiðslu sauðfjárafurða
undanfarin ár og þeir hagsmunir sem
hafðir voru að leiðarljósi við gerð
þessa samnings eiga ekki við lengur.
Samhliða þessari endurskoðun er
mikilvægt að tollskráin í heild sé
skoðuð enda hafa upphæðir í henni
ekki fylgt verðlagi og tollar því tapað
gildi sínu,“ segir í umsögninni.
Kjarnafæði Norðlenska bendir
líka á 17. aðgerðina og segir að þar
sé um stórmál að ræða. Þar er lagt til
að úrvinnslufyrirtækjum verði gert
kleift að hagræða með samvinnu
og samruna. Í umsögninni segir að
þetta mál hafi ítrekað verið reifað við
yfirvöld af hálfu hagsmunasamtaka,
bæði bænda og afurðafyrirtækja.
„Það er afar mikilvægt að
greininni verði gert kleift að
hagræða með þessum hætti. Unnar
hafa verið skýrslur m.a. fyrir
atvinnuvegaráðuneytið sem sýna
fram á þá gríðarlegu hagræðingu
sem heimildir til samvinnu og
samruna gætu leitt af sér. Slík
hagræðing myndi skila sér bæði í
hagstæðara vöruverði til neytenda
og heilbrigðari rekstri bænda og
úrvinnsluaðila landbúnaðarvara,“
segir í umsögninni. /smh
FRÉTTIR
Þórarinn Ingi Pétursson verður framsögumaður þingsályktunartillögunnar.
Starfshópur sem fjallar um blóðtöku
á fylfullum hryssum tók til starfa í
byrjun ársins að skipun Svandísar
Svavarsdóttur sjávarútvegs­ og
landbúnaðarráðherra. Hópnum
er ætlað að skoða starfsemina,
regluverk og eftirlit í kringum
blóðmerarbúskap.
Formaður starfshópsins
er Iðunn Guðjónsdóttir,
sérfræðingur í atvinnuvega- og
nýsköpunarráðuneytinu, en með
henni starfa Sigríður Björnsdóttir,
yfirdýralæknir hrossasjúkdóma
hjá Matvælastofnun og Ólafur Páll
Jónsson, prófessor við Háskóla
Íslands. Vinnu starfshópsins miðar
áfram að sögn Iðunnar en meðal
þeirra verkefna sem liggja fyrir
hópnum eru fundir með hagaðilum.
Lokaafurð starfshópsins verður
í formi skýrslu með tillögum til
ráðherra sem verður gerð öllum
opinber og auk þess sett á samráðsgátt
stjórnvalda, þar sem almenningi gefst
kostur á að tjá sig um störf og tillögur
hópsins.
Starfshópurinn hefur skipunartíma
til 1. júní n.k. og mun því skila af sér
innan þess tíma. /ghp
Þingsályktunartillaga um stóreflingu innlendrar matvælaframleiðslu:
Styrkja þarf rekstrarafkomu matvælaframleiðenda
– Átta umsóknir bárust um tillöguna sem Þórarinn Ingi Pétursson verður framsögumaður fyrir
Starfshópur fundar
með fagaðilum
– Blóðtaka úr hryssum til umfjöllunar innan stjórnsýslunnar
Aðgerðirnar 24 eins og þær koma
fyrir í þingsályktunartillögunni:
1. Stuðningur við landbúnað verði stóraukinn og rekstrarafkoma matvælaframleiðenda
styrkt. Fjárframlög til greinarinnar verði aukin og stefnt að lækkun rekstrarkostnaðar
og betri lánskjörum.
2. Gerð verði landsáætlun um aukna sjálfbærni íslensks landbúnaðar, m.a. með tilliti til
orkuskipta og áburðarnotkunar.
3. Hvatt verði til aukinnar lífrænnar framleiðslu, m.a. með þróunarstyrkjum.
4. Auknu fé verði varið til nýsköpunar og þróunar í hefðbundnum búgreinum og vinnslu
með tilliti til þess að í mörgum tilvikum skili ávinningurinn sér ekki fyrr en að mörgum
árum liðnum. Stutt verði við hringrásarhagkerfið í því samhengi og fullnýtingu afurða.
