Bændablaðið - 24.02.2022, Blaðsíða 40

Bændablaðið | Fimmtudagur 24. febrúar 202240
8 SAMVINNUHREYFINGIN 140 ÁRA FIMMTUDAGUR 17. FEBRÚAR 2022
„Kaupfélagið gerir það að verkum að
kvótinn fer aldrei frá Fáskrúðsfirði,“
segir Friðrik Mar Guðmundsson,
kaupfélagsstjóri og framkvæmdastjóri
Loðnuvinnslunnar hf. Hann kom til
núverandi starfa fyrir rúmum átta ár-
um en var áður meðal annars hjá
Tanga á Vopnafirði enda Austfirð-
ingur.
Viðbótarkvóti fyrir 12 milljarða
„Ég tók við góðu búi og velgengni
undanfarandi ára hefur komið sam-
félaginu og fyrirtækinu til góða.
Hagnaður eftir skatta hefur numið
tæpum 10 milljörðum króna á jafn-
mörgum árum, fjármunamyndun eða
það sem reksturinn hefur búið til af
fjármunum á þessum tíma nemur
tæpum 14 milljörðum, fjárfest hefur
verið fyrir 18 milljarða króna á tíma-
bilinu og þar af hefur Loðnuvinnslan
keypt veiðiheimildir fyrir um 12 millj-
arða króna. Viðbótarkvótinn hefur
það í för með sér að sjómenn okkar
og fiskvinnslufólk skortir ekki verk-
efni. Og samfélagið nýtur góðs af, til
dæmis með því að á þessum átta ár-
um hefur 230 milljónum króna verið
veitt til félagasamtaka á Fáskrúðs-
firði.“
Loðnuvinnslan er meira en nafnið
gefur til kynna. Fyrirtækið rekur í
dag tvö tæknivædd frystihús, annað
fyrir bolfisk og hitt fyrir uppsjávar-
fisk, fiskimjölsverksmiðju og síldar-
vinnslu. „Við erum þeir einu sem
salta síld nú til dags,“ segir Friðrik
Mar.
Um hráefnisöflun sjá uppsjávar-
skipið Hoffell, ísfiskstogarinn Ljósa-
fell og línubátarnir Hafrafell og Sand-
fell. „Það fellur aldrei dagur úr
vinnslunni.“
Loðnuvinnslan rekur einnig frysti-
og kæligeymslu á viðlegukanti og
rúmar hún um 10 þúsund tonn af af-
urðum, svo og véla-, rafmagns- og
trésmíðaverkstæði. Þá kaupir fyrir-
tækið mikið hráefni af erlendum
skipum svo sem loðnu og kolmunna
til vinnslu og bræðslu.
Vaxandi samfélag
„Fáskrúðsfjörður er vaxandi sam-
félag,“ segir Friðrik Mar. „Hér var
fæst um 650 manns kringum hrunið
2008 en hefur fjölgað í 750 íbúa. Það
er verið að byggja íbúðarhús sem er
góðs viti. En við skulum ekki gleyma
því að svæðið nýtur einnig góðs af
starfsemi álversins á Reyðarfirði. Hjá
Loðnuvinnslunni hf. vinna 150-170
manns að jafnaði og þar er um að
ræða afar gott fólk til sjós og lands
með mikla sérþekkingu. Kaupfélagið
er bakhjarlinn í þessu með 350 félags-
menn – helming íbúa. Það starfar
sem eignarhaldsfélag með 83% af
hlutafé í Loðnuvinnslunni. Heima-
menn hafa því bæði tögl og hagldir í
fyrirtækinu gegnum kaupfélagið sem
lýtur lýðræðislegri stjórn.“
Skýr stefna hjá kaupfélaginu
Kaupfélag Fáskrúðsfirðinga var
stofnað 1933 og var í fjölþættum
rekstri. Það hóf útgerð og fiskvinnslu
árið 1953 og átti drjúgan hlut í fiski-
mjölsverksmiðju Loðnuvinnslunnar
hf. sem rekin var á Fáskrúðsfirði á ár-
unum 1994 til 2001. Um síðustu
aldamót var ákveðið að sameina
sjávarútvegsrekstur kaupfélagsins og
Loðnuvinnslunnar undir nafni hennar.
„Stefnan er skýr hjá Kaupfélaginu.
Hún felst í því að halda áfram með
tæknivæðingu vinnslunnar og hagræð-
ingu í húsnæði Loðnuvinnslunnar. Til-
gangurinn er að stuðla að öflugu at-
vinnulífi á Fáskrúðsfirði og tryggja
heimafólki ásættanleg búsetuskilyrði.
Að öllu jöfnu höfum við ástæðu til
þess að líta með bjartsýni fram á veg-
inn,“ eru lokaorð kaupfélgsstjórans
sem jafnframt er framkvæmdastjóri
Loðnuvinnslunnar.
Loðnuvinnslan hefur keypt veiðiheimildir og styrkt stöðu bæjarfélagsins
Kvótinn fer ekkert frá Fáskrúðsfirði
Mynd/ Eðvarð Þór GrétarssonMynd/Friðrik Mar
Mynd/Friðrik MarMynd/Morgunblaðið
Helmingur íbúa er í
kaupfélaginu sem hefur
bæði tögl og hagldir í
Loðnuvinnslunni hf.
Hoffell SU-80 siglir
nýklassað inn
Fáskrúðsfjörð.
Við höfnina í Fáskrúðsfirði er mikið líf þegar fjöldi
norskra skipa bíður löndunar eins og nú í febrúar.
Friðrik Mar Guðmundsson, kaupfélags-
stjóri KFFB, á athafnasvæði Loðnu-
vinnslunnar hf. sem hann stýrir einnig.
Verið að frysta loðnu 14. febrúar sl. í nýrri
uppsjávarvinnslu Loðnuvinnslunar þar
sem vélarnar vinna flest verk.
Samvinnufélög framleiðenda eru
flest sprottin upp úr mjólkur-, kjöt-
og vínframleiðslu.
Kaupfélög neytenda eiga rætur
hjá vefurunum í Rochdale skammt
frá Manchester á Englandi sem
stofnuðu slíkt félag 1844 og mót-
uðu samvinnureglurnar.
Gagnkvæm samvinnufélög þar
sem neytandinn og framleiðandinn
vinna saman eru meðal annars
tryggingafélög af ýmsu tagi og for-
eldrafélög um barnagæslu og leik-
skólarekstur.
Samvinnufélög starfsmanna eru
vaxandi geiri eins og Mondragon-
samstæðan á Spáni ber vott um.
Þetta form er einnig mjög vinsælt
meðal fólks í menningarstarfsemi
og skapandi greinum. Það á sér
einnig gamlar rætur eins og John
Lewis Partnership í Bretlandi ber
með sér, en sú samstæða er 100
ára og er hún í eigu 80 þúsund
starfsmanna. Samvinnurekstur um
félagsleg úrræði er mjög algengur
og snýst um að virkja fólk til þátt-
töku í samfélagi og atvinnulífi, t.d.
með „vernduðum“ vinnustöðum
eða hæfingarstarfsemi.
Orkusamvinnufélög eru mörg í
Þýskalandi, sem eiginlega er
vagga þeirra, og einnig í Hollandi
og Danmörku. Þar tekur fólk sig
saman um að virkja fyrir sitt svæði
eða raforkunetið, t.d. með vind-
myllugörðum eða smávirkjunum af
öðru tagi.
Samvinnufélög eru
af ýmsum toga
Mynd/Nicholas-Doherty
Ekki er óalgengt að vind-
myllugarðar séu reknir
sem samvinnufélög.
24 2