5. Gerð verði áætlun um hvernig stórefla megi nám tengt landbúnaði á öllum námsstigum.
6. Styrktir verði viðurkenndir aðilar sem vinna að markaðsmálum, nýsköpun og þróun, t.d.
viðskiptahraðallinn Til sjávar og sveita, Landbúnaðarklasinn o.fl.
7. Tollasamningi landbúnaðarráðherra frá 17. september 2015 við Evrópusambandið verði
sagt upp nú þegar eða óskað endurskoðunar á honum, m.a. með tilliti til útgöngu Breta
úr Evrópusambandinu.
8. Innflutningur á ófrosnu kjöti, eggjum og ógerilsneyddum matvælum verði stöðvaður
vegna sérstöðu landsins og mikilvægis matvæla og fæðuöryggis.
9. Eftirlitskerfi með matvæla framleiðslu verði einfaldað og kostnaði við eftirlitið létt af
greininni.
10. Stutt verði við frekari þróun og aukna markaðshlutdeild innlendrar kjarnfóðurframleiðslu
og kornræktar sem nýtir innlenda orkugjafa og skapar störf.
11. Gerð verði áætlun um frekari nýtingu orkuauðlinda þjóðarinnar til innlendrar mat-
vælaframleiðslu á sambærilegum kjörum og stóriðjan nýtur. Það taki til allra stiga
framleiðslunnar, m.a. ræktunar, húsdýrahalds, kjarnfóðurframleiðslu og vinnslu afurða
í afurðastöðvum.
12. Veittir verði styrkir til rannsókna og framleiðslu á innlendu eldsneyti fyrir landbúnaðartæki,
m.a. til að auka sjálfbærni.
13. Kostnaður við flutning allra aðfanga og afurða sem tengjast matvælaframleiðslukeðj-
unni verði að fullu jafnaður án þess að hann bitni á greininni og þar með verðlagningu
framleiðslunnar.
14. Gerð verði áætlun um aukinn stuðning við innlenda kornrækt, kornþurrkun og nýtingu
korns til fóðurframleiðslu og manneldis.
15. Gerð verði áætlun um uppbyggingu kornbirgða á a.m.k. tveimur stöðum á landinu svo
að ætíð verði til staðar birgðir til fóðurframleiðslu í 8–12 mánuði (50.000– 80.000 tonn).
16. Ráðist verði í rannsóknir á notkun innlendra náttúrulegra hráefna, svo sem þörunga og
kalks, til áburðarframleiðslu.
17. Öllum úrvinnslufyrirtækjum landbúnaðarvara verði gert heimilt að hagræða með sam-
vinnu og samruna umfram þær skorður sem samkeppnisyfirvöld setja.
18. Stutt verði við hrossarækt og hún efld til að nýta þau tækifæri sem þar liggja, m.a. til
aukins útflutnings á lifandi hrossum og til nýtingar merarblóðs í lyfjaframleiðslu.
19. Framtíð loðdýraræktar verði tryggð, t.d. með útflutningsábyrgðum, fóðurstyrkjum og
sérstökum framkvæmdalánum.
20. Gerðir verði langtímasamningar við bændur þar sem tekið verði tillit til þjóðhagslegs
mikilvægis atvinnugreinarinnar, starfskjara matvælaframleiðenda og framboðs á heil-
næmum afurðum.
21. Skóg- og skjólbeltaræktun verði stóraukin svo að nýta megi tækifærin sem liggja í skógrækt.
22. Afhendingaröryggi raforku verði tryggt svo að hætta á röskun í framleiðslu matvæla um
land allt verði sem minnst.
23. Sett verði skýr lög um upprunamerkingar matvöru í þágu neytenda þar sem fram komi
m.a. uppeldisland sláturdýra og framleiðsluland matvæla, innihaldslýsingar verði skýrari,
þ.m.t. um notkun lyfja við framleiðsluna og um framleiðsluferli, þ.e. hversu oft varan hafi
verið fryst og afþídd við vinnslu hennar og hver sláturdagur hafi verið.
24. Tengsl landbúnaðar við ferðamennsku og íslensk matvæli verði rannsökuð, m.a. með tilliti
til verðmæta sem íslensk matvælaframleiðsla skapar ferðaþjónustunni.